Socrealizm jest nurtem w sztuce, obowiązującym oficjalne w krajach komunistycznych w okresie rządów Józefa Stalina. Po rewolucji październikowej powstało pierwsze na świecie państwo komunistyczne – pojawiła się wówczas kwestia, jak powinna wyglądać jego polityka kulturalna. Początkowo w Związku Radzieckim panującym trendem artystycznym była awangarda. Awangardziści popierali państwo, kojarzące się im z rewolucją, nowoczesnością, przełamywaniem wszelkich schematów – a rządzący cieszyli się, że otrzymują propagandowy atut w postaci współpracy z wielkimi nazwiskami świata sztuki.
Jednak z biegiem lat okazało się, że tego typu twórczość jest zbyt trudna dla zwykłych odbiorców. A Związek Radziecki potrzebował sztuki, mogącej oddziaływać na masy i propagować ideologię i potędze komunizmu. Dobrze nadawałaby się tego twórczość realistyczna, zrozumiała nawet dla najprostszych chłopów i robotników. Jednak sztuka tego typu ze swojej natury pokazywać musi również mroczniejsze strony rzeczywistości. Jeśli realista opisuje budowę, to musi wspomnieć o tym, że na budowach dochodzi od czasu do czasu do wypadków. Takie podejście nie satysfakcjonowało władz, uznających, iż byłoby to zbyt pesymistyczne. Wyjściem z tego problemu miał stać się właśnie socrealizm.
Socrealizm to w założeniach jego twórców połączenie realistycznej formy z socjalistyczną treścią. W praktyce wyglądało to tak, że rezygnowano z opisywania negatywnych aspektów rzeczywistości, uznając, iż należy przedstawiać rzeczy typowe, np. typowe budowy. A na typowych budowach nie dochodzi do katastrof, ponieważ katastrofy są czymś wyjątkowym.
Socrealizm skupiał się na ukazywaniu wielkich przedsięwzięć przemysłowych, działalności przywódców komunistycznych i ruchu robotniczego, a także wojennych osiągnięć Związku Radzieckiego (po II wojnie światowej). Nurt zyskał oficjalną dominację po przemówieniu Maksyma Gorkiego w 1934 roku, zaś w Polsce po Zjeździe Literatów Polski w Szczecinie w 1949 – oczywiście za każdym razem była to decyzja władz, nie zaś pisarzy, którzy po prostu ogłosili wolę rządzących.
W literaturze „klasyczną” powieścią socrealistyczną jest „Jak hartowała się stal” Nikołaja Ostrowskiego. W twórczości polskiej wskazać można poemat Władysława Broniewskiego „Słowo o Stalinie” oraz obraz „Podaj cegłę” Aleksandra Kobzdeja.
W architekturze socrealizm stawał na monumentalne konstrukcje z neoklasycystycznym zdobnictwem – miały one podkreślać potęgę komunizmu. Typowym przykładem socrealistycznego budownictwa jest warszawski Pałac Kultury i Nauki, sam będący kopią kilku podobnych budynków, wzniesionych w Związku Radzieckim. Najambitniejsze w zamiarach dzieło tej architektury nie zostało jednak skończone – miał nim być Pałac Sowietów, którego wznoszenie rozpoczęto w latach trzydziestych. Planowano, iż osiągnie on wysokość 400 metrów, jednak pracę nad nim przerwała wojna.
Socrealizm zaczął powoli zanikać już w rok po śmierci Stalina, w 1954. Po potępieniu „kultu jednostki” przez Nikitę Chruszczowa (1956), nastąpiło, przynajmniej w Polsce, niemal całkowite odejście od tego nurtu. Twórczość tego typu utrzymywała się jednak w niektórych krajach komunistycznych.
Powieść Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni” uchodzi za jedno z najbardziej przejmujących dzieł literackich z przełomu XIX i XX wieku. Sam tytuł sugeruje...
Ignacy Rzecki jest jednym z pierwszoplanowych bohaterów „Lalki” Bolesława Prusa. Podobnie jak protagonista dzieła - Stanisław Wokulski - postać ta odznacza...
Pierwszy dzień w szkole zawsze jest dla ucznia wydarzeniem stresującym. W końcu wracamy po długich wakacjach w czasie których przywykliśmy do błogiego lenistwa późnego...
Epikureizm oraz stoicyzm to kierunki filozoficzne które powstały w czasach starożytnych. Pierwszy z nich w swoich założeniach odwoływał się do ludzkiego powołania...
„Kompozycja VII” Wassila Kandinsky’ego wydawać się może dziełem pełnym chaosu i nieuporządkowania. Widz który nie zna korzeni dzieła wyrobić...
Wiek XIX przyniósł ludzkości niesamowity rozwój cywilizacyjny (w porównaniu z poprzednimi epokami). Ludziom wydawało się że przed nimi już tylko dalszy...
Na utrzymanym w akademickiej stylistyce obrazie „Konstytucja 3 maja” Jana Matejki rozpoznajemy twarze wielu historycznych postaci oświeceniowej Polski: króla...
Poeci od wieków wypominali swoim rodakom wady i przywary. Satyra była środkiem który miał na celu poprawę obyczajów i sytuacji politycznej zmotywowanie...
Ballada to gatunek który był niezwykle popularnym w okresie romantyzmu. Posiadający zarówno cechy liryki epiki jak i dramatu dawał on szerokie pole do manifestacji...
