Unikalne i sprawdzone teksty

Motyw ptaka w literaturze i sztuce

Dla człowieka ptaki to zwierzęta szczególne. W czasach przed wzbiciem się ludzkości w powietrze, to właśnie one mogły unosić się do góry. Nadawało im to znamię nadzwyczajności, czegoś, co znajduje się między światem człowieka, a światem istot wyższych – bogów, aniołów, demonów. Przecież nawet w chrześcijaństwie to właśnie biała gołębica jest symbolem Ducha Świętego. Również w religiach starożytności przedstawiano bóstwa, jako istoty posiadające cechy ptaków. Przykładowo egipski Re miał głowę sokoła, a zmumifikowane ibisy otaczano czcią w sanktuariach.

Również literatura i sztuka odwoływała się wielokrotnie do motywu ptaka. Malarze często przedstawili Noego, który wypuszczał z arki gołębice. W tym kontekście zwierzęta owe stają się symbolem nadziei – to dzięki nim biblijny patriarcha dowiadywał się o tym, że straszny potop się skończył i znów można osiedlić się na ziemi.

Ale ptak równie dobrze może oznaczać grozę. Paul Gauguin namalował w latach 1897-1898 obraz „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”. Dzieło owo stanowi próbę odpowiedzi na zawarte w tytule pytania. Jednym z elementów kompozycji jest przedstawienie cyklu życia człowieka – od narodzin, aż do śmierci. Po lewej części obrazu (patrząc z perspektywy widza) dostrzec można kobietę, siedzącą na ziemi. Przy tej siwej kobiecie, oznaczającą ostatnią część życia, stoi biały ptak. Oznacza on z pewnością właśnie śmierć – ale nie jest pewne, jaka to śmierć. Być może to konanie chrześcijanina, po której czeka szczęśliwe życie w innym świecie – ptak przyjmowałby więc niejako tradycyjną rolę pośrednika między światem ludzi a niebiosami. Ale możliwa jest również inna interpretacja obrazu. Otóż na początku cyklu życia, przy dziecku, Gauguin również ukazał zwierzę. Czyżby więc artysta sugerował, że nie jesteśmy niczym więcej? Że zaczynamy od zwierzęcych narodzin i kończymy śmiercią zwierzęcia? Figura ptaka w tym kontekście budzi więc i grozę i niepokój, związany z jej niejednoznacznością.

Podobnie jest z „Drzewem życia” Gustava Klimta. Dzieło przedstawia wspaniałe, złote drzewo. W tym bizantyjskim przepychu wyróżnia się prosty, czarny ptak. Czy to śmierć, kończąca nawet najcudowniejsze życie? Czy to tajemnica, której ostatecznie nie da się zrozumieć?

Nieco jaśniejszy wydaje się motyw ptaka w „Ludziach bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Tomasz Judym, w chwili śmierci swojej pacjentki, słyszy krzyk pawia. Ów odgłos staje się przypomnieniem o grozie życia, jego niebezpieczeństwach. Świat jest bezwzględny, nawet matka dzieci nie ucieknie śmierci.

Artyści wykorzystywali motyw ptaka na różne sposoby. Mógł on symbolizować nadzieję i boską opiekę, ale mógł też być znakiem śmierci i nadciągającej grozy. Jedno pozostaje pewne – ptaki symbolizują w sztuce coś potężniejszego niż człowiek.

 

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Wieczór – interpretacja i analiza...

Wiersz Juliana Przybosia „Wieczór” zaliczyć można do najbardziej poruszającej polskiej poezji miłosnej. Poruszającej a także – warto dodać –...

Sonet IV O wojnie naszej którą...

„Sonet IV O wojnie naszej którą wiedziemy z szatanem światem i ciałem ” autorstwa Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego przedstawia koncepcję ludzkiego życia...

Pachnidło – streszczenie skrótowe...

Streszczenie Jan Baptysta Grenouille (z franc. „żaba”) przyszedł na świat w 1738 r. w Paryżu. Był on nieślubnym synem handlarki rybami kobiety której...

Kazania gnieźnieńskie - opracowanie...

„Kazania gnieźnieńskie” to powstałe w XV wieku utwory które cechuje niezwykła wartość nie tylko ze względu na ich tematykę ale przede wszystkim ze...

Poczwarka – streszczenie skrótowe...

„Poczwarka” to powieść Doroty Terakowskiej. Opowiada o rodzinie w której przychodzi na świat dziecko z zespołem Downa. Rodzince Adam i Ewa początkowo...

Dzień którego nie zapomnę –...

Wiele dni było dla mnie naprawdę niezwykłych i wartych zapamiętania jednak dniem którego nie zapomnę były moje siódme urodziny. Było ciepłe lato a ja jak...

Siłaczka – streszczenie plan...

Streszczenie Akcja opowiadania (noweli) „Siłaczka” Stefana Żeromskiego rozgrywa się na polskiej prowincji znajdującej się pod panowaniem rosyjskim. Czas akcji...

Pinokio – opracowanie problematyka...

Geneza Książka „Pinokio” została napisana przez włoskiego dziennikarza polityka i powieściopisarza Carlo Collodiego. Początkowo opublikowano ją w prasie w...

Kobiety Rubensa – interpretacja...

„Kobiety Rubensa” Wisławy Szymborskiej to wiersz w którym poetka snuje rozważania na temat zmienności kanonów piękna. Czyni to na przykładzie słynnych...