Unikalne i sprawdzone teksty

Rękopis znaleziony w Saragossie jako powieść sztakułkowa | wypracowanie

Powieść Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie” od dwóch stuleci elektryzuje czytelników. Chociaż za życia autora nie cieszyła się specjalną popularnością, to wkrótce po jego śmierci zyskała grono admiratorów, składające się z tej klasy postaci, co Aleksander Puszkin. „Drugą młodość” książka przeżyła w połowie XX wieku – wówczas zaczęła się jej sława na szeroką skalę, wzmocniona dodatkowo przez wybitną ekranizację, nakręconą przez Wojciecha Hasa w 1964 roku. Skąd bierze się ta żywotność dzieła? Dlaczego „Rękopis…” nadal fascynuje, kiedy wiele dzieł z jego epoki wydaje nam się nudne, nieciekawe lub anachroniczne? Sądzę, że odpowiedź w dużym stopniu związana jest z samym kształtem książki – jest ona bowiem powieścią szkatułkową.

Bohaterem dzieła jest Alfons van Worden, młody arystokrata, udający się do Hiszpanii, by objąć dowództwo oddziału wojskowego. W czasie podróży zbacza z drogi i w ciągu 66 dni przeżywa niezwykłe przygody: nocuje w nawiedzonej karczmie, trafia do lochów inkwizycji, dołącza do taboru cygańskiego. Wreszcie przeżywa romans z dwoma siostrami o gorącej krwi i poznaje sekrety żyjącego w ukryciu w Hiszpanii islamskiego rodu Gomezów. Krótkie wyliczenia punktów rozwoju fabuły nie oddaje oczywiście bogactwa powieści. Szkatułkowa formuła utworu sprawia, że z jednych historii wynikają inne – opowieści krzyżują się ze sobą i tworzą niebywale misterną mozaikę. W ten sposób zamiast jednej powieści, otrzymujemy w gruncie rzeczy kilka. Nie oznacza to, iż książka jest chaotyczne – wręcz przeciwnie, zbudowana jest bardzo precyzyjnie.

W swoim dziele Jan Potocki przedstawił filozoficzny światopogląd Oświecenia. Wydawać się to może dziwnie. W trakcie lektury podziwiać możemy cudowne wydarzenia, spotykamy fantastyczne postacie – Żyda Wiecznego Tułacza, potępione upiory. Hiszpańskie krajobraz, opisywane przez autora, wydają się oniryczne, nierzeczywiste. A jednak pod tą fantastyczną warstwą kryje się racjonalny obraz świata. Na końcu okazuje się, iż magiczne wydarzenia są spiskiem, służącym oszukaniu naiwnego Alfonsa. Potocki mówi nam, że nawet jeśli nie rozumiemy w tej chwili zasad działania świata, to nie oznacza, że nigdy ich nie pojmiemy – i to, co dziś wydaje się tajemnicą i mistycyzmem, jutro stanie się rzeczą jasną i łatwą do wyjaśnienia.

Tutaj musimy wrócić do szkatułkowej formuły powieści – bowiem to ona sprawia, że możemy czerpać z „Rękopisu…” to, co daje nam radość. Jeśli chcemy poznać wizję świata oświeceniowego filozofa, możemy spojrzeć na przesłanie, jakie wyłania się z całości dzieła. Ale nie przeszkadza nam to cieszyć się pojedynczymi szkatułkami/historiami, jeśli mamy ochotę na zetknięcie się z cudownością. Uważam, że z tego właśnie wynika niezwykła popularność „Rękopisu…” – każdy czytelnik może brać z powieści to, czego najbardziej oczekuje.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Życie jest fascynujące jeżeli...

Wiele osób żali się na to że ich życie jest nudne. „Dzień mija za dniem i każdy jest podobny do poprzedniego” mówią się. Ale z drugiej strony...

Motyw zbrodni w literaturze

Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...

Obraz miasta w „Lalce” – opracowanie...

Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego...

Opis krainy wiecznej szczęśliwości...

Jak wygląda kraina wiecznej szczęśliwości? Ha nikt tego nie wie! W końcu nawet święty Paweł mówił że „ani ucho nie słyszało ani oko nie widziało”...

Testament mój – interpretacja...

Wiersz zatytułowany „Testament mój” napisał Juliusz Słowacki na przełomie lat 1839 - 1840 będąc w tym czasie w Paryżu. Dzieło odbija nastrój...

Carska Rosja i jej stolica. Na podstawie...

Przedstawione utwory to dzieła które powstały w czasie romantyzmu a ich autorem był Adam Mickiewicz. Przywołane fragmenty pochodzące z „Dziadów”...

Literatura uczy bawi wychowuje –...

Literatura stanowi doskonałą rozrywkę. Pozwala nam obcować z fascynującymi postaciami śledzić niezwykłe wydarzenia poznawać odległe kraje. Ale nie tylko – książki...

Jan Kochanowski jako wzorzec osobowy...

Jan Kochanowski należał do najwybitniejszych postaci polskiej kultury w tak zwanym „złotym wieku” naszego państwa (XVI stulecie). Był on prawdziwym człowiekiem...

Proces jako powieść parabola

Powieść Franza Kafki „Proces” zaliczana jest do najważniejszych literackich arcydzieł XX wieku. Uznaje się wręcz że na jej spisanych w latach 1914-1915 stronnicach...