Wizja świata ukazana w „Szewcach” Stanisława Ignacego Witkiewicza budzi u czytelnika ciekawość i niepokój. Ten drugi stan nasila się wraz z postępem fabuły, której rozwój napędzają rewolucje. Rzeczywistość dramatu przekształca się trzykrotnie, za każdym razem odsłaniając mroczną stronę przewrotów. W postępowaniu bohaterów trudno bowiem doszukiwać się szlachetnych idei, a wyniki ich starań często stają się przerażające dla nich samych.
Katastrofizm „Szewców” połączyć można z przekonaniem Witkacego o nadciągającym upadku kultury. Stopniowy zanik wartości i zainteresowania dorobkiem humanizmu wiązał się w koncepcji autora z dehumanizacją i mechanizacją życia. Ludzie mieliby w jego wyniku stać się tworami przypominającymi maszyny. Zatraciliby więc wszelki indywidualizm, całkowicie podporządkowując się ideologii lub jej reprezentantom i odrzucając wszelkie pragnienia pozamaterialne.
Akcja „Szewców” ukazuje trzy rodzaje rewolucji. W pierwszym akcje tytułowi bohaterowie utyskują na panujący kapitalizm, w którym arystokracja i zamożna burżuazja gniotą biedniejszych robotników. Silny dysonans zaakcentowany zostaje w rozmowie Sajetana i Czeladników ze Scurvym i Księżną. Jednakże ambicje prokuratora (później ministra) są znacznie większe. Dlatego też dokonuje on przewrotu, który sprawia, że ludzie podporządkowani zostają jednostce. Rządy totalitarne Scurvy’ego nie trwają długo. Wykorzystując jego zdeprawowanie, szewcy dokonują przewrotu socjalistycznego (odbywa się on przez uwielbienie pracy). Jednak i oni nie zatrzymują władzy na długo. Najpierw dochodzi między nimi do rozłamu i niezadowolony z nowego stanu rzeczy Sajetan zostaje śmiertelnie ugodzony siekierą, a następnie władzę przejmuje Hiper-Robociarz. Jego pojawienie się jest wyrazem ostatecznej klęski kultury i humanizmu, świadectwem zupełnej mechanizacji życia. Wraz z nim na scenę wchodzą Towarzysz Abramowski i Towarzysz X - postacie zimne, odległe, niemal zupełnie pozbawione jakichkolwiek cech osobowości.
Nastrój katastroficzny, poza samą fabułą utworu, obecny jest także na jego innych płaszczyznach. Samo działanie bohaterów często pełne jest pogardy i niechęci do ludzkiego życia. Ważną rolę pełni również wszechobecny nastrój grozy, która potęgowana jest przez komiczne, satyryczne i parodiujące fragmenty.
Katastrofizm „Szewców” Witkacego jest reakcją na sytuację polityczną pierwszych dziesięcioleci XX wieku oraz wyrazem prądów i tendencji panujących w ówczesnej filozofii i kulturze. Co ważne - autor dramatu nie koncentruje się na samych przewrotach, lecz na przedstawieniu obrazu świata, jaki po nich nastanie. Właśnie dlatego świat przedstawiony w utworze budzi tak silne emocje i tak mocno angażuje uwagę odbiorcy.
Rozwój nowożytnych miast wiązał się z napływem nowych mieszkańców. Przestrzenie te z racji dostępności pracy mieszkań i innych udogodnień stały się...
Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...
Stare przysłowie mówi że „człowiek bez ojczyzny jest jak drzewo bez korzeni”. Niektórzy twierdzą że w dzisiejszych czasach maksyma ta staje się...
Stabilne i spokojne życie jakie państwo Barykowie wiedli w Baku zostało zakłócone przez wybuch I wojny światowej. Wcielenie pana Seweryna do armii było szczególnie...
Bohater powieści Miguela de Cervantesa jest kastylijskim szlachcicem rozmiłowanym w eposach rycerskich. Lektura kolejnych ksiąg wpędza go jednak w obłęd i zatraca on poczucie...
„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza ukazuje nie tylko piękno litewskiego krajobrazu ale także rozbudowaną zróżnicowaną panoramę ówczesnej szlachty....
Powieść awangardowa to gatunek literacki który narodził się w XX stuleciu. Jego główną cechą było zerwanie z modelem powieści realistycznej a więc odejście...
Po zniszczeniu Troi pragnąłem wrócić do kraju ojczystego Itaki oraz do swych bliskich – żony Penelopy i syna Telemacha. Niestety gniew Posejdona powodował że...
Tolerancja to jedna z cech które są powszechnie cenionymi. Oznacza ona otwartość i zrozumienie innych poglądów. Dopuszczenie ich do głosu jednak nie jest to...
