Geneza, czas i miejsce akcji
Powieść Edwarda Redlińskiego „Konopielka” ukazała się w 1973 roku. Przyniosła ona autorowi wielką popularność, a także prestiżową nagrodę Kościelskich. Stała się także podstawą filmu o tym samym tytule, z Anną Seniuk i Krzysztofem Majchrzakiem w rolach głównych.
Problematyka
W swoim dziele Redliński przedstawił specyficzne połączenie brutalnego naturalizmu z groteską. Opowiada ono o wkraczaniu cywilizacji w tradycyjną chłopską wspólnotę. Akcja dzieje się w okresie PRL-u w odciętej od świata wsi Taplary. Wprawdzie izolacja wsi ma być spowodowana bagnami, jakie ją otaczają, jednak krytycy zwracali uwagę, że w drugiej połowie XX wieku nie było już w Polsce tak prymitywnych miejscowości. Trudno sobie wyobrazić też, by nawet prostacki chłop nie wiedział wówczas, że np. Ziemia nie jest płaska. Wszystko to podkreśla groteskowy wymiar „Konopielki”. Trzeba jednak przyznać autorowi, że realistycznie oddał samą mentalność chłopską – a także trudy chłopskiego życia (element naturalizmu).
Bohaterowie
Głównymi bohaterami utworu są Kaziuk Bartoszewicz i nauczycielka Jola. Symbolizują oni zupełnie inne podejście do życia. Kaziuk to chłop z Taplarów. Jest osobą niewykształconą (analfabeta) i bardzo zabobonną. Pragnie, by wszystko pozostało, jak za jego przodków – nie potrafi jeść sztućcami i nie chce, by jego dzieci chodziły do szkoły i były mądrzejsze od niego. Kaziuk niechętnie odnosi się do nauczycielki, jednak pod niechęcią ową kryje się fascynacja (przede wszystkim seksualna) kobietą z miasta.
Jola to osoba ciekawa świata. Pragnie wprowadzić nowoczesność do w taplarskie moczary. Nie wierzy w Boga i jest osobą, która chce czerpać z życia pełnymi garściami. Nie stroni od przygód z przygodnymi kochankami. Jola to osoba pracowita i zafascynowana postępem. Potrafi do niego przekonać Kaziuka, który wreszcie zaczyna kosić zboże kosą, nie zaś – jak dziadowie – sierpem.
Interesującym bohaterem zbiorowym jest też społeczność wsi. Zasadniczo są to ludzie o mentalności podobnej do Kaziuka – o ile jednak ten przechodzi przemianę, to inni chłopi pozostają przywiązani do tradycji. Dla nich koszenie kosą staje się dowodem, że Bartoszewicz oszalał. Rodzina Kaziuka nie wyróżnia się z taplarskiej społeczności, jednak jest we wszystkim posłuszna młodemu gospodarzowi, który trzyma bliskich żelazną ręką.