Unikalne i sprawdzone teksty

Empiryzm – definicja, przedstawiciele, opis | wypracowanie

Empiryzm to teoria utrzymująca, że wiedza pochodzi z doświadczenia zmysłowego. Żyjemy w czasach przesiąkniętych empiryzmem, więc nieco trudno zrozumieć nam wyjątkowość tej idei. By sobie uświadomić jej znaczenie, trzeba przypomnieć sobie, że wiele koncepcji opierało się na założeniu, że wiedza pochodzi z wnętrza umysłu. Na przykład Kartezjusz uważał, iż poznawanie świata rozum musi rozpocząć od rozmyślań nad samym sobą. Empiryści twierdzili natomiast, że umysł sam w sobie jest „czystą kartą” (tabula rasa) i musi zostać dopiero napełniony bodźcami. Z owych prostych bodźców budowane są dopiero złożone konstrukcje intelektualne, takie jak pojęcia abstrakcyjne, idee.

David Hume dzielił procesy myślowe na obserwacje faktów i relacje idei. „Słońce wschodzi na zachodzie” to obserwacja faktu, natomiast prawdy matematyczne to relacje idei (czyli czegoś, co jest zbudowane na podstawie obserwacji). Matematyka jest zresztą doskonałym przykładem dla ukazania różnicy między empiryzmem, a racjonalizmem (poglądem, że wiedza bierze się z samego umysłu, wyznawanym m.in przez Kartezjusza). Jeśli wyobrazimy sobie mózg, do którego nie docierają żadne bodźce, to według empirysty nie będzie on w stanie odkryć prawd matematycznych. Racjonalista zaś stwierdzi, że w procesie myślenia ów umysł musi odkryć te prawdy, bo są one podstawą świata, a na tym świecie działa też mózg.

Rozwój empiryzmu wiąże się z takimi nazwiskami, jak Francis Bacon (XVII wiek), czy wspomniany David Hume (XVIII wiek). Empiryzm przyczynił się do zrewolucjonizowania badań naukowych, wręcz do powstania nowoczesnej nauki. Uznając, że źródło wiedzy leży poza umysłem, empirycy przywiązywali olbrzymią wagę do doświadczeń. Wcześniej bardziej ceniono odwoływanie się do jakiegoś autorytetu (na przykład do Arystotelesa), niż do własnych badań. Dzięki empiryzmowi zaczęto przedkładać eksperymenty nad przywoływanie dawnych mędrców. Gdy zwolennik empiryzmu bada złoto lub brąz, istotniejsze jest dlań własne laboratorium, niż to, co na temat tych pierwiastków miał do powiedzenia święty Tomasz z Akwinu. Nie oznacza to wszystko, że przedtem nie dokonywał się postęp w gromadzeniu wiedzy – jednak był on dużo wolniejszy niż w czasach nowożytnych.

Z empiryzmy wywodzi się również filozofia współczesnej nauki. Otóż Karl Popper stwierdził, że nauką są twierdzenia falsyfikowalne (tzn. takie, które można spróbować obalić. Jeśli nie można przeprowadzić takie próby – to nie mamy do czynienia z nauką). Obecnie twierdzenie Poppera jest przyjmowane przez wszystkich badaczy. Można powiedzieć, że dzieje empiryzmu są dziejami nowoczesności.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Lekarz – zawód czy posłannictwo?...

Zawód lekarza to jedna z najbardziej interesujących profesji. Nieustannie styka się on ze śmiercią ratuje ludzi przed chorobami i przynosi im ulgę w cierpieniu –...

Niezapomniana przygoda - opowiadanie...

Nigdy nie sądziłam że niezapomniana przygoda przytrafi mi się podczas drogi do szkoły. Od zawsze przecież chodziłam tą samą ścieżką przez las. Jednak do ostatniej...

Czy bohaterów „Dywizjonu 303”...

Arkady Fiedler w swojej książce „Dywizjon 303” nazywa polskich pilotów biorących udział w bitwie o Anglię współczesnymi rycerzami. Porównanie...

Czy kultura polska jest kulturą...

Odpowiedź na pytanie czy kultura polska jest kulturą o cechach mieszczańskich nie jest odpowiedzią łatwą. Można bowiem w polskiej kulturze dostrzec elementy twórczości...

Sens przypowieści biblijnych

Zazwyczaj gdy mowa o Biblii mamy na myśli jedną książkę. Gdy chodzi o formę fizyczną będziemy mieli rację – Pismo Święte to najczęściej jeden obszerny tom....

„Jądro ciemności” - znaczenie...

Tytuł „Jądro ciemności” ma znaczenie symboliczne. Po pierwsze odnosi się do Afryki jako kontynentu czarnych ludzi – w sensie dosłownym – ale również...

Biedota w „Lalce” – opracowanie...

„Lalka” Bolesława Prusa jest dziełem w którym ukazana została szczegółowa panorama polskiego społeczeństwa. Co charakterystyczne dla powieści...

Motyw vanitas w literaturze i sztuce...

Słowo „vanitas” to po łacinie „marność”. Przez wieki najpopularniejszym językiem w jakim czytano Pismo Święte była bowiem łacina – i właśnie...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....