Kolonializm w „Jądrze ciemności”

Najważniejszym problemem powieści Josepha Conrada „Jądro ciemności” jest kolonializm. Chodzi tu o zjawisko polityczno-ekonomiczne, które miało miejsce w XIX wieku, a polegało na „pokojowym” podboju i cywilizowaniu Afryki przez Europejczyków.  Jednocześnie jednak należy mieć na uwadze, że kolonializm pojawia się w „Jądrze ciemności” również jako swoista filozofia Zachodu, a narrator, Charlie Marlow jest jej gorliwym wyznawcą.

Conrad trafnie zdemaskował okrucieństwo europejskiego kolonializmu. Polegał on bowiem nie na krzewieniu cywilizacji i prawdy, ale bezwzględnym okradaniu, mordowaniu i uciskaniu miejscowej ludności. Czarnoskórzy w „Jądrze ciemności” są nieludzko wykorzystywani i traktowani jak niewolnicy. Ich życie nic nie znaczy dla światłych ludzi Zachodu. Murzyni masowo zatem umierają z wycieńczenia i głodu.

Z drugiej strony, sam Conrad nie pozostaje wolny od myślenia w kategoriach imperialnych. Afryka jawi się bowiem w jego opowieści jako dziki ląd, którego nie można poznać i w żaden sposób z nim koegzystować. Charlie Marlow jest przekonany o wyższości kultury Zachodu nad Innym. W jego myśleniu mamy do czynienia z wyraźnym podziałem na „my” – ludzie cywilizowani i „oni” – dzicy, a Afryka jawi się jako kosmiczna planeta, na której po raz pierwszy pojawiają się prawdziwi ludzie, czyli biali. W tekście czytamy wyraźnie:

Wyli i skakali, i kręcili się, i wykrzywiali straszliwie; ale najbardziej ze wszystkiego przejmowała właśnie myśl o ich człowieczeństwie – takim samym jak moje – myśl o moim odległym powinowactwie z tym dzikim, namiętnym wrzaskiem. Brzydactwo.