Lord Jim – opracowanie, problematyka, bohaterowie

Geneza

Pierwszy odcinek „Lorda Jima” Josepha Conrada ukazał się w 1899 roku na łamach „Blackwood’s Magazine”, ostateczna praca nad utworem zakończyła się zaś w 1900 r. Wiadomo, że powstanie powieści poprzedził poważny kryzys twórczy pisarza. W dziele wykorzystał on zaś osobiste doświadczenia oficera marynarki handlowej.

Czas i miejsce akcji 

Akcja powieści rozgrywa się pod koniec XIX wieku w kilku portach Dalekiego Wschodu. Wspomina się o Bombaju, Kalkucie czy Penangu. Najdłuższy okres obejmują jednak wydarzenia na wyspie Patusan, czyli w północno-zachodnim obszarze Sumatry.

Problematyka

„Lord Jim” Josepha Conrada to przede wszystkim powieść moralistyczna. Podróż tytułowego bohatera, oficera marynarki handlowej przez dalekie morza i oceany staje się metaforą ludzkie egzystencji. Podstawowym problemem, przed jakim staje człowiek, jest kwestia etycznej odpowiedzialności za swoje czyny. Młody oficer, który w sytuacji ekstremalnej stchórzył i zbiegł z tonącego statku, pozostawiając pasażerów na pastwę losu, przez resztę życia musi zmagać się z piętnem swojej winy. W świecie przedstawionym powieści najważniejszą moralną wartością okazuje się honor, jego utrata uniemożliwia ludzkiej jednostce normalne funkcjonowanie.

„Lord Jim” prezentuje Conradowską etykę, która polega na wierności sobie w każdych okolicznościach. Jej wyznawcą jest właśnie lord Jim, pragnący odpokutować swoją winę. Znajduje on do tego okazję na odległej wyspie Patusan, gdzie z powodu śmierci przyjaciela, syna wodza wioski, oddaje swoje życie. Śmierć bohatera nie ma wymiaru heroicznego, ale pozwala odzyskać Jimowi godność, stanąć na wysokości zadania i udowodnić, że jest człowiekiem honoru.

Najważniejsi bohaterowie

Jim – młody oficer marynarki handlowej, od dziecka marzy o dalekich podróżach. Kończy szkołę marynarki i kiedy nadarza się okazja, zatrudnia się na statku jako marynarz. Pewnego dnia trafia na parowiec „Patna”, który ulega nieoczekiwanemu wypadkowi. Mężczyzna wraz z załogą ucieka ze statku, pozostawiając arabskich pielgrzymów na pewną śmierć. Mimo że „Patna” zostaje uratowana przez francuski okręt, oficer bezpowrotnie traci honor i uprawnienia do pracy marynarza.

Po procesie nie może sobie znaleźć miejsca, zatrudnia się w różnych portach, ale nigdzie nie może zagrzać miejsca na dłużej. W końcu dzięki pomocy przyjaciela Marlowa i jego znajomego Steina trafia na wyspę Patusan. Szybko udaje mu się zyskać miłość okolicznego ludu i pięknej dziewczyny o imieniu Klejnot. Pojawienie się na wyspie pirata Browna wszystko zmienia – Jim podejmuje złą decyzję i wpuszcza go na rzekę przepływającą przez wioskę. Z rąk podstępnego Browna ginie syn wodza osady, Dain Waris, za co Jim płaci własną śmiercią. Mężczyzna nie unika odpowiedzialności za swoje czyny – sam przychodzi do Doramina i oddaje się w jego ręce.

Marlow – jeden z narratorów powieści, przyjaciel lorda Jima, poznaje go podczas procesu załogi „Patny” i udziela pomocy młodemu oficerowi. Znajduje mu kolejne zajęcia, a potem odwiedza na wyspie Patusan. To jego ostatnie spotkanie z Jimem, potem nie ma o nim wieści.

Stein – zamożny kupiec, z pochodzenie Bawarczyk, który udziela pomocy Jimowi i zatrudnia jako agenta handlowego na wyspie Patusan; w przeszłości brał udział w Wiośnie Ludów, został usynowiony przez Szkota na wyspie Celebes, gdzie ożenił się z córką królowej. Jego żona i córka zmarły na gorączkę.

Cornelius – Portugalczyk, agent handlowy na wyspie Patusan, ojczym dziewczyny o imieniu Klejnot, którą wychowywał po śmierci jej matki; człowiek zły, fałszywy i chciwy, źle traktuje Jewel, namawia też Browna na atak na wioskę. Ginie podczas walki przeciw osadzie.

Doramin – przywódca małej osady na Patusanie, w podeszłym wieku, ojciec Dana Warisa.

Dain Waris – syn Doramina, ginie podczas ataku Browna na osadę.

Klejnot (Jewel) – córka żony Corneliusa, ukochana Jima.

Tamb'Itam - służący Jima