Geneza
„Jądro ciemności” zostało opublikowane w 1899 roku. Na powstanie mikropowieści Josepha Conrada miały wpływ osobiste doświadczenia autora. Pracował on bowiem jako dowódca rzecznego parowca dla Belgijskiej Spółki Akcyjnej do handlu z Górnym Kongo. W Afryce pisarz poczynił obserwacje na temat życia tubylców i ich nieludzkiego traktowania przez europejskich kolonizatorów.
Czas i miejsce akcji
Akcja mikropowieści rozgrywa się pod koniec XIX wieku na statku „Nellie” na Tamizie. Opowiadanie Marlowa, zajmujące większą część dzieła, sięga natomiast do czasów wcześniejszych i rozgrywa się w Kongo oraz w Brukseli.
Motywy
Motyw podróży – bohaterowie „Jądra ciemności” są w ustawicznej podróży: po Tamizie i po wybrzeżach Afryki.
Motyw dzikiego lądu – najważniejsze miejsce w powieści zajmuje obraz Afryki widzianej oczami białego człowieka.
Motyw kolonializmu – „Jądro ciemności” przedstawia prawdziwe oblicze europejskiej polityki kolonialnej prowadzonej wobec Afryki.
Problematyka
Najważniejszym kręgiem znaczeniowym „Jądra ciemności” jest poruszenie problemu europejskiego imperializmu i polityki kolonialnej. Conrad niezwykle sugestywnie demaskuje oblicze cywilizowanych białych ludzi, którzy pod płaszczykiem wprowadzenia zmian cywilizacyjnych w Afryce, czynią z niej ląd darmowych niewolników i źródło materialnego zysku.
Z drugiej strony sam Conrad nie pozostaje wolny od filozofii kolonialnej, a jego powieść wpisuje się w jej narrację. Chodzi tu o nieuzasadnione przekonanie człowieka Zachodu o swojej wyższości wobec innych kultur. W "Jądrze ciemności" umysłowość kolonialna w kontakcie z Obcym nie potrafi go zaakceptować, ale zawsze niszczy i podporządkowuje swoim kategoriom myślenia. Poznawanie Innego jest tu tożsame z jego totalną destrukcją. Innemu odmawia się prawa do człowieczeństwa – tubylcy afrykańscy są bowiem całkowicie odhumanizowani w oczach ludzi Zachodu.
Charakterystyka Marlowa
Charlie Marlow to młody marynarz, który dzięki protekcji ciotki uzyskuje wymarzoną posadę dowódcy parowca i wyrusza w podróż do Afryki. Od dzieciństwa bohater fantazjuje o dalekich wyprawach, jednak kiedy jest u progu rejsu ogarnia go złowrogie przeczucie. Rzeczywiście czarny ląd nie okazuje się krainą mlekiem i miodem płynącą, ale miejscem cierpienia czarnoskórych ludzi, bezwzględnie wykorzystywanych przez kolonialistów.
Obserwacja skutków europejskiego imperializmu robi na Marlowie olbrzymie wrażenie. Jeszcze większy wpływ wywiera jednak na nim spotkanie z Kurzem, miejscowym guru, człowiekiem-legendą. Marlow, podobnie jak miejscowa ludność, jest przekonany o jego wyjątkowości. Kiedy jednak odkrywa prawdziwe oblicze władzy Kurza, jest wstrząśnięty. Mimo to, po śmierci Kurza wypełnia jego ostatnią wolę i oddaje raport Kurza na temat Afryki instytucji, dla której pracował. Odwiedza również narzeczoną agenta handlowego i okazuje jej wiele współczucia.
Marlow jest przede wszystkim typem obserwatora, nie chce angażować się w działania na czarnym lądzie, co podkreśla jego opór wobec europejskiego kolonializmu. Z drugiej strony Afryka jest dla niego zupełnie obca, nie potrafi jej poznać, ale też nie chce jej zdobyć czy wykorzystać. Ów dystans bohatera jest zatem paradoskalnie mocno osadzony w myśleniu kolonizatora, przekonanym o własnej wyższości wobec dzikich. Mimo to Marlowe dysponu wysoką wrażliwością moralną – przeraża go zalecenie Kurza, żeby wytępić wszystkich tubylców.
Charakterystyka Kurza
Kurz to tajemnicza i odrażająca postać, którą poznajemy dzięki opowieści Marlowa. Jest on synem Anglika i Francuzki, przybywa do Afryki, by prowadzić dochodowe interesy w handlu kością słoniową oraz sporządzić raport na temat dzikiego lądu. Wiadomo, że jest to człowiek wielu talentów: posiada zdolności plastyczne i muzyczne. Co więcej, Kurz dysponuje niezwykłą charyzmą, dzięki której szybko staje się miejscowym guru.
Postępowanie mężczyzny w Kongo jest okrutne. Kurz organizuje własną tubylczą armię i rzeszę niewolników, ma również piękną czarnoskórą kochankę, pomimo że w Europie czeka na niego narzeczona. Wszyscy przeciwnicy Kurza zostają przez niego wymordowani, a ich głowy Kurz wbija na pale dookoła swojego domu. Jednocześnie mężczyzna roztacza wokół siebie aurę wyjątkowości. Wszyscy, zarówno biali, jak i czarni, uważają go za człowieka-legendę, obdarzonego niemal nadludzkimi zdolnościami.
Kurz prowadzi skrupulatne obserwacje na temat tubylczego ludu Konga, sporządza drobiazgowy raport i robi fotografie dla instytucji o znamiennej nazwie – Towarzystwa Tępienia Dzikich Obyczajów. Jak się okazuje, najważniejszym wnioskiem, jaki wyciąga ze swoich badań, jest zalecenie bezwzględnego wymordowania czarnoskórych. Nieoczekiwanie jednak choruje i umiera ze słowami: „Zgroza! Zgroza!”. Świadczą one o samoświadomości Kurza i wstręcie do samego siebie ze względu na uczynione zło.
„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...
Geneza czas akcji „Noce i dnie” to z pewnością największy sukces artystyczny polskiej pisarki Marii Dąbrowskiej. Julian Przyboś deklarował wręcz: Kiedy chcę...
Wiersz Jana Lechonia „Herostrates” nawiązuje do tytułowego Greka który w starożytności spalił świątynie Artemidy by zdobyć wieczną sławę. Jest to...
Streszczenie Pociąg monotonnie zapadał się w kolejne piaszczyste rowy. Główny bohater - Wicio - zwrócił na siebie uwagę konduktora charakterystyczną czapką....
Streszczenie Kajtuś był młodym zdrowym bociankiem najsilniejszym w gnieździe. Razem z mamą i dwójką rodzeństwa mieszkał na stodole. Wiecznie był głodny i często...
Geneza Wydane w 1933 r. „Sklepy cynamonowe” zyskały znaczną popularność i zagwarantowały Brunonowi Schulzowi miejsce w gronie najważniejszych twórców...
„Witajcie kochane góry…” to wiersz Jana Kasprowicza pochodzący z tomu „Księga ubogich”. Liryk stanowi wyraz zachwytu poety nad pięknem...
Streszczenie Opowiadania mówią o życiu Mikołajka – małego Francuza i o jego szkolnych przygodach. 1. Najmilsza pamiątka Dla wszystkich dzieci nastał wyjątkowy...
GenezaEliza Orzeszkowa napisała powieść „Nad Niemnem” w 1887 roku dzieło było drukowane w odcinkach na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. W formie...