Gustaw jako bohater romantyczny | wypracowanie

Gustaw – protagonista czwartej części „Dziadów” Adama Mickiewicza – jest postacią tajemniczą, budzącą niepokój. Historia opowiedziana przez niego księdzu odsłania niesamowite losy mężczyzny, który poświęcił swe życie miłości, nie znajdując ulgi w cierpieniu nawet po śmierci.

Typowy bohater romantyczny jest istotą wyjątkową, wymykającą się jednoznacznym klasyfikacjom. To jednostka działająca poza społeczeństwem, często je przerastająca. Jego biografia pełna jest zagadek, nierzadko wpisują się w nią działania tajemniczych sił. Szczególnym wariantem bohatera romantycznego jest bohater werteryczny, u którego najważniejszymi cechami okazują się uczuciowość, idealistyczne postrzeganie świata oraz spowodowane nieszczęśliwą miłością bierność i dążenie do samozagłady. Gustaw z dramatu Adama Mickiewicza łączy w sobie te przymioty.

Historia bohatera jest niejasna, zagadkowa. Chaotyczna opowieść Pustelnika nie przedstawia dzieciństwa ani dojrzewania. Jednym z najwcześniejszych momentów, o których mówi, jest poznanie przezeń literatury sentymentalnej i romantycznej. To właśnie na tym gruncie Gustaw zaczął budować swoją tożsamość, chłonąc wartości i piękno zawarte w lekturach. Jednak kiedy sam stanął oko w oko z miłością, pomimo chwilowego szczęścia, utracił niemal wszystko. Niemal książkowe uczucie okazało się zbyt słabe w konfrontacji z bezlitosną i ukształtowaną w myśl okrutnych zasad rzeczywistością. Mężczyzna został odrzucony, a ukochana wkrótce poślubiła bogatszego, wywodzącego się z lepszego rodu mężczyznę.

Złamane serce wyklucza Gustawa poza społeczeństwo, staje się on pustelnikiem. Wspomina odwiedziny w rodzinnej okolicy połączone z wizytą w dawnym domu (wszyscy członkowie jego rodziny nie żyli). Mówi także o wizycie na przyjęciu rocznicowym dawnej ukochanej. Być może były to jedyne kontakty z ludźmi tej postaci, której najlepszym towarzyszem była jedlina wyrosła z gałązki zerwanej przez umiłowaną kobietę.

W czasie odwiedzin u księdza Gustaw jest widmem. Samobójcza śmierć nie okazałą się jednak skuteczną ucieczką przed ziemskim cierpieniem. Moc miłości sięga dalej, niż wydawało się mężczyźnie. Pozostawszy w świecie żywych, był on skazany na błąkanie się po miejscach znanych mu z młodości i szczęśliwych chwil, zaś koniec tej tułaczki, jak mówi sam bohater, miał przyjść najprawdopodobniej wraz ze śmiercią ukochanej.

Przeistoczenie się Gustawa w widmo związane jest także ze zmianą przyświecających mu idei. W czasie godziny przestrogi prosi księdza o przywrócenie zakazanego obrzędu dziadów, dzięki któremu zagubione dusze otrzymują pomoc od żyjących. W dodatku stara się on uświadomić gospodarzowi istnienie zjawisk niewytłumaczalnych, niedających objąć się rozumem. Tym sposobem bohater staje się posłannikiem bytów niemogących opuścić ziemskiego świata, interweniuje w ich sprawie.

Główny bohater czwartej części „Dziadów” jest postacią szczególną. Łączą się w nim cechy bohatera romantycznego (tajemniczość, łączność ze światem zjawisk nadprzyrodzonych, dążenie do przywrócenia dziadów, swoista pogarda dla rzeczywistości) oraz werterycznego (idealistyczna wizja miłości, bezradność wobec jej utraty, samobójcza śmierć po odrzuceniu).