Empiryzm to teoria utrzymująca, że wiedza pochodzi z doświadczenia zmysłowego. Żyjemy w czasach przesiąkniętych empiryzmem, więc nieco trudno zrozumieć nam wyjątkowość tej idei. By sobie uświadomić jej znaczenie, trzeba przypomnieć sobie, że wiele koncepcji opierało się na założeniu, że wiedza pochodzi z wnętrza umysłu. Na przykład Kartezjusz uważał, iż poznawanie świata rozum musi rozpocząć od rozmyślań nad samym sobą. Empiryści twierdzili natomiast, że umysł sam w sobie jest „czystą kartą” (tabula rasa) i musi zostać dopiero napełniony bodźcami. Z owych prostych bodźców budowane są dopiero złożone konstrukcje intelektualne, takie jak pojęcia abstrakcyjne, idee.
David Hume dzielił procesy myślowe na obserwacje faktów i relacje idei. „Słońce wschodzi na zachodzie” to obserwacja faktu, natomiast prawdy matematyczne to relacje idei (czyli czegoś, co jest zbudowane na podstawie obserwacji). Matematyka jest zresztą doskonałym przykładem dla ukazania różnicy między empiryzmem, a racjonalizmem (poglądem, że wiedza bierze się z samego umysłu, wyznawanym m.in przez Kartezjusza). Jeśli wyobrazimy sobie mózg, do którego nie docierają żadne bodźce, to według empirysty nie będzie on w stanie odkryć prawd matematycznych. Racjonalista zaś stwierdzi, że w procesie myślenia ów umysł musi odkryć te prawdy, bo są one podstawą świata, a na tym świecie działa też mózg.
Rozwój empiryzmu wiąże się z takimi nazwiskami, jak Francis Bacon (XVII wiek), czy wspomniany David Hume (XVIII wiek). Empiryzm przyczynił się do zrewolucjonizowania badań naukowych, wręcz do powstania nowoczesnej nauki. Uznając, że źródło wiedzy leży poza umysłem, empirycy przywiązywali olbrzymią wagę do doświadczeń. Wcześniej bardziej ceniono odwoływanie się do jakiegoś autorytetu (na przykład do Arystotelesa), niż do własnych badań. Dzięki empiryzmowi zaczęto przedkładać eksperymenty nad przywoływanie dawnych mędrców. Gdy zwolennik empiryzmu bada złoto lub brąz, istotniejsze jest dlań własne laboratorium, niż to, co na temat tych pierwiastków miał do powiedzenia święty Tomasz z Akwinu. Nie oznacza to wszystko, że przedtem nie dokonywał się postęp w gromadzeniu wiedzy – jednak był on dużo wolniejszy niż w czasach nowożytnych.
Z empiryzmy wywodzi się również filozofia współczesnej nauki. Otóż Karl Popper stwierdził, że nauką są twierdzenia falsyfikowalne (tzn. takie, które można spróbować obalić. Jeśli nie można przeprowadzić takie próby – to nie mamy do czynienia z nauką). Obecnie twierdzenie Poppera jest przyjmowane przez wszystkich badaczy. Można powiedzieć, że dzieje empiryzmu są dziejami nowoczesności.
Definicja i wyznaczniki gatunku Nowela to gatunek literacki którego głównym wyznacznikiem jest zwięzłość. Nowela to utwór charakteryzujący się jednowątkowością....
Najważniejszym problemem powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” jest wewnętrzna metamorfoza głównego bohatera Rodiona Raskolnikowa. Ze skrajnego...
Według samego Paula Gauguina najlepszym jego dziełem jest obraz „Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”. Artysta spróbował w nim prześledzić...
Wiek XX przyniósł ludzkości nieznane do tej pory przykłady okrucieństwa. Jednym z symboli tego stulecia stały się obozy koncentracyjne. Przyjmuje się iż wynaleźli...
„Krzyk” Edvarda Muncha należy do najbardziej znanych a także najdroższych obrazów w dziejach sztuki. Uznawany za arcydzieło i czołowe osiągnięcie ekspresjonizmu...
Leopold Staff podsumowywał wiersz „Odys” słowami każdy z nas jest Odysem co wraca do swej Itaki. Czy rzeczywiście te podniosłe słowa można odnieść do wszystkich...
„Nie-boska komedia” Zygmunta Krasińskiego jest utworem szczególnym. Ten dramat romantyczny zaliczany jest do najważniejszych dzieł gatunku a jego autor...
Dom to nie tylko ściany. Pojęcie to można rozumieć także w sposób szerszy przenośny. Oznacza wtedy ono przestrzeń w której żyjemy – jej cechy postaci...
W „Księdze rodzaju” Bóg zalecił ludziom by czynili sobie ziemią poddaną. Dzisiaj możemy się zastanowić czy człowiek podołał odpowiednio temu zadaniu....
