„Zdążyć przed Panem Bogiem” to książkowy reportaż autorstwa Hanny Krall. Centralną postacią dzieła jest Marek Edelman, jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim (1943). Nic więc dziwnego, że sam zryw staje się istotnym, jeśli nie najważniejszym, wątkiem książki.
Edelman przedstawia motywację, jaka kierowała żydowskimi powstańcami. W większości zdawali sobie sprawę, że ich działania nie mają szans na sukces. Do kwietnia 1943 roku udało im się zdobyć tylko niewielką ilość pistoletów i nieco ładunków wybuchowych. Niemcy dysponowali czołgami, artylerią i lotnictwem. Skąd więc decyzja o powstaniu? Młodzi Żydzi z ŻOB (Żydowskiej Organizacji Bojowej) wiedzieli, że idą na śmierć. Mieli jednak świadomość, iż tej i tak nie uciekną. Mogli zginąć z bronią w ręku lub umrzeć w komorach gazowych – decydując się na pierwsze rozwiązanie, liczyli, że choć przez chwilę odzyskają godność, którą Niemcy przez lata odbierali Żydom.
Edelman w przejmujący sposób odmalowuje portrety swoich przyjaciół z ŻOB. Demitologizuje ich, ale w ten sposób zwraca im ludzki wymiar, którego nie mają pomniki. Dzięki opowieściom Edelmana uświadamiamy sobie, że ŻOB tworzyli zwykli, młodzi ludzie – niemal dzieci. Tym większy szacunek budzi ich heroizm i determinacja.
Walki opisane w „Zdążyć przed Panem Bogiem” niewiele mają w sobie z filmów wojennych. Niewiele w nich triumfów, dużo zaś strachu, bólu i ukrywana się w wśród gruzów. Młodzi Żydzi nie przeszli wojskowych szkoleń, więc rzadko trafiają celnie. Dominującym uczuciem wydaje się rozpacz – rozpacz spowodowana śmiercią kolejnych przyjaciół i świadomością niemieckich triumfów. Ci, którym udało się przeżyć, na zawsze naznaczeni zostali wspomnieniami o krzyku umierających towarzyszy.
Marek Edelman odbrązawia powstanie w getcie. Jednak paradoksalnie, owo odbrązowienie sprawia, iż zryw ten staje się dla nas istotniejszy. Widząc ludzi wymiar żydowskich bojowników, lepiej rozumiemy ich dylematy i marzenia. Zdajemy sobie sprawę, jak podobni byli do nas samych ci młodzi ludzie, którzy trafili do piekła, jakim była hitlerowska Europa.
Odwaga to jedna z najbardziej docenianych cnót. Nikt nie pragnie uchodzić za tchórza natomiast każdy z przyjemnością słucha gdy ktoś nazywa go dzielnym. Przed...
„Mały Książę” Antoine’a de Saint-Exupery’ego to piękna alegoryczna opowieść o miłości i przyjaźni. Autor w historii chłopca zamieszkującego...
Pani Andrzejowa Korczyńska wdowa po powstańcu styczniowym decyduje się poważnie porozmawiać z synem Zygmuntem na prośbę swojej synowej która zauważa zbytnie zainteresowanie...
Mistrzu Janie! Doszły mnie tragiczne wieści o waszej sytuacji. We wszystkich okolicznych dworach szlachta opowiada o Twej rozpaczy z powodu utraty ukochanej córki Urszulki....
„Chłopów” Władysława Reymonta można nazwać epopeją wsi ponieważ ukazują drobiazgowy i sugestywny obraz tej warstwy społecznej. Reymont posługując...
Wielki polski poeta Cyprian Kamil Norwid napisał wspaniały wiersz pod tytułem „Pielgrzym”. Opisuje w nim człowieka który uchodzić może za nędzarza....
W epoce romantyzmu miłość stała się wartością szczególną. Nad fizyczność i uwielbienie cielesnego piękna zaczęto cenić wyjątkową relację dusz przekonanie...
Powieść Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni” umiejscowić należy między dwiema epokami. Z jednej strony dzieło mocno czerpie z tradycji pozytywistycznej z...
Motyw utopii przewijał się przez literaturę już w starożytności chociaż sama nazwa pochodzi od utwory Tomasza Morusa. Wątek odległej krainy (zazwyczaj wyspy) na którą...