Jak napisać esej – wskazówki, przykład eseju

Jak napisać esej?

1. Znajdź temat, problem czy zjawisko, które chcesz poddać subiektywnej interpretacji.

Problematyka eseju powinna mieć charakter ogólny, a więc taki, który pozwoli autorowi na swobodne dywagacje. Jednocześnie dobrze, aby temat eseju był odpowiednio wyważony – ani nazbyt ciężki i poważny, ani też zbyt lekki (sprawiający wrażenie nieważnego). Esej ma stanowić interpretację określonego zjawiska czy problemu, jego ciekawe i błyskotliwe ujęcie.

2. Zadbaj o odpowiednią kompozycję tekstu.

Jednym z najważniejszych wyznaczników eseju jest jego kompozycja. Nie może ona bowiem odzwierciedlać zasad retoryki, a więc tekst nie powinien mieć wyraźnego wstępu, rozwinięcia (argumentacji) i zakończenia. Zamiast tego autor powinien swobodnie przechodzić od tematu do tematu, od jednego skojarzenia w drugie. Tekst musi mieć zatem charakter szkicu, próby, a nie zwartego, logicznego wywodu.

3. Wyraźnie zaznacz własne stanowisko.

W eseju należy wyraźnie podkreślić własne stanowisko w danej kwestii. Wiąże się to z koniecznością używania pierwszej osoby liczby pojedynczej, a także wyrażaniu subiektywnej opinii.

4. Dostosuj styl wypowiedzi do przedmiotu eseju.

Esej może występować w różnych odmianach – może bardziej zbliżać się do literatury lub oscylować w kierunku publicystyki albo tekstu filozoficznego. W zależności od dominanty tematycznej eseju należy zadbać o odpowiedni styl – w tekstach lżejszych powinien on obfitować w efektowne figury retoryczne, środki poetyckie i aforyzmy.

Przykład eseju:

Młodość w kulturze współczesnej

Patrzę na marcową okładkę „Vanity Fair” i podziwiam piękną Robin Wright, która, właśnie teraz, w 2015 roku wreszcie zawitała na Olimpie hollywoodzkich gwiazd. Choć pamiętam jej świetną kreację w filmie „Forrest Gump” i kolejne znaczące role, dopiero  kreacja Claire Underwood z serialu „House of Cards” podbiła serca krytyków i widowni. Robin na okładce prestiżowego magazynu, pewnie spoglądac w obiektyw aparatu, jest kwintesencją cech bohaterki, w którą wciela się w serialu: pewna siebie, opanowana, ale też niepozbawiona kobiecego uroku. Królowa śniegu, a jednocześnie fascynująca femme fatale. Zastanawiam się, czy kobieta w wieku 48 lat wciąż może być określana mianem fascynującej? Jakie znaczenie ma młodość w naszej kulturze? Czy tylko ona wyznacza obowiązujący kanon piękna?

„Ulubieńcy bogów umierają młodo” – mawiał Fryderyk Nietzsche. Nikt chyba nie zaprzeczy, że pragnie być jak najdłużej młodym, a więc urodziwym, sprawnym i zdrowym. Wydaje się, że poszukiwaniu eliksiru młodości zostało podporządkowanych wiele dziedzin ludzkiej działalności: medycyna estetyczna, kosmetyka, fitness itp. Producenci kosmetyków i żywności zachęcają do kupowania produktów, które mają nam zapewnić świeży i młodzieńczy wygląd. Ważny jest tu każdy szczegół: lśniące włosy, gładka skóra pozbawiona zmarszczek czy białe zęby. Atrybut młodości to również szczupła sylwetka, stąd dużym powodzeniem cieszą się środki odchudzające i treningi a’la Chodakowska. To nieważne, że morderczy wysiłek doprowadza do wymiotów, diety cud niszczą organizm, a chirurgiczny skalpel może upodobnić twarz do sztucznej maski. Młodość, a raczej jej substytut wymaga poświęceń i trzeba się z tym liczyć. Nikt nie kwestionuje sentencjonalnej prawdy powtarzanej jak mantra przez kolorowe magazyny: „na młodą twarz trzeba sobie zapracować”

Patrzę na Robin Wright z „Vanity Fair” i zastanawiam się, w jaki sposób „zapracowała” na swoją twarz. Trzeba uczciwie przyznać – jej oblicze nie jest perfekcyjnie gładkie, wokół oczu  aktorki widać delikatne zmarszczki. Przypominam sobie jej rolę w „Dziewczynie z tatuażem” Davida Finchera – zagrała tam dziennikarkę, kochankę głównego bohatera. Znamienne jest jednak porównanie szwedzkiej i amerykańskiej wersji głośnego filmu („Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”). Erikę Berger gra tu Lena Endre i jej image jest delikatnie mówiąc daleki od hollywoodzkiego ideału Robin. Podobnie jest w wypadku innych bohaterów. Porównanie jest o tyle znaczące, że dobitnie pokazuje, jak dalece kult młodości jest sprzężony z amerykańską fabryką snów, edenem kultury masowej.

Oblicze Robin Wright z „Vanity Fair” jest niestety skłamane, podobnie jak skłamane są inne wyprasowane twarze dojrzałych gwiazd uśmiechających się do nas z kolorowych okładek. Młodość nie jest wieczna, nawet jeśli będziemy robić wszystko, by ją zatrzymać. Tymczasem starość w naszej kulturze nie ma określonego miejsca, trzeba ją zatem ukryć lub zatuszować, jak wiek amerykańskiej aktorki. Starość w XXI wieku jest skandalem, tak właśnie pokazuje ją Katarzyna Kozyra w swoich pracach. Zdjęcia nagich kobiet w podeszłym wieku mają wywołać u odbiorcy szok i uświadomić mu, że w takich właśnie kategoriach postrzega się starość w naszej kulturze.