Unikalne i sprawdzone teksty

Sławomir Mrożek „Tango” - Artur w kręgu buntowników. Rodzaje buntu w literaturze – opracowanie | wypracowanie

Bunt należy do najpopularniejszych wątków literatury światowej, przynajmniej od czasów Rewolucji Francuskiej. Wcześniej zazwyczaj kładziono w kulturze nacisk na zachowanie dawnych obyczajów, a przeciwnicy panującego ustroju społecznego ukazywani byli jako przestępcy. Rewolucja sprawiła, że postać konspiratora, buntownika i nonkonformisty stała się jedną z najważniejszych figur literackich.

Bunt mógł mieć różne formy. Rebelia, jaką podejmowali bohaterowie, wymierzona była we władców politycznych lub w sfery intelektualne lub obyczajowe. Często trudno przychodzi zresztą rozgraniczenie, co stanowiło sprzeciw wobec sytuacji politycznej, a co wobec koncepcji intelektualnych, uzasadniających tą sytuację. Adam Mickiewicz prezentował w „Dziadach” niezgodę na niewolę narodową, narzuconą przez Rosjan, a zarazem przeciwstawiał się polskiej arystokracji i jej mentalności. Bunt przeciw zaborcy równał się buntowi przeciw niesprawiedliwemu porządkowi społecznemu i nieaktualnym ideom. Buntownik był romantykiem, a romantyk buntownikiem.

Jednak pisarze drugiej połowy XX wieku stanęli w obliczu interesującej sytuacji. Kolejne wojny i rewolucje obaliły wszystkie dotychczasowe kanony postępowania. Wydawało się, że wszystkie radykalne myśli zostały już wypowiedziane. Bohater „Transatlantyku” Witolda Gombrowicza nie jest nawet w stanie zwyczajnie bluzgać, bo argentyński pisarz-erudyta (pierwowzorem tej postaci był Jorge Luis Borges) zauważa, że przekleństwo to zostało wypowiedziane już kiedyś w pewnym kontekście literackim. Podobnie wygląda sytuacja Artura, bohatera „Tanga” Sławomira Mrożka.

Artur bardzo chciałby zostać buntownikiem i obalić dawny porządek. Problem w tym, że to już poprzednie pokolenia odrzuciły wszelkie zasady. Wszystko wolno, więc panuje powszechna obojętność, co irytuje Artura. Przeciw czemu się buntować, skoro już żadne konwenanse i obyczaje nie obowiązują? Artur dochodzi do wniosku, iż w takim kontekście jedyną formą rebelii może być próba przywrócenia tychże zasad. Zmusza więc swoją rodzinę do powrotu do dawnych form – niejako ukoronowaniem tych prób ma się stać jego własny ślub z kuzynką Alą.

Jednak w trakcie ceremonii do Artura dociera, że przymuszenie wszystkich do życia według starych zasad nie sprawi, iż te zasady znowu zaczną obowiązywać. Można co najwyżej siłą przymusić rodzinę do udziału w tej grze, do ubierania dawnych ubrań. Skoro jednak siła jest w stanie sprawić, iż rodzina bierze udział w owej maskaradzie, to owa siła musi być  wartością sama w sobie – dochodzi do wniosku Artur i sięga po przemoc. Jednak okazuje się, ze w sytuacji panowania przemocy subtelny intelektualista (jakim Artur ostatecznie jest) musi się ugiąć przed człowiekiem prymitywnym, który dysponuje większymi mięśniami (czyli Edkiem).

Bunt przez ostatnie stulecia uchodził w literaturze za coś pozytywnego. Jednak Mrożek pokazuje w „Tangu”, że rebelia, traktowana jako wartość sama w sobie, zmienia się w swoją własną karykaturę i – chcąc nie chcąc – kończy się triumfem Edka.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Mój wymarzony dom - opis

Mój wymarzony dom nie jest duży. To mała chatka która przypomina te jakie znaleźć można w górach. Wykonany jest z drewna a okna ozdobione są okiennicami....

Edouard Manet Śniadanie na trawie...

Wystawiony na Salonie Odrzuconych w 1863 roku uprzednio niezaakceptowany przez oficjalny Salon obraz Maneta ukazuje bardzo swobodną obyczajowo scenę. W centrum dzieła widzimy...

Porównaj artykuł Aleksandra Świetochowskiego...

Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...

Postacie i wydarzenia historyczne...

Akcja „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza rozpoczyna się w trzynastym roku panowania Władysława Jagiełły (1399) a kończy się chwalebnym zwycięstwem polskich...

Opisz swoje największe marzenie

Każdy człowiek ma marzenia. Część z nich jest mała – z rozkoszą rozmyślamy o tym że przydałby się nam nowy kapelusz książka lub karnet do kina. Inne są wielkie...

Czym była apokalipsa spełniona?

Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...

Praca u podstaw w „Lalce” –...

Pozytywiści chcąc poprawić sytuację społeczną i wzmocnić więzi łączące naród stanęli wobec wielu trudności będących dziedzictwem poprzednich epok. Spośród...

Na podstawie interpretacji satyry...

Wiek XVIII i oświecenie należały do epok kiedy literatura nabrała szczególnej wagi. Filozofowie i pisarze zaczęli być ważnymi uczestnikami gry politycznej ich słowa...

Czy człowiek XXI wieku dobrze wywiązuje...

Stwarzając człowieka Bóg podarował mu wolną wolę i ustanowił go gospodarzem świata. Człowiek dostając tę możliwość został obdarowany nie tylko przywilejami...