Sens przypowieści biblijnych

Zazwyczaj, gdy mowa o Biblii, mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną, będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden, obszerny tom. Jednak zawiera on różnego rodzaju księgi. O ile dawniej uważano często, że trzeba je odczytywać dosłownie, to dzisiaj wiemy, iż poszczególne księgi reprezentują różne gatunki literackie (poematy, teksty historyczne etc.), domagające się różnorakiej interpretacji. W Nowym Testamencie oryginalnym podgatunkiem literackim jest przypowieść.

Przypowieści pojawiają się w Ewangeliach i są opowieściami Jezusa, który w metaforyczny sposób przedstawia pewne prawdy moralne. Sam wyjaśnia też ich znaczenie.

Do najbardziej popularnych przypowieści należy przypowieść o siewcy (Ewangelia Mateusza, Mt 13, 1-8). W niej to Jezus opowiada o ziarnach, które padają na różne rodzaje ziemi – na drogę, na skałę, wśród ciernie, wreszcie na ziemię żyzną. Pierwsze ziarna nie są w stanie wyrosnąć lub też szybko umierają po zakiełkowaniu – dopiero ziarno na żyznej ziemi wzrasta i przynosi obfity plon. Ziarna to symbole słowa bożego, a ziemią są ludzie – niektórzy nie przyjmują zaleceń Boga, inni to robią, ale szybko o nich zapominają. Ludzie sprawiedliwi są żyzną ziemią – słuchają słowa bożego i zaczynają żyć według niego. Wtedy zaś ich życie przynosi owoce i staje się dobre.

Inną istotną przypowieścią jest opowieść o synu marnotrawnym (Ewangelia Łukasza, Łk 15, 11-32). Dotyczy ona syna zamożnego człowieka, który decyduje się odejść z domu ojca. Żąda swojej części spadku, a gdy ją otrzymuje, przetraca szybko pieniądze. Zaczyna żyć w nędzy i musi opiekować się świniami, by mieć co jeść –a i tak je gorzej niż zwierzęta. Wtedy przypomina sobie, że pracownicy jego ojca nigdy nie narzekają na głód – udaje się więc przeprosić rodziciela i poprosić go o pracę. Tymczasem ojciec przyjmuje go z radością i wyprawia ucztę na jego cześć. Bóg jest niczym ten dobry ojciec – z radością przyjmuje nawróconego grzesznika, choćby jego uczynki były straszne.

Wreszcie kolejną, bardzo popularną przypowieścią jest ta o miłosiernym Samarytaninie (Ewangelia Łukasza, Łk 10,30-37). Opowiada ona o pobożnym Żydzie, napadniętym przez zbójców i pozostawionym na śmierć. Jego rodacy (kapłan i lewita) nie pomagają cierpiącemu – natomiast ratuje go przechodzący w pobliżu Samarytanin. Samarytanie byli grupą etniczną niechętnie widzianą przez bogobojnych Żydów – tymczasem okazał się on bardziej ludzki od rodaków napadniętego. W przypowieści owej Jezus ukazuje nam prawdę, iż nie jest istotne, jaką kto ma funkcję religijną i z jakiego ludu bądź narodu pochodzi – liczy się zaś to, jak postępuje wobec swoich bliźnich. A naszym bliźnim jest każdy człowiek, zwłaszcza człowiek cierpiący i potrzebujący pomocy.

Te oraz inne przypowieści (np. przypowieść o talentach, przypowieść o zagubionej owcy) zyskały dużą popularność w kulturze europejskiej – stały się między innymi inspiracją dla wielu obrazów. W prostych historiach przedstawiają ważne prawdy moralne, o których wszakże często zapominamy. Tym bardziej warto więc powracać do biblijnych przypowieści.