Unikalne i sprawdzone teksty

W jaki sposób potęga przeznaczenia determinuje ludzkie losy? Wypowiedź na podstawie „Mitologii” J. Parandowskiego oraz monologu Edypa z tragedii Sofoklesa „Król Edyp” | wypracowanie

Refleksja nad przeznaczeniem towarzyszy ludzkości od tysięcy lat. Dotyczy ona nie tylko koncepcji historii (determinizm – wszystko jest zaplanowane – oraz indeterminizm – wybory człowieka kreują rzeczywistość), ale także jednostek. W starożytnej Grecji zawiłości losu i niemożność dokonania słusznych wyborów tłumaczone były istnieniem fatum – personifikacji nieodwracalnej konieczności.

Edyp – tytułowy bohater tragedii Sofoklesa – przyszedł na świat jako syn Lajosa i Jokasty. Lecz przepowiednia delfickiej wyroczni sprawiła, że, będąc jeszcze dzieckiem, trafił do Koryntu. Wychowywany Polybosa i Merope usłyszał słowa, z których dowiedział się, że zamorduje ojca. Wtedy kochający swych „rodziców” młodzieniec opuścił Korynt i wyruszył, wbrew swej woli, na spotkanie losu.

Władca Teb wygłasza monolog, poznawszy słowa Tejrezjasza. Przytacza historię swego życia, wyraźnie podkreślając przyświecające mu pragnienie ucieczki przed złowrogą przepowiednią: To usłyszawszy, zdala od Koryntu / Błądziłem, kroki gwiazdami kierując, / Aby przenigdy nie zaznać nieszczęścia, / Hańby, która by spełniła tę wróżbę. / I krocząc naprzód, przyszedłem na miejsce, / Gdzie według ciebie ten król był zabitym. Opowiada też o starciu z Lajosem i jego świtą, do którego został sprowokowany. Później, zupełnie nieświadomie, znalazł się w Tebach, ocalił miasto od Sfinksa i poślubił własną matkę. Bohater ma poczucie swej klęski, czuje się bezsilny wobec wyroków bogów: Lecz ja tę klątwę sam na się rzuciłem. / A ręką kalam ofiary dziś łoże, / Co w krwi broczyła. — Czyż ja nie zhańbiony?

W mitologii greckiej opiekę nad losem sprawowały Mojry. Trzy córki Zeusa i Temidy (Kloto, Lachesis i Atropos) nie podlegały boskim wyrokom, znały przyszłość nie tylko ludzi, ale także Olimpijczyków i herosów. Perseusz – syn Zeusa i Danae – wnuk Akrizjosa także odczuł ich okrutne wyroki. Jego dziadek, władca Argos, usłyszał przepowiednię, że potomek Danae pozbawi go życia. Powodowany lękiem mężczyzna nakazał zamknięcie córki i jej dziecka w skrzyni, którą wyrzucono do morza. Perseusz dokonał wielu wspaniałych czynów (pokonał Meduzę, oswobodził Andromedę), a ścieżki losu doprowadziły go do Larissy, gdzie wziął udział w igrzyskach zorganizowanych na cześć zmarłego ojca monarchy. Rzucony przez Perseusza dysk w trudny do wyjaśnienia sposób poszybował w trybuny, na których siedział Akrizjos – jego dziadek. Mężczyzna został ugodzony ciężkim przedmiotem i stracił życie, a przepowiednia wypełniła się.

Przaznaczenie w wierzeniach starożytnych Greków ukazane zostało jako niewyobrażalna, wykraczająca poza świat ludzi i bogów siła. Nawet Olimpijczycy nie potrafią zmienić zapisanych wyroków (np. Zeus pragnący ocalić Hektora w „Iliadzie”) i muszą być im podlegli. Tym bardziej nie może dziwić fakt, że człowiek jest zupełnie bezradny wobec odwiecznych ustaleń. Obaj bohaterowie, chociaż nieświadomie, z każdym życiowym krokiem zbliżali się do wypełnienia słów przepowiedni. Ciążące nad ich życiem fatum sprawiło, że los Edypa i Perseusza znany był, jeszcze zanim przyszli oni na świat.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Napisz list do kolegi zachęcający...

Drogi Mateuszu piszę do Ciebie ponieważ wiem że są wakacje i masz dużo czasu. A ja chciałbym zachęcić Cię do tego byś podczas ich trwania przeczytał jakąś ciekawą...

Kim chciałbym zostać w przyszłości?...

Jest wiele zawodów które mnie interesują istnieje wiele rzeczy które wydają mi się warte spróbowania. Jednak najbardziej chciałbym zostać nauczycielem....

Piekło Dantego – opis

Obraz Piekła w „Boskiej Komedii” Dantego jest bardzo wymowny i silnie alegoryczny. W toku narracji dowiadujemy się że Piekło powstało w momencie strącenia Lucyfera...

Impresjonizm w „Chłopach”

„Chłopi” Władysława Reymonta posiadają wiele cech impresjonistycznych. Impresjonizm to kierunek wywodzący się z malarstwa powstały w drugiej połowie XIX wieku....

Uczę się życia czytając –...

Ludzie mawiają często że trzeba wielu lat by nauczyć się czym jest życie. Starsi ludzie wspominają że prawdę o świecie poznali podczas wojny zaś wiele osób...

Teatr absurdu – cechy założenia...

Sformułowanie „teatr absurdu” zawdzięczamy angielskiemu badaczowi Martinowi Esslinowi. W eseju o takim tytule opublikowanym w 1960 roku wskazał wyróżniki...

Jaki powinien być idealny nauczyciel?...

Większość uczniów marzy o długich i słonecznych dniach wolnych od szkoły oraz… o idealnym nauczycielu. Jaki powinien on być czym powinien się odznaczać...

„Granica” jako powieść psychologiczna...

„Granica” Zofii Nałkowskiej jest powieścią o kompozycji retrospektywnej. Tragiczny koniec kariery obiecującego Zenona Ziembiewicza staje się w dziele punktem...

Czy istnieje recepta na szczęście?...

Poszukiwanie szczęścia to jedno z najważniejszych zadań stojących przed człowiekiem. Chyba każdy chciałbym prowadzić dobre i miłe życie – nie ma się więc co...