Refleksja nad przeznaczeniem towarzyszy ludzkości od tysięcy lat. Dotyczy ona nie tylko koncepcji historii (determinizm – wszystko jest zaplanowane – oraz indeterminizm – wybory człowieka kreują rzeczywistość), ale także jednostek. W starożytnej Grecji zawiłości losu i niemożność dokonania słusznych wyborów tłumaczone były istnieniem fatum – personifikacji nieodwracalnej konieczności.
Edyp – tytułowy bohater tragedii Sofoklesa – przyszedł na świat jako syn Lajosa i Jokasty. Lecz przepowiednia delfickiej wyroczni sprawiła, że, będąc jeszcze dzieckiem, trafił do Koryntu. Wychowywany Polybosa i Merope usłyszał słowa, z których dowiedział się, że zamorduje ojca. Wtedy kochający swych „rodziców” młodzieniec opuścił Korynt i wyruszył, wbrew swej woli, na spotkanie losu.
Władca Teb wygłasza monolog, poznawszy słowa Tejrezjasza. Przytacza historię swego życia, wyraźnie podkreślając przyświecające mu pragnienie ucieczki przed złowrogą przepowiednią: To usłyszawszy, zdala od Koryntu / Błądziłem, kroki gwiazdami kierując, / Aby przenigdy nie zaznać nieszczęścia, / Hańby, która by spełniła tę wróżbę. / I krocząc naprzód, przyszedłem na miejsce, / Gdzie według ciebie ten król był zabitym. Opowiada też o starciu z Lajosem i jego świtą, do którego został sprowokowany. Później, zupełnie nieświadomie, znalazł się w Tebach, ocalił miasto od Sfinksa i poślubił własną matkę. Bohater ma poczucie swej klęski, czuje się bezsilny wobec wyroków bogów: Lecz ja tę klątwę sam na się rzuciłem. / A ręką kalam ofiary dziś łoże, / Co w krwi broczyła. — Czyż ja nie zhańbiony?
W mitologii greckiej opiekę nad losem sprawowały Mojry. Trzy córki Zeusa i Temidy (Kloto, Lachesis i Atropos) nie podlegały boskim wyrokom, znały przyszłość nie tylko ludzi, ale także Olimpijczyków i herosów. Perseusz – syn Zeusa i Danae – wnuk Akrizjosa także odczuł ich okrutne wyroki. Jego dziadek, władca Argos, usłyszał przepowiednię, że potomek Danae pozbawi go życia. Powodowany lękiem mężczyzna nakazał zamknięcie córki i jej dziecka w skrzyni, którą wyrzucono do morza. Perseusz dokonał wielu wspaniałych czynów (pokonał Meduzę, oswobodził Andromedę), a ścieżki losu doprowadziły go do Larissy, gdzie wziął udział w igrzyskach zorganizowanych na cześć zmarłego ojca monarchy. Rzucony przez Perseusza dysk w trudny do wyjaśnienia sposób poszybował w trybuny, na których siedział Akrizjos – jego dziadek. Mężczyzna został ugodzony ciężkim przedmiotem i stracił życie, a przepowiednia wypełniła się.
Przaznaczenie w wierzeniach starożytnych Greków ukazane zostało jako niewyobrażalna, wykraczająca poza świat ludzi i bogów siła. Nawet Olimpijczycy nie potrafią zmienić zapisanych wyroków (np. Zeus pragnący ocalić Hektora w „Iliadzie”) i muszą być im podlegli. Tym bardziej nie może dziwić fakt, że człowiek jest zupełnie bezradny wobec odwiecznych ustaleń. Obaj bohaterowie, chociaż nieświadomie, z każdym życiowym krokiem zbliżali się do wypełnienia słów przepowiedni. Ciążące nad ich życiem fatum sprawiło, że los Edypa i Perseusza znany był, jeszcze zanim przyszli oni na świat.
Drogi Mateuszu piszę do Ciebie ponieważ wiem że są wakacje i masz dużo czasu. A ja chciałbym zachęcić Cię do tego byś podczas ich trwania przeczytał jakąś ciekawą...
Jest wiele zawodów które mnie interesują istnieje wiele rzeczy które wydają mi się warte spróbowania. Jednak najbardziej chciałbym zostać nauczycielem....
Obraz Piekła w „Boskiej Komedii” Dantego jest bardzo wymowny i silnie alegoryczny. W toku narracji dowiadujemy się że Piekło powstało w momencie strącenia Lucyfera...
„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....
Ludzie mawiają często że trzeba wielu lat by nauczyć się czym jest życie. Starsi ludzie wspominają że prawdę o świecie poznali podczas wojny zaś wiele osób...
Sformułowanie „teatr absurdu” zawdzięczamy angielskiemu badaczowi Martinowi Esslinowi. W eseju o takim tytule opublikowanym w 1960 roku wskazał wyróżniki...
Większość uczniów marzy o długich i słonecznych dniach wolnych od szkoły oraz… o idealnym nauczycielu. Jaki powinien on być czym powinien się odznaczać...
„Granica” Zofii Nałkowskiej jest powieścią o kompozycji retrospektywnej. Tragiczny koniec kariery obiecującego Zenona Ziembiewicza staje się w dziele punktem...
Poszukiwanie szczęścia to jedno z najważniejszych zadań stojących przed człowiekiem. Chyba każdy chciałbym prowadzić dobre i miłe życie – nie ma się więc co...