„Oblicze wojny” to obraz namalowany techniką olejną na płótnie o wymiarach 100 x 79cm. Powstał on w czasie pobytu Salvadora Dalego w Stanach Zjednoczonych (1940), zaś przyczyną samego wyjazdu artysty była właśnie tocząca się wojna.
Opis
W centralnym punkcie dzieła znajduje się oderwana od ciała głowa. Chociaż jest ona w procesie rozkładu, wyraźnie przedstawia ludzkie oblicze. Ułożenie szczątkowych mięśni pokrytych brunatną skórą wyraża silny lęk, przerażenie. W oczodołach i szeroko rozwartych ustach znajdują się inne, podobne, lecz mocniej zniekształcone głowy, które wypełnione są czaszkami. Wokół tytułowego oblicza wojny pojawiają się drapieżne węże obnażające kły i szykujące się do ataku.
Tłem obrazu Dalego jest sucha i gorąca pustynia. Nad tym niegościnnym krajobrazem rozciąga się błękitne niebo pokryte rozświetlonymi obłokami. Kompozycję obrazu z prawej strony zamykają skała oraz mieszczący się w dolnej części odcisk dłoni.
Interpretacja i analiza
Demoniczny wizerunek ukazany na płótnie stanowi alegorię zniszczeń i cierpienia, jakie niesie każda wojna. Niezwykle mocno zaakcentowany zostaje jego jednostkowy wymiar (najsilniejszy dla każdego indywidualnego bytu), a multiplikacja przerażających głów podkreśla ogólnoludzki wymiar katastrofy związanej z wojną. Dopełnienie tej wizji stanowi jałowy, pozbawiony życia krajobraz.
Bezpośrednim kontekstem obrazu Dalego są dwa konflikty zbrojne, jakich doświadczył artysta. Pierwszy to wojna domowa w Hiszpanii (1936 – 1939), kolejny, co oczywiste, to II wojna światowa. Przerażająca i okrutna, niemal wyrwana z sennego koszmaru wizja wyraźnie ukazuje ogrom wojennego kataklizmu. Porażający jest uniwersalizm tego przedstawienia. Zniszczenie dokonuje się nie tylko w sferze materialnej i doczesnej, ale prowadzi także do destrukcji ludzkiej psychiki. Wojna powoduje więc znacznie poważniejsze szkody od tych, które da się zmierzyć.
W obrazie Salvadora Dalego uwidacznia się ponadczasowa prawda dotycząca wojny. Silnie oddziałujące na emocje i wyobraźnię przedstawienie nie tylko akcentuje fizyczny, wyraźnie odczuwalny aspekt tego zjawiska, ale także jego dezintegrujący wpływ na ludzką psychikę. Mnożące się czaszki sugerują z kolei, że proces ten dotyka całą ludzkość, obracając tym samym świat w miejsce jałowe, pozbawione życia.