„Zdążyć przed Panem Bogiem” to książkowy reportaż autorstwa Hanny Krall. Centralną postacią dzieła jest Marek Edelman, jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim (1943). Nic więc dziwnego, że sam zryw staje się istotnym, jeśli nie najważniejszym, wątkiem książki.
Edelman przedstawia motywację, jaka kierowała żydowskimi powstańcami. W większości zdawali sobie sprawę, że ich działania nie mają szans na sukces. Do kwietnia 1943 roku udało im się zdobyć tylko niewielką ilość pistoletów i nieco ładunków wybuchowych. Niemcy dysponowali czołgami, artylerią i lotnictwem. Skąd więc decyzja o powstaniu? Młodzi Żydzi z ŻOB (Żydowskiej Organizacji Bojowej) wiedzieli, że idą na śmierć. Mieli jednak świadomość, iż tej i tak nie uciekną. Mogli zginąć z bronią w ręku lub umrzeć w komorach gazowych – decydując się na pierwsze rozwiązanie, liczyli, że choć przez chwilę odzyskają godność, którą Niemcy przez lata odbierali Żydom.
Edelman w przejmujący sposób odmalowuje portrety swoich przyjaciół z ŻOB. Demitologizuje ich, ale w ten sposób zwraca im ludzki wymiar, którego nie mają pomniki. Dzięki opowieściom Edelmana uświadamiamy sobie, że ŻOB tworzyli zwykli, młodzi ludzie – niemal dzieci. Tym większy szacunek budzi ich heroizm i determinacja.
Walki opisane w „Zdążyć przed Panem Bogiem” niewiele mają w sobie z filmów wojennych. Niewiele w nich triumfów, dużo zaś strachu, bólu i ukrywana się w wśród gruzów. Młodzi Żydzi nie przeszli wojskowych szkoleń, więc rzadko trafiają celnie. Dominującym uczuciem wydaje się rozpacz – rozpacz spowodowana śmiercią kolejnych przyjaciół i świadomością niemieckich triumfów. Ci, którym udało się przeżyć, na zawsze naznaczeni zostali wspomnieniami o krzyku umierających towarzyszy.
Marek Edelman odbrązawia powstanie w getcie. Jednak paradoksalnie, owo odbrązowienie sprawia, iż zryw ten staje się dla nas istotniejszy. Widząc ludzi wymiar żydowskich bojowników, lepiej rozumiemy ich dylematy i marzenia. Zdajemy sobie sprawę, jak podobni byli do nas samych ci młodzi ludzie, którzy trafili do piekła, jakim była hitlerowska Europa.
Moje wakacje były naprawdę wspaniałe. W tym roku miałem okazje z moimi rodzicami zwiedzić Turcję. Podczas naszych wakacji przeżyłem niesamowite rzeczy. Przede wszystkim...
Liberalizm to nurt polityczny (ideologia) kładący szczególny nacisk na wolność polityczną i gospodarczą. Historycy idei doszukują się korzeni liberalizmu już...
„Stańczyk” to jeden z tych obrazów Jana Matejki który poświęcony jest przyczynom upadku Rzeczypospolitej. Królewski błazen zasiadający na...
Definicja Agnostycyzm to nazwa poglądu która pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „niepoznawalny”. Osoby wyznające agnostycyzm negują możliwość...
Wiele osób skarży się że w dzisiejszym świecie coraz bardziej rozpowszechnioną postawą jest egoizm. W czasach nieustannego „wyścigu szczurów”...
Terminem „nowa fala” określa się wiele wydarzeń ze świata światowej kultury jakie miały miejsce w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku....
Tragiczny koniec tak dobrze zapowiadającej się kariery Zenona Ziembiewicza stał się szeroko komentowanym tematem w pewnym niewielkim miasteczku. O niedawnych wydarzeniach...
„Dywizjon 303” Arkadego Fiedlera można nazwać zbiorem literackich reportaży. Przynależność do literatury faktu jest tu związana przede wszystkim z autentycznością...
Akwarela Jana Matejki pochodzi z 1862 roku. Inspirowana jest oczywiście cyklem „Treny” Jana Kochanowskiego i zawiera wiele bezpośrednich odniesień do niego. Obraz...