Podróże Guliwera - opracowanie

Pełny tytuł słynnej powieści Jonathana Swifta to „Podróże do wielu odległych narodów świata, w czterech częściach, przez Lemuela Gullivera, początkowo lekarza okrętowego, a następnie kapitana licznych okrętów”. Książka ukazała się w 1726 i w ciągu roku doczekała się kilku dodruków oraz przekładów na język francuski, niemiecki i niderlandzki. Uchodzi za jedno z najwybitniejszych dokonań literatury anglosaskiej i do dziś dnia cieszy się olbrzymim gronem miłośników, w czym spora zasługa ironicznego humoru, jakim jest przesycona. Powieść łączy w sobie wątki fantastyki, satyry społecznej oraz prozy podróżniczej.

Bohater, a zarazem narrator, to Lemuel Gulliver (w polskich przekładach tytułowy też Guliwerem), urodzony w 1661 roku lekarz, nawigator i matematyk. Guliwer jest też poliglotą, zna kilka języków (niderlandzki, francuski, hiszpański, włoski, łacinę, grekę i portugalski). W latach 1699-1715 odbył on serię podróży, które opisuje na kartach pamiętnika – jak wspomniano, powieść Swifta jest wystylizowana na pamiętnik Guliwera.

W ciągu swoich wypraw Lemuel zwiedził m.in. Krainę Liliputów (podróż pierwsza), Brobdingnag (podróż druga), Laputę, Balnibarbi, Glubbdubdrib, Luggnagg, Japonię (podróż trzecia) i państwo Houyhnhnmów (podróż czwarta).

W czasie pierwszej podróży Guliwer trafia na ród niewielkich ludzi (ok. 15 centymetrów wzrostu), podczas drugiej – do świata olbrzymów, a w trakcie czwartej – do krainy rozumnych koni. Owe fantastyczne realia służą Swiftowi do krytyki współczesnych mu porządków społecznych. Autor potępia bezsensowne wojny (starcia między Liliputami i ich przeciwnikami) oraz kpi z naukowców, dokonujących eksperymentów, których sami nie pojmują (społeczeństwo Balnibarbi, odwiedzanej w trakcie trzeciej podróży).

Powieść Swifta wyróżnia się barwnością i fantazją – bodaj pierwszy raz w literaturze przedstawione zostało urządzenie przypominające komputer („silnik” z Laputy). Przesłanie dzieła jest głęboko humanistyczne – autor każe nam zastanowić się nad względnością naszego miejsca w świecie. Kiedy Guliwer w krainie olbrzymów walczy z gigantyczną muchą, śmiejemy się z komicznej sytuacji, ale też rozważamy, jak niepewne są podstawy ludzkiej potęgi. Przesłanie Swifta nie jest jednak nihilistyczne – nie pokazuje on, iż życie ludzkie nie ma znaczenia. Wręcz przeciwnie, mamy do czynienia z dziełem, które dowodzi, iż każda istota zasługuje na szacunek, a okrucieństwo nie ma usprawiedliwienia.