Unikalne i sprawdzone teksty

Literatura prawdy, pamięci, ocalenia? Rozważania młodego czytelnika o literaturze XX w. | wypracowanie

XX wiek należał do najstraszniejszych okresów w dziejach ludzkości. Zaczął się w aurze nadziei na rozwój technologiczny i moralny człowieka – wkrótce jednak nastąpiły rzezie I wojny światowej, powstanie komunizmu i nazizmu. Miliony ludzi zginęło na skutek morderczej polityki reżimów totalitarnych, a Europa stanęła na krawędzi upadku w „otchłań nowych mrocznych wieków” (jak to ujął Winston Churchill). Literatura stanowi ważne świadectwo tej okrutnej, bezwzględnej epoki. Dzięki dziełom wybitnych pisarzy, możemy poznać tragedie i dylematy pokolenia naszych dziadków i pradziadków – możemy snuć na ich podstawie refleksje i wyciągać z nich naukę.

Do najbardziej przerażających świadectw należą wspomnienia osób, które przeszły przez obozy koncentracyjne. Opowiadania Tadeusza Borowskiego ukazują piekło hitlerowskich lagrów, zaś wspomnienia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego odmalowują „Inny świat” sowieckich łagrów. Również Aleksander Sołżenicyn sportretował ów przerażający sowiecki „Archipelag Gułag”, zaś więźniem hitlerowskiego obozu był włoski Żyd Primo Levi, autor książki „Czy to jest człowiek”. Wszyscy ci autorzy ukazują okrucieństwo, do jakiego zdolny jest człowiek, dysponujący władzą nad życiem innych. Przedstawiają również, w jaki sposób systemy totalitarne doprowadziły do dehumanizacji całych kategorii ludzi, odmawiając miana człowieka poszczególnym narodowościom (Żydom i Cyganom) lub klasom społecznym.

Z kolei Czesław Miłosz w swoim „Zniewolonym umyśle” ukazuje „pociągającą” stronę owych reżimów. W końcu nie dla wszystkich niosły one zagładę – wielu swoim zwolennikom ofiarowały sławę, bogactwo i możliwość spełnia sekretnych pragnień. Miłosz przedstawia sylwetki intelektualistów, którzy oddali swoje usługi komunizmowi. Polski noblista analizuje, w jaki sposób najwybitniejsi autorzy (tacy jak wspomniany tutaj Tadeusz Borowski) poddawali się dyktatowi totalitarnego reżimu i krok za krokiem przeobrażali się w narzędzia jego propagandy, rezygnując z niezależności intelektualnej i artystycznej.

Niemiecki filolog żydowskiego pochodzenia, Victor Klemperer, został zaś autorem niewielkiego traktatu „LTI – Lingua Tertii Imperii”. Ów uczony przedstawia w jaki sposób codzienny język propagandy deprawował dusze Niemców, otwierając drogę do Holocaustu. Prasa, radio i kino nieustannie sączyły jad nienawiści do oczu i uszu odbiorców – nienawiści, która znalazła ujście w czasie II wojny światowej.

Literatura XX wieku stanowi według mnie wielkie ostrzeżenie. Autorzy literatury łagrowej i lagrowej ukazują, w jaki sposób ideologiczne ambicje prowadzą do dehumanizacji i zagłady milionów ludzi. Z kolei Czesław Miłosz i Victor Klemperer dowodzą, że totalitarne reżimy mogły być fascynujące. Czytając ich świadectwa, zastanawiamy się, jak my zachowalibyśmy się w tamtych czasach. Czy mielibyśmy siłę oprzeć się intelektualnym i materialnym pokusom komunizmu? Czy potrafilibyśmy nie przyjmować do serc nienawiści, propagowanej przez media III Rzeszy? Autorzy ci przypominają, że trzeba być nieustannie czujnym – bo przymykając oczy na zło można obudzić się w koszmarze.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Katastrofizm – definicja charakterystyka...

Katastrofizm należy do bardzo charakterystycznych prądów kulturalnych XX wieku a jego rozkwit przypada na dwudziestolecie międzywojenne. Jednak korzenie nurtu tkwią...

Archaizmy w „Bogurodzicy” –...

Obecne w najstarszej części „Bogurodzicy” archaizmy są niespotykane w innych polskich tekstach wieków średnich. Świadczy to o bardzo wczesnym powstaniu...

Dzieje Marcina Borowicza (w punktach)...

1. Ośmioletni Marcin Borowicz oddany panu Wiechowskiemu nauczycielowi w Owczarach (ma on przygotować chłopaka do nauki w gimnazjum). 2. Poznawanie zasad panujących w szkole...

Horacjański ideał życia

W okresie starożytności rozwinęły się dwie popularne koncepcje filozoficzne: epikureizm i stoicyzm. Epikureizm wywodził się ze szkoły Epikura który wierzył że...

Motyw przyrody w literaturze i sztuce...

Motyw przyrody to jeden z najbardziej zróżnicowanych a zarazem pełniących odmienne funkcje motywów które wykorzystywane były przez różne epoki....

Konflikt pokoleń w „Tangu”

Jednym z najważniejszych motywów literackich obecnych w „Tangu” jest motyw konfliktu pokoleń. W swoim dramacie Sławomir Mrożek ukazuje to swoiste starcie...

Artur Grottger Pożegnanie powstańca...

„Pożegnanie powstańca” jest jedną z dwóch części dyptyku Artura Grottgera których tematyka wiąże się z powstaniem styczniowym. Płótno...

„Ferdydurke” jako powieść...

Powieść awangardowa to gatunek literacki który narodził się w XX stuleciu. Jego główną cechą było zerwanie z modelem powieści realistycznej a więc odejście...

Sąd Parysa - opis analiza i interpretacja...

„Sąd Parysa” to obraz którego Rubens stworzył kilka wersji. Ostatnia z wersji datowana jest na około 1639 roku. Opis „Sąd Parysa” to bezpośrednie...