Unikalne i sprawdzone teksty

„Młodzi” i „starzy”, czyli pokoleniowe zmiany warty w literaturze XIX i XX wieku. Określ przyczyny tych zmian i oceń ich rolę w kulturze | wypracowanie

Konflikt pokoleń jest czymś, co w mniej lub bardziej wyraźnej formie ma miejsce od stuleci. Stary król powoli szykuje się na śmierć, a dworacy skupiają się wokół jego następcy. Młody rolnik przysposabia się do przejęcia majątku po ojcu, który jeszcze nie ma ochoty opuszczać ziemskiego padołu. Wszyscy znamy takie opowieści. Literatura nie jest strefą wolną od działania tego mechanizmu. Jedni autorzy zastępują drugich, zazwyczaj przy wtórze buńczucznych zapewnień, że dopiero to oni będą pisać „prawdziwe” książki!

W XIX wieku przykładem takiej zmiany jest konflikt klasyków z romantykami. Zwróćmy uwagę choćby na dzieła Adama Mickiewicza. Pełne są one ironicznych uwag wobec poprzedniego pokolenia. Klasycy wychowali się w spokojnym, XVIII stuleciu – w okresie tym ceniono rozum, harmonię i ład. Ale romantycy dorastali już w czasie Rewolucji Francuskiej i wojen napoleońskich – w tym czasie upadały trony, zmieniała się struktura społeczeństw. Czy precyzyjnie dobierane wyrazy eleganckich klasycystycznych dzieł są w stanie oddać ową zmianę? Czy racjonalistyczne myślenie może wyjaśnić sukcesy Napoleona? Romantycy odpowiadali negatywnie na te pytania. „Szkiełko i oko” klasycystów nie przemawiało do ich doświadczeń, do ich skłonności. Sławili oni młodość, która pokona starców, zmienionych już w żywe trupy (Mickiewicz, „Oda do młodości”).

W XX wieku również nie brakowało podobnych starć pokoleń. Widać to wyraźnie na przykładzie twórczości pokolenia „Kolumbów”. Mowa o autorach urodzonych w okolicach 1920 roku – w dojrzałość wchodzili oni w okresie II wojny światowej. Ich świat, jak sądzili, różnił się całkowicie od spokojnej, mieszczańskiej egzystencji ich rodziców. Był tak nasycony bólem i cierpieniem, że twórczość przedwojenna niejako traciła w nim znaczenie. Co ciekawe, „Kolumbowie” raczej nie polemizowali wprost z poprzednim pokoleniem – po prostu w swoich dziełach dawali jasno znać, że są to ludzie, którzy nie poznali życia w całej jego grozie, chociaż są starsi. Widziałem:/furgony porąbanych ludzi, pisał Stanisław Różewicz(„Ocalony”). Czy doświadczenia ich rodziców mogą się z tym równać? Czy tworzona przez nich „naiwna” poezja może oddać prawdziwy, mroczny świat?

Paradoksalnie, tak. Józef Mackiewicz, urodzony w 1902 roku, w swojej powieści „Nie trzeba głośno mówić” zamieszcza scenę rozmowy „Kolumba” z weteranem I wojny światowej. Kiedy młodzieniec narzeka na to, że należy do straconego pokolenia, starszy człowiek opowiada mu o koszmarach wojny w okopach. Mackiewicz pokazuje, że doświadczenie załamania się znanego świata nie jest ograniczone do jednego pokolenia –wszyscy ludzie żyjący w pierwszej połowie XX wieku musieli przez nie przejść.

Konflikt pokoleń często pojawia się w literaturze. Zazwyczaj wynika on z różnych doświadczeń poszczególnych pokoleń, które żyły niejako w różnych światach. Młodzi doświadczają wojny w okopach, a starsi w sztabach – trudno więc, by ich wspomnienia z konfliktu były takie same. Paradoks polega jednak na tym, że łatwo zapomnieć, że i starsi mieli swoje chwile „burzy i naporu”, a doświadczenia młodych często nie są wyjątkowe, jak oni sądzą.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Czy warto być emigrantem? Rozprawka...

Sprawa emigracji jest niezwykle aktualna w naszych czasach – w końcu setki tysięcy naszych rodaków opuszczają Polskę i udają się do innych krajów w...

Sarmatyzm – charakterystyka

W okresie Oświecenia sarmatyzm stał się wręcz synonimem zacofania i ciemnoty. Kojarzono go ze szlacheckim konserwatyzmem niechętnym edukacji nowym ideom i reformom politycznym...

Dulszczyzna dziś – czy Dulscy...

W 1906 roku miała premierę sztuka Gabriel Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”. W kontrowersyjny zarówno kpiarski jak i realistyczny sposób autorka...

Akademizm – cechy opis założenia...

Cechy opis założenia Akademizm to kierunek w sztuce który datowany jest na wiek XIX oraz część wieku poprzedniego. Malarstwo akademickie krytykowane było za zbytnie...

Monolog Kordiana na szczycie Mont...

Zdobycie szczytu najwyższej góry Europy czyli masywu Mont Blanc stanowi swoiste zwieńczenie wędrówki jaką odbył Kordian po opuszczeniu ojczyzny. Równocześnie...

Jak będzie wyglądać moja szkoła...

Moja szkoła to niezwykle piękny stary budynek którego jedna ze ścian pokryta jest pnącym bluszczem. Gdybym miał wyobrazić ją sobie za sto lat myślę że jej wygląd...

Opis tarczy Achillesa – środki...

Patrokles serdeczny przyjaciel Achillesa udał się z pomocą Achajom w walce z Trojanami. Przybrany był w zbroję greckiego herosa. Został on jednak pokonany przez Hektora...

Opis wiosny

Wiosna to niezwykła pora roku. Podczas niej przyroda zaczyna żyć na nowo. Trawa staje się zielona i pachnąca. Ziemia także zmienia swój zapach. Na łąkach oraz...

Dramat symboliczny – definicja...

Definicja wyznaczniki gatunku Dramat symboliczny to specyficzny rodzaj dramatu który pozwala na szersze i niedosłowne przedstawienie zamierzonego przekazu. Sama nazwa...