Bajki należą do najstarszych gatunków literackich, wywodząc się ze starożytnej Grecji. Pierwszą znaną bajkę napisał żyjący przed prawie trzema tysiącami lat Hezjod. Tym dziwniejsze, że zazwyczaj myli się bajki z baśniami, chociaż utwory tego typu różnią się od siebie. Bajki są zazwyczaj bardzo krótkie i wierszowane, co różni je od baśni. Natomiast łączy je z nimi obecność morału (z tym, że w przypadku bajek jest on zazwyczaj wprost wyrażony, na końcu lub czasem na początku utworu), a także bohaterowie, który i tu i tu są raczej reprezentantami typów, niż zindywidualizowanymi postaciami. Kiedy w bajce pojawia się chłop lub mędrzec, od razu wiadomo, że nie chodzi o konkretnych ludzi, tylko o pewne figury i rodzaj zachowania.
Zarówno w bajkach, jak i baśniach występują nie tylko ludzie, ale również mówiące zwierzęta oraz rośliny. Być może należy nawet pojawianie się takich postaci uznać za jeden z ważniejszych wyróżników bajek – starożytni mówili nawet o „bajkach zwierzęcych”, mając na myśli twórczość Ezopa.
Zwierzęta również są reprezentantami typów – symbolizują pewne cechy, przypisywane powszechnie danym stworzeniom (np. wiadomo, że jeśli w bajce pojawia się lis, to oznacza od spryt, chytrość lub podstępność).
Największym starożytnym twórcą bajek był Ezop. Ów żyjący sześć stuleci przed Chrystusem niewolnik zostawił po sobie całą kolekcję opowieści o zwierzętach – o dziwo, nie spisano ich wierszem, a prozą. Jednak już stosunkowo szybko rozpoczęto w starożytnej Grecji „przepisywanie” bajek Ezopa na wersy i rymy.
W okresie późniejszym najsłynniejszym twórcą bajek był Francuz Jean de La Fontaine, żyjący w siedemnastym wieku. Ale właściwie każdy kraj ma swojego uwielbianego bajkopisarza. W przypadku Rosji będzie to Iwan Kryłow (autor 200 utworów, prawie dorównujący rozmiarami dorobku La Fontaine’owi), a w Polsce Ignacy Krasicki.
Jak wspomnieliśmy, morał to istotna część bajki. Mogą one wyrażać prawdy moralne, uznawane powszechnie (np. że zło zostaje ukarane), ale wielu autorów wykorzystywało ten gatunek do krytykowania przeciwników politycznych lub niesprawiedliwych ustrojów państwowych. Przywoływany Ignacy Krasicki jest tutaj doskonałym przykładem – w swoich bajkach krytykował zacofanie i obyczaje przeciwników oświecenia.
Bajki dzieli się na narracyjne i epigramatyczne. Narracyjne zbliżone są do baśni, gdyż opowiadają krótką historyjkę, zaś epigramatyczne są zazwyczaj bardzo krótkie i czasem składają po prostu z czterech wersów zakończonych błyskotliwą puentą.
Podsumowując:
– bajka to gatunek epiki,
– bajki dzielą się na narracyjne (krótka historia, podobieństwo do baśni) i epigramatyczne (krótkie, kilka wersów),
– bajki są wierszowane,
– bajki zawierają przesłanie moralne,
– bohaterami bajek zazwyczaj są zwierzęta,
– postacie z bajek reprezentują pewne typy.