Unikalne i sprawdzone teksty

Empiryzm – definicja, przedstawiciele, opis | wypracowanie

Empiryzm to teoria utrzymująca, że wiedza pochodzi z doświadczenia zmysłowego. Żyjemy w czasach przesiąkniętych empiryzmem, więc nieco trudno zrozumieć nam wyjątkowość tej idei. By sobie uświadomić jej znaczenie, trzeba przypomnieć sobie, że wiele koncepcji opierało się na założeniu, że wiedza pochodzi z wnętrza umysłu. Na przykład Kartezjusz uważał, iż poznawanie świata rozum musi rozpocząć od rozmyślań nad samym sobą. Empiryści twierdzili natomiast, że umysł sam w sobie jest „czystą kartą” (tabula rasa) i musi zostać dopiero napełniony bodźcami. Z owych prostych bodźców budowane są dopiero złożone konstrukcje intelektualne, takie jak pojęcia abstrakcyjne, idee.

David Hume dzielił procesy myślowe na obserwacje faktów i relacje idei. „Słońce wschodzi na zachodzie” to obserwacja faktu, natomiast prawdy matematyczne to relacje idei (czyli czegoś, co jest zbudowane na podstawie obserwacji). Matematyka jest zresztą doskonałym przykładem dla ukazania różnicy między empiryzmem, a racjonalizmem (poglądem, że wiedza bierze się z samego umysłu, wyznawanym m.in przez Kartezjusza). Jeśli wyobrazimy sobie mózg, do którego nie docierają żadne bodźce, to według empirysty nie będzie on w stanie odkryć prawd matematycznych. Racjonalista zaś stwierdzi, że w procesie myślenia ów umysł musi odkryć te prawdy, bo są one podstawą świata, a na tym świecie działa też mózg.

Rozwój empiryzmu wiąże się z takimi nazwiskami, jak Francis Bacon (XVII wiek), czy wspomniany David Hume (XVIII wiek). Empiryzm przyczynił się do zrewolucjonizowania badań naukowych, wręcz do powstania nowoczesnej nauki. Uznając, że źródło wiedzy leży poza umysłem, empirycy przywiązywali olbrzymią wagę do doświadczeń. Wcześniej bardziej ceniono odwoływanie się do jakiegoś autorytetu (na przykład do Arystotelesa), niż do własnych badań. Dzięki empiryzmowi zaczęto przedkładać eksperymenty nad przywoływanie dawnych mędrców. Gdy zwolennik empiryzmu bada złoto lub brąz, istotniejsze jest dlań własne laboratorium, niż to, co na temat tych pierwiastków miał do powiedzenia święty Tomasz z Akwinu. Nie oznacza to wszystko, że przedtem nie dokonywał się postęp w gromadzeniu wiedzy – jednak był on dużo wolniejszy niż w czasach nowożytnych.

Z empiryzmy wywodzi się również filozofia współczesnej nauki. Otóż Karl Popper stwierdził, że nauką są twierdzenia falsyfikowalne (tzn. takie, które można spróbować obalić. Jeśli nie można przeprowadzić takie próby – to nie mamy do czynienia z nauką). Obecnie twierdzenie Poppera jest przyjmowane przez wszystkich badaczy. Można powiedzieć, że dzieje empiryzmu są dziejami nowoczesności.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

„Ten obcy” – dalsze losy bohaterów...

Dalsze losy czwórki głównych bohaterów powieści „Ten obcy” Ireny Jurgielewiczowej według mnie potoczyły się szczęśliwie. Wakacje właśnie...

Opowiadanie o moich feriach zimowych...

Był piękny słoneczny dzień. Razem z mamą i tatą wyszliśmy przed dom. Każdy z nas miał swoją własną walizkę z niezbędnymi rzeczami. Poza kurtkami i ciepłymi ubraniami...

Czy warto być dobrym człowiekiem?...

Zanim zastanowimy się czy warto być dobrym człowiekiem pomyślmy co znaczy dziś bycie dobrym. Przede wszystkim w czasach gdy ludzie coraz bardziej zajęci są samymi sobą...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....

„O doktorze Hiszpanie” i „Pijaństwo”...

Uczty i biesiady zawsze stanowiły ważny motyw w kulturze i literaturze – w samym Piśmie Świętym pojawia się motyw ucztowania przed Bogiem (Wj 18 12). Rzecz to zupełnie...

Jaką rolę odgrywa cierpienie w...

Jednym z poważniejszych problemów „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego jest rola cierpienia w ludzkim życiu. Pisarz opisuje jego znaczenie w kategoriach...

Wakacje w Polsce czy za granicą?...

W okresie wakacyjnym Polacy stają przed dylematem czy spędzić czasy w ojczyźnie czy wyjechać zagranicę. Co roku ten sam problem te same rozważania. Dawniej gdy wakacje...

Jak ludzie mogą być dla siebie...

Żyjemy w trudnych czasach gdy każdy z nas od najmłodszych lat jest zajęty tyloma różnymi sprawami że nie ma czasu dla innych ludzi. Tacy są nasi rodzice i tacy...

Prometeusz skowany Peter Paul Rubens...

„Prometeusz skowany” to przedstawienie mitologicznej sceny które zostało dokonane przez Rubensa. Opis Obraz przedstawia mężczyznę który przykuty...