Doktor Dolittle – opracowanie, problematyka, opisy bohaterów

Geneza

Powieść zatytułowana „Doktor Dolittle i jego zwierzęta” po raz pierwszy opublikowana została w 1920 r. Można się jednak domyślać, że sam jej zamysł powstał znacznie wcześniej. Postać potrafiącego rozmawiać ze zwierzętami doktora po raz pierwszy pojawiła się w listach do dzieci, które Hugh Lofting słał do domu z okopów w czasie I wojny światowej.

Główną inspiracją do stworzenia doktora Dolitlle’a był John Hunter, brytyjski chirurg, który hodował dzikie zwierzęta, a po ich śmierci wystawiał je jako spreparowane eksponaty muzealne.

Czas i miejsce akcji

Akcja powieści Hugh Loftinga rozpoczyna się w niewielkim brytyjskim miasteczku Puddleby. Następnie przenosi się do Afryki (państwo Jollinginki, kraina małp, teren należący do lwów) oraz opisuje podróż powrotną głównego bohatera, w czasie której Dolittle i jego przyjaciele przepłynęli zbyt blisko Barbarii, wyspy zamieszkanej przez piratów.

Czas powieści przypada na I połowę XIX stulecia (epoka wiktoriańska). Wiadomość o epidemii wśród małp Dolittle otrzymuje jesienią, do Anglii wraca zaś z lecącymi z ciepłych krajów jaskółkami.

Motywy

Motyw pieniędzy

Życie doktora Dolittle’a to naprawdę wyidealizowany obraz. Lekarz cieszy się szacunkiem pacjentów, a ci odwiedzają go w domu i hojnie odpłacają każdą wizytę. Problemy zaczynają się dopiero wtedy, gdy tytułowy bohater sprowadza do domu coraz więcej zwierząt. Nawet zmiana zawodu i zostanie weterynarzem nie pozwalają mu na zgromadzenie odpowiedniej liczby klientów, gdyż ci najzwyczajniej w świecie boją się groźnego krokodyla.

Kiedy doktorowi i jego przyjaciołom zaczęło brakować pieniędzy, dotychczasowy ład stanął pod znakiem zapytania. Dopiero wyprawa do Afryki i otrzymanie od wdzięcznych małp dwugłowca pomogło tytułowemu bohaterowi stać się naprawdę zamożnym człowiekiem. Skorzystały na tym także zwierzęta, które były jego prawdziwymi przyjaciółmi.

Motyw zwierząt

Hugh Lofting przedstawił w swojej powieści zwierzęta w iście ludzki sposób. Ofiarowanie im możliwości porozumiewania się z ludźmi pokazuje, że cierpią one na różne dolegliwości, bywają dumne i złośliwe, ale także uczynne i oddane. Autor koncentruje się na psychice zwierząt i choć nie przedstawia jej w sposób zbyt rozbudowany, to wyraźnie daje czytelnikowi do zrozumienia, że stając naprzeciwko zwierzęcia, staje naprzeciwko żywej i czującej istoty.

Motyw podróży

Podróż, którą wraz ze swoimi przyjaciółmi odbywa doktor Dolittle, jest swego rodzaju testem. Cieszący się wielkim uznaniem oraz odznaczający się szczególną miłością do zwierząt Dolittle musi wiele zaryzykować, aby postąpić zgodnie ze swoimi zasadami i udać się do Afryki.

W czasie niebezpiecznej wyprawy najważniejszymi wartościami okazują się przyjaźń, gotowość do poświęceń dla bliskich oraz najzwyklejszy spryt. To dzięki nim główny bohater ratuje małpki i zdobywa (w nagrodę) bezcennego dwugłowca.

Motyw pomocy/wsparcia

Tytułowy bohater jest lekarzem. Leczenie i pomaganie cierpiącym stanowią więc jego najważniejszy obowiązek. Ale doktor nie traktuje swego zajęcia jako obowiązku. Naprawdę odczuwa on przyjemność z niesienia pomocy, czego dowodzi odkupieniem małpki od kataryniarza lub sprowadzeniem do domu krokodyla. Właśnie chęć niesienia pomocy jest główną przyczyną, dla której Dolittle opuszcza Anglię i udaje się do Afryki.

Problematyka

Opowieść o doktorze Dolittle i jego przyjaciołach pokazuje czytelnikowi, jak wielkie znaczenie ma otaczanie troską innych istot, nieważne czy pochodzą one z królestwa zwierząt, czy może są znajomymi, kolegami, przyjaciółmi.

Dzięki czworonożnym i skrzydlatym towarzyszom główny bohater odnalazł swoje prawdziwe powołanie, czyli leczenie zwierząt. Kiedy niósł pomoc, nie martwił się kwestiami materialnymi lub brakiem czasu. Całkowicie poświęcał się swojemu zadaniu i gotów był uczynić bardzo wiele, aby wypełnić je jak najlepiej. To właśnie poświęcanie się dla innych pozwalało doktorowi czuć się potrzebnym i wartościowym.

Przygody, które spotykają tytułowego bohatera i jego przyjaciół, uzmysławiają czytelnikowi, że każdy jest za kogoś w życiu odpowiedzialny. Tę odpowiedzialność powinno traktować się nie jako ciężkie, przeszkadzające brzemię, lecz jako szansę i wspaniałą możliwość.

Warto także zwrócić uwagę na to, w jaki sposób Hugh Lofting potraktował zwierzęta. Uczynił je on bowiem pełnowymiarowymi bohaterami powieści, w niektórych momentach powierzając im decydującą rolę w utworze.

Opisy bohaterów

Doktor Dolittle

Tytułowy bohater powieści Hugh Loftinga to naprawdę dobry i skuteczny lekarz, który bardzo ucierpiał z powodu nietypowego hobby. Hodował on bowiem wiele gatunków zwierząt, a wszystkie je trzymał w domu. To zniechęciło pacjentów i skłoniło Dolittle’a do zmiany zawodu. Dzięki pomocy papugi Polinezji poznał on język zwierząt i stał się jednym z najlepszych na świecie weterynarzy.

Dolittle to człowiek skromny i kochający zwierzęta. Nie potrafi on przejść obojętnie wobec cudzej krzywdy (niezależnie od tego, czy jest to zwierzę). Kiedy tylko czuje, że może, stara się nieść pomoc.

Sara

Sara jest siostrą tytułowego bohatera, któremu pomaga w utrzymywaniu domu i ogrodu. Jednakże kiedy sytuacja finansowa Dolittle’a staje się trudna, a do domu wprowadza się krokodyl, kobieta opuszcza tytułowego bohatera.

Papuga Polinezja

Oddany i wierny ptak, który nauczył doktora Dolittle’a mowy zwierząt. Polinezja była doskonałą towarzyszką wypraw. Sprytne stworzenie nigdy nie zawiodło doktora, pomagając mu w wielu trudnych sytuacjach.

Polinezja nie wraca z głównym bohaterem do Anglii. Postanawia zostać w Afryce, skąd pochodzili jej przodkowie.

Małpka Czi-czi

Małpkę doktor Dolittle odkupił od kataryniarza, ponieważ miał wrażenie, że zwierzę bardzo cierpi, chodząc każdego dnia u boku mężczyzny.

Czi-czi odwdzięczyła się doktorowi pomocą w wielu trudnych sytuacjach. Nikt nie potrafił przecież tak zręcznie poruszać się po dżungli.

Także i Czi-czi nie wróciła z głównym bohaterem do Anglii, wybierając pozostanie wśród swoich braci w Afryce.

Krokodyl

Krokodyl trafił do Dolitlle’a z cyrku, gdzie był źle traktowany. To budzące lęk zwierzę prędko stało się przyjacielem tytułowego bohatera.

Krokodyl również decyduje się na pozostanie w Afryce i nie wraca z głównym bohaterem do Anglii.

Pies Jip

Wierny i oddany towarzysz Dolittle’a. W czasie podróży do Afryki niejednokrotnie wykazał się szczególnymi zdolnościami, ale najbardziej zaimponował wszystkim, odnajdując wujka chłopca, którego bohaterowie spotkali wewnątrz pirackiego statku. Do wykonania tego trudnego zadania (nie podołały mu orły ani delfiny) Jip użył jedynie swojego nosa.

Dwugłowiec

Bardzo rzadkie, najprawdopodobniej nigdy nie widziane w Europie zwierzę. Miało dwie głowy po dwóch przeciwległych stronach tułowia. Kiedy jedna spała, druga czuwała.

Władca państwa Jolliginka

Władca afrykańskiego państwa zupełnie nie ufał białym ludziom. Pamiętał o tym, jak jeden z nich oszukał go i wymordował niemal wszystkie słonie żyjące na jego ziemi. Swój brak zaufania przenosi on na Dolittle’a, którego rozkazuje wtrącić do lochu.

Książę Bumpo

Następca tronu Jolliginki, który spotkał kiedyś przepiękną księżniczkę. Kobieta przestraszyła się jednak na jego widok, toteż poprosił Dolittle’a, aby ten pomógł mu w wybieleniu skóry. W zamian za to uwolnił go i podarował mu dwa statki.