Unikalne i sprawdzone teksty

Empiryzm – definicja, przedstawiciele, opis | wypracowanie

Empiryzm to teoria utrzymująca, że wiedza pochodzi z doświadczenia zmysłowego. Żyjemy w czasach przesiąkniętych empiryzmem, więc nieco trudno zrozumieć nam wyjątkowość tej idei. By sobie uświadomić jej znaczenie, trzeba przypomnieć sobie, że wiele koncepcji opierało się na założeniu, że wiedza pochodzi z wnętrza umysłu. Na przykład Kartezjusz uważał, iż poznawanie świata rozum musi rozpocząć od rozmyślań nad samym sobą. Empiryści twierdzili natomiast, że umysł sam w sobie jest „czystą kartą” (tabula rasa) i musi zostać dopiero napełniony bodźcami. Z owych prostych bodźców budowane są dopiero złożone konstrukcje intelektualne, takie jak pojęcia abstrakcyjne, idee.

David Hume dzielił procesy myślowe na obserwacje faktów i relacje idei. „Słońce wschodzi na zachodzie” to obserwacja faktu, natomiast prawdy matematyczne to relacje idei (czyli czegoś, co jest zbudowane na podstawie obserwacji). Matematyka jest zresztą doskonałym przykładem dla ukazania różnicy między empiryzmem, a racjonalizmem (poglądem, że wiedza bierze się z samego umysłu, wyznawanym m.in przez Kartezjusza). Jeśli wyobrazimy sobie mózg, do którego nie docierają żadne bodźce, to według empirysty nie będzie on w stanie odkryć prawd matematycznych. Racjonalista zaś stwierdzi, że w procesie myślenia ów umysł musi odkryć te prawdy, bo są one podstawą świata, a na tym świecie działa też mózg.

Rozwój empiryzmu wiąże się z takimi nazwiskami, jak Francis Bacon (XVII wiek), czy wspomniany David Hume (XVIII wiek). Empiryzm przyczynił się do zrewolucjonizowania badań naukowych, wręcz do powstania nowoczesnej nauki. Uznając, że źródło wiedzy leży poza umysłem, empirycy przywiązywali olbrzymią wagę do doświadczeń. Wcześniej bardziej ceniono odwoływanie się do jakiegoś autorytetu (na przykład do Arystotelesa), niż do własnych badań. Dzięki empiryzmowi zaczęto przedkładać eksperymenty nad przywoływanie dawnych mędrców. Gdy zwolennik empiryzmu bada złoto lub brąz, istotniejsze jest dlań własne laboratorium, niż to, co na temat tych pierwiastków miał do powiedzenia święty Tomasz z Akwinu. Nie oznacza to wszystko, że przedtem nie dokonywał się postęp w gromadzeniu wiedzy – jednak był on dużo wolniejszy niż w czasach nowożytnych.

Z empiryzmy wywodzi się również filozofia współczesnej nauki. Otóż Karl Popper stwierdził, że nauką są twierdzenia falsyfikowalne (tzn. takie, które można spróbować obalić. Jeśli nie można przeprowadzić takie próby – to nie mamy do czynienia z nauką). Obecnie twierdzenie Poppera jest przyjmowane przez wszystkich badaczy. Można powiedzieć, że dzieje empiryzmu są dziejami nowoczesności.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Moja szkoła – opis

Moja szkoła to duży budynek położony na obrzeżach miasta. Jest to miejsce pełne zieleni a tuż obok szkoły znajduje się niewielki las w którym uczniowie mają...

Moja niezwykła przygoda – opowiadanie...

Lekcje w środę kończę w południe i udaję się do domu. Potem odrabiam lekcje jem obiad gram w piłkę z kolegami – przyznacie sami że dość zwyczajny plan dnia....

Marcel Duchamp Fontanna opis - interpretacja...

Premiera mało którego dzieła XX-wiecznej sztuki wywołała takie kontrowersje jak prezentacja „Fontanny” Marcela Duchampa. Trudno się temu dziwić –...

Porównaj artykuł Aleksandra Świetochowskiego...

Porównanie manifestu napisanego przez Aleksandra Świętochowskiego z wierszem napisanym przez Adama Asnyka pokazuje podejście przedstawicieli dwóch pokoleń do...

„Młodzi” i „starzy” czyli...

Konflikt pokoleń jest czymś co w mniej lub bardziej wyraźnej formie ma miejsce od stuleci. Stary król powoli szykuje się na śmierć a dworacy skupiają się wokół...

Katastrofizm – definicja charakterystyka...

Katastrofizm należy do bardzo charakterystycznych prądów kulturalnych XX wieku a jego rozkwit przypada na dwudziestolecie międzywojenne. Jednak korzenie nurtu tkwią...

Absurd – definicja charakterystyka...

Słowo absurd można rozumieć dwojako – albo jako określenie sfomułowania które jest sprzeczne albo (szerzej) jako coś co jest niezgodne z prawami logiki. „Młody...

Metamorfoza bohatera i jej sens...

Przemiany bohaterów literackich dokonują się na kilku płaszczyznach – może to być przemiana wewnętrzna lub zewnętrzna; przemiana może być konsekwencją...

Opis burzy piaskowej w „W Pustyni...

Staś i Nel znajdowali się razem z Arabami na pustyni. Dzień był niezwykle ciepły a w powietrzu wyczuwalny był dziwny zapach. Beduini dostrzegli oznaki działalności złych...