Kuszenie świętego Antoniego jest motywem niezwykle często pojawiającym się w malarstwie. Starożytny pustelnik, którego wkład w życie Kościoła oceniany jest jako bardzo ważny, znalazł się m. in. na płótnach Boscha, Bruegla, stając się symbolem niezłomności i przekonania o konieczności poświęcenia się chrześcijańskim wartościom. By podkreślić ofiarność mnicha, artyści często posługiwali się figurami demonicznych stworzeń, obrazami tortur i zniszczenia świata. Inną drogą podążył jeden z najznamienitszych polskich twórców – Stanisław Ignacy Witkiewicz.
Opis
Obraz powstał w okresie 1916 – 1921, namalowany został techniką olejną na płótnie o wymiarach 74,5x90cm. Postać tytułowego świętego, odziana w sposób uwspółcześniony – nosi szare spodnie i czarną koszulę – znajduje się z prawej strony malunku. Mężczyzna przysiadł, podparłszy siwą głowę na ręce, i zdaje się rozmyślać. Obok niego, z lewej strony, przedstawione zostały trzy postacie kobiece. Pierwsza z nich, stojąca nieco za mnichem, wygina się w fantazyjnej pozie, eksponując swą fizyczność, jaką dodatkowo podkreśla czerwona sukienka. Druga spoczywa obok nóg mężczyzny. Uwagę przykuwają jej rybi ogon oraz trzymane w ręce jabłko – symbol pokusy. Sama powierzchowność syreny, znana choćby z greckiej mitologii, także sugeruje chęć uwiedzenia, zauroczenia. Trzecia z kobiet, najbardziej oddalona, ulokowana z prawej strony, zdaje się wyrastać z owocowego drzewa (jabłoni), a jej rozpostarte ręce podpowiadają, że pragnie objąć mężczyznę lub pilnuje, zasłania swym ciałem czerwonych owoców.
Tło obrazu zdaje się zaczerpnięte z piekielnej, przerażającej wizji. Ciemna, jałowa ziemia; cechujące się poszarpanymi, kanciastymi kształtami drzewa, korzenie i skały; pokryte szarymi, wręcz czarnymi chmurami niebo.
Interpretacja
Stanisław Ignacy Witkiewicz w swojej koncepcji przedstawienia sceny kuszenia świętego Antoniego odchodzi od tradycyjnych wyobrażeń. Tym, co staje w opozycji do świętości, staje się tutaj kobiecość symbolizowana przez trzy istoty obecne na płótnie. Jedna z nich wiąże się z namiętnością, fizycznością; druga to pokusa piękna, tajemnicy; trzecia jak gdyby odwołuje się do biblijnego drzewa poznania dobra i zła.
„Kuszenie świętego Antoniego” to obraz wyrastający z nieskrępowanej wyobraźni artystycznej, ale także przekonania o tym, iż świat pełen jest pokus, a zło jawi się w nim jako niezwykle atrakcyjne, wręcz magnetycznie przyciągające. Mężczyzna, którego wygląd sugeruje wielkie doświadczenie życiowe, staje oko w oko z największym wrogiem – namiętnością. Jest ona tym silniejsza, że wypacza obraz świata, powlekając go w ciemne, pesymistyczne barwy, a zarazem będąc jedynym kolorowym elementem. Chociaż mężczyzna zdaje się nieporuszony, jego wyraz twarzy ukazuje bitwę z myślami, jaką toczy. Świat jest więc miejscem nieustannej walki, wciąż trwającego boju między pragnieniem wiedzenia określonego trybu życia, a rozpraszającymi pokusami, które mogą być obrazowane przez różnorodne zjawiska.
Jedną z najciekawszych postaci jakie pojawiły się w twórczość Moliera jest z pewnością Harpagon tytułowy bohater „Skąpca”. Fanatycznie oszczędny...
Ponomarenko to jeden ze współwięźniów Gustawa bohatera „Innego świata” Herlinga-Grudzińskiego. Zanim mężczyzna trafił do łagru był kolejarzem....
„Skały kredowe na Rugii” to jeden z obrazów romantycznego artysty - Caspara Davida Friedricha. Opis Artysta przedstawił na obrazie niezwykle piękny krajobraz...
Wisława Szymborska znana jest z poezji pełnej uszczypliwej ironii i nieco złośliwej refleksji nad rzeczywistością. Jednocześnie twórczość owa stanowi wyraz sceptycznego...
„Zemsta” to komedia napisana przez Aleksandra Fredrę na początku lat 30 XIX stulecia. Na okładce tej pozycji najczęściej pojawiają się mur krokodyl szlachcic...
Widzenie księdza Piotra to jedna z najbardziej tajemniczych scen pojawiających się w trzeciej części „Dziadów”. Badacze literatury doszukują się w tym...
Dramatyczna scena ukazana przez Jana Matejkę na obrazie „Rejtan upadek Polski” rozgrywa się na Zamku Królewskim w Warszawie trzeciego dnia sejmu rozbiorowego...
Definicja Praktycyzm to pojęcie które można rozumieć dwojako. Przede wszystkim rozumiane bywa ono jako podejście do rzeczywistości które charakteryzuje się...
Definicja i wyznaczniki gatunku Powieść modernistyczna to nowatorski rodzaj powieści który stanowił odzwierciedlenie kierunków panujących w całym modernizmie...