Przedstawiający sąd ostateczny tryptyk Hansa Memlinga powstał najprawdopodobniej w okresie między 1467 a 1471 r. Pierwotnie dzieło przeznaczone było dla jednego z florenckich kościołów, lecz atak kaprów na przewożący go statek sprawił, że trafiło do Gdańska. Chociaż w międzyczasie dzieło znalazło się jeszcze w Paryżu i Berlinie, dzisiaj podziwiać można je właśnie w stolicy województwa pomorskiego.
Opis
Tryptyk wykonany został techniką olejowo – temperową na desce. Charakterystyczna dla tego rodzaju malunków trzyczęściowa budowa jest zbieżna z podziałem na raj, ziemię i piekło.
Punktem centralnym środkowej części jest postać archanioła Michała. Jest on odziany w pozłacaną zbroję, a w ręce trzyma wagę. Na jej dwóch szalach umieszczone są ludzkie postaci. Jedna z nich składa dłonie w pobożnym geście, druga wyraża rozpacz, przerażenie. Obok wysłannika Boga zgromadzeni są ludzie. Ci po jego prawicy są radośni spokojni, lecz kilkoro z nich kieruje na archanioła błagalne spojrzenia. Zaś z lewej strony znajdują się potępieni. Ich twarze zdradzają lęk i strach. Wśród nich szaleją czarne sylwetki demonów, które zapędzają grzeszników w stronę piekła. Podział na lewą i prawą stronę uwidacznia się także w krajobrazie rozdartym na dwie części – jałową i pokrytą kojącą nadzieją.
Ponad sceną sądu ziemskiego znajduje się tęcza (symbol przymierza z Bogiem), na której zasiada Chrystus w czerwonej szacie. Jedna ręka Syna Bożego w górę (prawa), druga skierowana jest w dół, a stopy spoczywają na złotej kuli symbolizującej świat. Obok Jezusa znajdują się apostołowie oraz Matka Boska, a nad głową Zbawiciela widnieją lilia (zbawienie, czystość) oraz ostrze (cierpienie, potępienie). W oddali dostrzec można aniołów niosących symbole męki Chrystusa. Z kolei pod tęczą widoczni są aniołowie dmący w trąby.
Na lewym skrzydle tryptyku ukazane zostały kryształowe schody prowadzące do nieba. Stoi na nich wielu ludzi, są oni nadzy, lecz spokojni, wolni od cierpień. Na drugim schodzie ulokowany jest święty Piotr, który trzyma klucze otwierające bramę do raju. Przed samym wejściem dostrzec można z kolei aniołów wręczających ludziom szaty. Sama brama jest bogato zdobiona scenami znanymi z Biblii, a wszystko odbywa się przy wtórze radosnej muzyki (stojący na bramie aniołowie grają na trąbach i instrumentach strunowych).
Prawe skrzydło przedstawia obraz diametralnie inny. Na mające tam miejsce sceny spogląda anioł grający na trąbie. Pod nim rozwiera się piekielna otchłań, do której strącani są ludzie. Ich ciała wygięte są w grymasie cierpienia, twarze wyrażają przerażenie, niemal nieskończony ból. Czarne sylwetki diabłów uwijają się jak w ukropie, by wepchnąć ludzi w wypełnioną płomieniami czeluść.
Kolorystyka dzieła jest ponura, utrzymana w ciemnych barwach. Świat spowity jest czarnymi chmurami, z prawej strony strzelają płomienie, a w górę wznosi się gęsty dym. Tę konwencję przełamują tęcza, szata Chrystusa oraz roztaczająca się za Zbawicielem złota łuna (może być odczytywana jako alegoria władzy).
Interpretacja
Dzieło Hansa Memlinga należy do najbardziej wyrazistych przedstawień wizji sądu ostatecznego. Artysta posłużył się zaczerpniętą z Biblii koncepcją, podkreślając fakt, iż nadejdzie dzień, w którym wszyscy ludzie zostaną sprawiedliwie ocenieni, a następnie trafią na wieczność do raju lub piekła. Bogata symbolika podkreśla władzę Boga nad światem, akcentując zarazem poświęcenie Chrystusa i konieczność życia zgodnego z przykazaniami i regułami zaczerpniętymi z wiary.
Kompozycja obrazu sprawia, że ukazana została na nim zarówno kara, jak i nagroda. Dzięki temu pełni on funkcję dydaktyczną, będąc zarazem przestrogą przed życiem w grzechu, jak i zachętą do wypełniania nauk Syna Bożego.
Czasy krucjat to jeden z ciekawszych a zarazem najstraszniejszych okresów w dziejach chrześcijaństwa. Była to epoka surowa i okrutna a walki między chrześcijanami...
Marzyciel to postać bardzo dwuznaczna. Dzisiaj nie wydaje się być w cenie. W końcu nasza epoka jak mało która ceni konkretne osiągnięcia. Najlepiej żeby osiągniecia...
„Chłopi” Władysława Reymonta noszą wyraźne cechy powieści realistycznej. Pisarz stworzył w tym dziele niezwykle szczegółowy obraz wiejskiej społeczności...
Tegoroczne wakacje będą dla mnie niezapomniane. To podczas nich miałem okazję przeżyć naprawdę ciekawą przygodę. Wybrałem się razem z rodzicami nad morze. Tam spędzaliśmy...
Rusyfikacja należy do kluczowych tematów powieści Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace”. Dzieło owo wydane po raz pierwszy w 1897 roku oparte jest w dużej...
Kiedy Mały Książę opuścił swoją planetę w pierwszej kolejności odwiedził ciała niebieskie zlokalizowane najbliżej jego asteroidy B-612. Były to planety 325 326 327...
„Sąd Parysa” to obraz którego Rubens stworzył kilka wersji. Ostatnia z wersji datowana jest na około 1639 roku. Opis „Sąd Parysa” to bezpośrednie...
Dwóch rycerzy rodem z Bogdańca wracając z Litwy gdzie walczyli dla księcia Witolda zmierza do Krakowa. Wkrótce ma przyjść na świat dziecko króla Władysława...
W naszym codziennym życiu któremu towarzyszy poczucie stabilności i bezpieczeństwa często nie zastanawiamy się jak wielkim darem jest dla nas świat. Piękno otaczającej...