Definicja
Praca organiczna to jedno z pojęć, którymi kierował się pozytywizm, realizując to hasło poprzez szereg różnorodnych działań. Jest to postulat, który odwołuje się do filozofii pozytywizmu, a przede wszystkim do ówczesnego postrzegania świata, a także definiowania społeczeństwa.
Wedle pozytywistów społeczeństwo funkcjonowało jako organizm. Na jego funkcjonowanie ma wpływ szereg narządów, każda komórka, która musi współpracować z innymi i dobrze pełnić swoją funkcję. Ten sposób postrzegania społeczności sprawił, że polscy przedstawiciele epoki dbali o to, by wspomniany organizm funkcjonował w jak najlepszy sposób.
Osiągnięcie tego celu miało przebiegać przez szeroko rozumiany rozwój społeczny. Przede wszystkim stawiano na pogłębianie wiedzy, rozwój techniczny oraz jego upowszechniane, ale i na rozwój gospodarczy, który był jednym z ważniejszych postulatów osób działających w myśl pracy organicznej. Ważna była współpraca pomiędzy ludźmi, którzy wspólnymi siłami mieli za zadanie zbudować niezwykle silny organizm polskiego państwa.
Przedstawiciele
Eliza Orzeszkowa, Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Dezydery Chłapowski, Karol Marcinkowski.
Przykłady
Przykładów tego typu działań można doszukiwać się nie tylko w postępowaniu ówcześnie żyjących ludzi, ale i w przykładach, które zostały przeniesione do literatury hołdującej zasadzie realizmu.
W okresie pozytywizmu istotną i widoczną była tendencja do zrzeszania się, które to miało również sprzyjać rozwojowi przeprowadzanemu w grupach.
Na aspekt gospodarczy pracy organicznej zwrócono uwagę między innymi w lekturze napisanej przez Bolesława Prusa, a zatytułowanej „Lalka”. Pokazana jest droga zdobywania majątku przez Wokulskiego, która to prowadzi nie tylko do jego jednostkowych zysków, ale i służy większemu dobru. Ten sam autor był także twórcą postulatów teoretycznych dotyczących pracy organicznej.
Inne przykłady dostrzec można między innymi w utworze Elizy Orzeszkowej zatytułowanym „Nad Niemnem”. Ze zjawiskiem pracy organicznej było zjawisko pracy u podstaw, które poruszone zostało w szeregu przedstawień literackich, między innymi w noweli zatytułowanej „Siłaczka”.