Uroda cieszy tylko oczy, dobroć jest wartością trwałą. Uzasadnij tezę zawartą w temacie | wypracowanie

Podejście do kwestii piękna i dobra na przestrzeni wieków często podlegało zmianom. Jeśli jednak uroda i dobro zostaną potraktowane jako wartości przeciwstawne, pozytywna ocena sytuuje się po stronie tego drugiego pojęcia. Warto wskazać kilka przykładów literackich, które odnoszą się do wzajemnej relacji tych zjawisk.

Trzeba pamiętać, że w epoce antyku dobro i piękno były ze sobą tożsame. Określał to ideał kalos kagathos, zgodnie z którym uroda zewnętrzna miała być znakiem przymiotów ducha. Rzeźby antyczne, podkreślające piękno ludzkiego ciała wyrażały zatem nie tylko zachwyt nad fizycznością, ale również nad ludzką kondycją moralną. Pomimo to np. w mitologii znajdujemy przykłady cielesnej ułomności, która nie przeszkadza w realizowaniu ideału dobra. Można tu przytoczyć choćby postać kulawego Hefajstosa czy walecznych Amazonek, które okaleczały swoje ciało, odcinając sobie jedną pierś.

Ideał kalos kagathos zachował jednak swoją żywotność również w epokach klasycznych, nawiązujących do antyku, np. w renesansie. W poezji Jana Kochanowskiego można odnaleźć wiele poetyckich portretów pięknych kobiet, których zewnętrzna uroda odzwierciedla ich wewnętrzne przymioty, jak np. w utworze „Do Magdaleny”. Ponadto w słynnej pieśni „Czego chcesz od nas Panie” Kochanowski jawi się jako wyraziciel tomistycznej koncepcji świata, w której piękno przyrody świadczy o dobroci i doskonałości jej boskiego Kreatora. Z drugiej strony, ojciec polskiej poezji, wyraźnie faworyzuje np. w płci pięknej wartości takie, jak gospodarność, życzliwość, dbałość o dom i dzieci, jak w „Pieśni X”.

Dobro zostaje przeciwstawione pięknu fizycznemu w okresie średniowiecza. To wtedy bowiem na pierwszy plan wysuwają się wartości duchowe, przede wszystkim zaś troska o zbawienie duszy. Średniowieczne legendy, np. o świętym Aleksym czy o Szymonie Słupniku podkreślają konieczność życia w zgodzie z zasadami moralnymi i poświęcenia dla innych. „Pieśń o Rolandzie” sławi bohaterskie czyny rycerza, który do końca pozostaje wierny swoim ideałom, dlatego spotyka go za to piękna śmierć na polu walki i życie wieczne. Dobroć, w przeciwieństwie do urody może zapewnić nie tyle powodzenie w doczesnej egzystencji, co osiągnięcie wartości najwyższej, czyli zbawienia duszy.

Światopogląd taki odnajdujemy również w baroku, zwłaszcza w poezji metafizycznej – u angielskich poetów jezior czy w sonetach Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, np. „O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”. W ujęciu tego artysty człowiek jest Bożym rycerzem, który bierze udział w odwiecznej walce dobra ze złem. Jego zadanie polega na opowiedzeniu się po właściwiej stronie i nieustanne czuwanie na straży własnej moralności. Romantycy utożsamiali z kolei dobro z działaniem na rzecz narodu i odzyskania utraconej wolności. Wielcy bohaterowie, jak Konrad z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza czy Kordian z dramatu Juliusza Słowackiego poświęcają swoje życie dla dobra przyszłych pokoleń.

Kierowanie się dobrem, a więc prawością, uczciwością czy poczuciem odpowiedzialności odgrywa ważną rolę w wielkich dziewiętnastowiecznych powieściach. Słynna „Opowieść wigilijna” Karola Dickensa to wzruszająca historia o skąpcu Scrooge’u, który w świąteczną noc przechodzi wewnętrzną przemianę i staje się hojnym, serdecznym człowiekiem. Podróż do świata dzieciństwa i dawnych marzeń uświadamia mu, że jedynie dobro jest wartością trwałą, którą warto celebrować.

Silne przeciwstawienie piękna i dobra można odnaleźć z kolei w „Lalce” Bolesława Prusa. Piękna Izabela Łęcka jest próżną i pustą panną, która igra z uczuciami zakochanego w niej Wokulskiego i doprowadza mężczyznę do samobójstwa. Co więcej, dziewczyna czyni z własnej urody rodzaj towaru, dzięki któremu będzie mogła sprzedać się za najwyższą cenę.

Przytoczone przykłady zdają się zatem potwierdzać tezę, zgodnie z którą „uroda cieszy tylko oczy. Dobroć jest wartością trwałą”. Nawet bowiem antyczny ideał kalos kagathos nie ujmuje fizycznego piękna w oderwaniu od wartości moralnych, ale sytuuje jego wartość jedynie w relacji z dobrem.