Unikalne i sprawdzone teksty

Forma w „Ferdydurke” | wypracowanie

Jednym z najważniejszych zagadnień pojawiających się w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza jest forma. Pod pojęciem tym skrywają się schematy, działania i postawy (gęby), które dana osoba wybiera lub przyjmuje, znalazłszy się w określonej sytuacji. Owa forma ściśle wiąże się więc z tym, co dla wielu ludzi stanowi esencję ludzkiego zycia - wchodzeniem w relacje.

Sceny i epizody ukazane w powieści Gombrowicza często są groteskowe, przerysowane. Kiedy Józio - główny bohater i narrator - przyjmuje w swym domu profesora Pimkę, wyraźnie zauważalna staje się zmiana w jego zachowaniu. Wobec starszego, doświadczonego i poważnie wyglądającego pedagoga trzydziestoletni mężczyzna przyjmuje postawę uległą, uniżoną. Nie potrafi sprzeciwić się działaniom nauczyciela, a po chwili trafia do szkoły, gdzie dołącza do uczniów szóstej klasy. Podobnie wygląda sytuacja w domu Młodziaków (bezwarunkowy kult nowoczesności zostaje sprowadzony do absurdu) i Bolimowie (napięcie między panami a chamami). Wszystko to spowodowane jest właśnie formą, która wyznacza kierunek postępowania i wytycza granice.

W swoim dziele rozpatruje Gombrowicz bardzo mocno akcentuje fakt, że człowiek pozostaje w stałych relacjach z innymi ludźmi. Sieci zależności mogą być różne, mogą zmieniać się wraz z upływem czasu. Jednakże ich stałą cechą jest forma, czyli to, co stwarza człowieka. Intuicyjnie pojęcie to, a dokładniej związane z nim nakazy i zakazy, można połączyć z obyczajowością - nakazami i zakazami usankcjonowanymi przez kulturę i obecnymi w niej od setek lat. Istnieje jednak wiele różnic między oboma terminami.

W „Ferdydurke” człowiek istnieje przez innego człowieka. Tylko wtedy jego istnienie nabiera określonych cech, które postrzegane są z zewnątrz. Przyjęcie określonej formy wynika często z oczekiwań i wyobrażeń podmiotu, a z drugiej strony sam ten fakt kształtuje je. Dlatego też, na co zwraca uwagę Gombrowicz, jednostka nigdy nie jest w pełni sobą w relacjach z innymi, zawsze dostosowuje się do jakiejś odgórnie narzuconej konwencji.

Z koncepcją formy w „Ferdydurke” wiąże się więc gorzka refleksja na temat człowieka. Z jednej strony w jego hierarchii wartości cenione są prawda i szczerość, z drugiej - nieustannie zmuszany jest on działać w sposób zaprzeczający jego autentyczności. Staje się przecież niewolnikiem niepisanych nakazów i zakazów.

W przeciwieństwie do obyczajowości forma jest dynamiczna, zmienia się w krótkich okresach. Jako przykład posłużyć może tutaj dom Młodziaków. Zuta początkowo jawi się jako doskonała projekcja marzeń jej rodziców - wyzwolona i arogancka pensjonarka, która rozpala serca starszych mężczyzn, drwiąc sobie przy tym z tradycyjnych ograniczeń. Kiedy jednak Józio odkrywa prawdę i stawia z nią Młodziaków oko w oko, forma jakby ulega przekształceniu - Zuta wraca do roli córki, a rodzice gotowi są bronić wartości i postaw, które wcześniej krytykowali.

Forma jest więc treścią ludzkiego życia, pojęciem na stałe wpisanym w jego obraz. W ostatniej scenie utworu, gdy Józio i Zosia przemierzają łąki, narrator uświadamia sobie, że nie ma ucieczki przed gębą ani drugim człowiekiem (nie ma ucieczki przed gębą, jak tylko w inną gębę, a przed człowiekiem schronić się można jedynie w objęcia innego człowieka. Przed pupą zaś w ogóle nie ma ucieczki).

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Życie jest fascynujące jeżeli...

Wiele osób żali się na to że ich życie jest nudne. „Dzień mija za dniem i każdy jest podobny do poprzedniego” mówią się. Ale z drugiej strony...

Motyw zbrodni w literaturze

Zabicie drugiego człowieka we wszystkich kulturach uchodzi za doświadczenie ekstremalne. Nawet w okresach brutalnych i okrutnych odebranie życia uznawano za najgorszą zbrodnię...

Obraz miasta w „Lalce” – opracowanie...

Miasta są areną ludzkiego życia już od starożytności. Każda epoka wytworzyła indywidualny obraz tej przestrzeni. Renesans dążył na przykład do stworzenia miasta idealnego...

Opis krainy wiecznej szczęśliwości...

Jak wygląda kraina wiecznej szczęśliwości? Ha nikt tego nie wie! W końcu nawet święty Paweł mówił że „ani ucho nie słyszało ani oko nie widziało”...

Testament mój – interpretacja...

Wiersz zatytułowany „Testament mój” napisał Juliusz Słowacki na przełomie lat 1839 - 1840 będąc w tym czasie w Paryżu. Dzieło odbija nastrój...

Carska Rosja i jej stolica. Na podstawie...

Przedstawione utwory to dzieła które powstały w czasie romantyzmu a ich autorem był Adam Mickiewicz. Przywołane fragmenty pochodzące z „Dziadów”...

Literatura uczy bawi wychowuje –...

Literatura stanowi doskonałą rozrywkę. Pozwala nam obcować z fascynującymi postaciami śledzić niezwykłe wydarzenia poznawać odległe kraje. Ale nie tylko – książki...

Jan Kochanowski jako wzorzec osobowy...

Jan Kochanowski należał do najwybitniejszych postaci polskiej kultury w tak zwanym „złotym wieku” naszego państwa (XVI stulecie). Był on prawdziwym człowiekiem...

Proces jako powieść parabola

Powieść Franza Kafki „Proces” zaliczana jest do najważniejszych literackich arcydzieł XX wieku. Uznaje się wręcz że na jej spisanych w latach 1914-1915 stronnicach...