Matka Boska jako bohaterka literacka. Przedstaw jej obraz funkcjonujący w polskiej literaturze

Spośród wszystkich świętych Kościoła katolickiego największymi względami cieszy się w Polsce Matka Boska, uznawana od czasów średniowiecza za najlepszą pośredniczkę pomiędzy niebem i ziemią. Nic więc dziwnego, że stała się ona bohaterką wielu utworów literackich, które wyszły spod pióra polskich pisarzy.

Jednym z nich jest anonimowy autor najstarszej znanej polskiej pieśni, „Bogurodzicy”. Utwór rozpoczyna się od apostrofy do Maryi jako Bożej Rodzicielki, która u Jezusa, Króla Niebieskiego, może wyjednać ludziom potrzebnych łask, w szczególności pobożnego życia na ziemi oraz życia wiecznego po śmierci. Postać Matki Boskiej w średniowiecznej pieśni jawi się jako nieskalana i pełna łask pochodzących od Boga. Pieśń głosi też dogmatyczną prawdę o Niepokalanym Poczęciu Maryi. Jest więc Matka Boska w „Bogurodzicy” osobą naznaczoną wszelkimi przymiotami, które zostają wysławione i nadzieją dla grzeszników oczekujących na wstawiennictwo.

Dla Adama Mickiewicza, który w „Inwokacji” do „Pana Tadeusza” formułuje apostrofę do Matki Boskiej Ostrobramskiej, Maryja jest wspomnieniem czasów dzieciństwa, powierniczką życiowych trosk i nadzieją na poprawę losu. Zwracając się do niej, wspomina poeta cudowne uzdrowienie za jej wstawiennictwem, gdy był jeszcze dzieckiem, jej zdradza smutek związany z emigracją, prosi o przeniesienie jego myśli i duszy do kraju ojczystego oraz uparcie wierzy, że skoro Boża Rodzicielka do tej pory nie opuściła go w życiowych trudach, toteż pozwoli mu jeszcze zobaczyć ojczyznę na własne oczy.

W „Potopie” Henryka Sienkiewicza Matka Boska pojawia się nie w modlitwie czy refleksji, lecz zupełnie fizycznie. W trakcie oblężenia Jasnej Góry ukazuje się ona żołnierzom szwedzkim pod postacią zjawy nad murami klasztoru:

Pewnego rana popłoch wszczął się we wschodnio-południowym przykopie; żołnierze bowiem ujrzeli wyraźnie niewiastę w błękitnym płaszczu, osłaniającą kościół i klasztor. Na ten widok rzucili się pokotem twarzami na ziemię. Próżno nadjechał sam Miller, próżno tłumaczył im, że to mgły i dymy ułożyły się w ten sposób; próżno wreszcie groził sądem i karami. W pierwszej chwili nikt nie chciał go słuchać; zwłaszcza że sam jenerał nie umiał ukryć przerażenia.

Pojawienie się Matki Boskiej na porannym niebie wywołało przerażenie żołnierzy, gdyż stanowiło wyraźny sygnał, że boska moc jest po stronie Polaków, a dotychczasowe powodzenie przeciwnika znajdującego się w wyraźnej mniejszości, tylko utwierdzało Szwedów w przekonaniu, że podjęli się zadania sprzecznego z wolą bożą. Matka Boska Częstochowska jawi się więc jako obrończyni tych, którzy służą chwale bożej i w słusznej walce stanowi dla nich wsparcie.

Obraz Matki Boskiej wyłaniający się z polskiej literatury tłumaczy przywiązanie Polaków dla świętej. Uznając ją za Królową Polski, widzą w niej niezawodną orędowniczkę spraw ziemskich przed Boskim Majestatem. Wiedząc, że można liczyć na wsparcie Matki Chrystusa, wznoszą do niej modły w sprawach osobistych, związanych ze zbawieniem duszy oraz w chwilach nieszczęścia całego narodu.