Unikalne i sprawdzone teksty

Behawioryzm – charakterystyka, założenia, znaczenie | wypracowanie

Behawioryzm to nurt psychologii, popularny w pierwszej połowie XX wieku. Zwolennicy behawioryzmu krytykowali wcześniejszą psychologię i psychoanalizę, jako coś nienaukowego. Uznawali oni, że trudno prowadzić poważne badania, jeśli dyscyplina nie posiada klarownej metodologii i nie można przeprowadzać serii podobnych eksperymentów.

Kluczem do rozwiązania tego problemu wydawały się prace Iwana Pawłowa. Odkrył on, eksperymentując na zwierzętach, tak zwany mechanizm warunkowania – jak zapewne wszyscy pamiętają, słynne psy Pawłowa śliniły się, gdy słyszały dźwięk, który kojarzył im się z wydawaniem pokarmu. Behawioryści uznali, że można przenieść ten mechanizm na człowieka. W ten sposób psychologia sprawdzałaby się do poznawania reakcji ludzi na określone bodźce. Jednak założenia behawiorystów miały kilka błędów – dzisiaj uznaje się, że podchodzili oni w sposób zbyt uproszczony do mechanizmów psychiki. Jednak wskazuje się też, że dzięki ich dokonaniom psychologia wkroczyła na wyższy poziom, jako nauka.

Behawioryzm w psychologii znalazł odzwierciedlenie w literaturze tamtej epoki. Głośnymi nazwiskami tego nurtu byli John Steinbeck oraz Ernest Hemingway. Literaccy behawioryści rezygnowali z prób „wgłębiania” się w psychikę bohaterów – stawiali raczej na opis tego, co oni czynią. Przedstawiając morderstwo, czy uwodzenie, behawiorysta nie dokonuje psychoanalizy postaci – ukazuje tylko, w jaki sposób dokonywali tych czynów. Można powiedzieć, że główne przesłanie behawioryzmu literackiego jest całkowicie inne, niż tego w psychologii. Psychologowie uznawali, że człowiek jest mechanizmem, którego funkcjonowanie można zrozumieć dzięki badaniom – pisarze zaś sądzili, że jest on wielką tajemnicą, której często nie da się przeniknąć w żaden sposób.

W literaturze polskiej behawioryzm pojawił się przy opisach okrucieństw II wojny światowej. Kojarzony jest przede wszystkim z takimi nazwiskami, jak Tadeusz Borowski i Zofia Nałkowska. Autorzy owi uznali, że zbrodnie nazistowskie są wystarczającą przerażające i nie potrzebują dodatkowych literackich ozdobników, by zostać opisane. Sądzili też, iż nie można przeniknąć duszy człowieka cierpiącego, ani kata – bo jak zrozumieć Niemca zabijającego dziecko albo człowieka, który umiera z głodu? W tej sytuacji rolą pisarza pozostawał tylko spokojny, pozornie beznamiętny opis wydarzeń. W gruncie rzeczy jednak literatura ta zawiera w sobie wielkie przesłanie moralne.

Behawioryzm do dzisiaj wykorzystywany jest przez niektórych autorów, np. przez Amerykanina Cormaca McCarthy’ego.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Emancypacja kobiet w „Lalce”...

Emancypacja kobiet czyli umożliwienie im bardziej aktywnego udziału w życiu publicznym zapewnienie edukacji oraz pracy zawodowej była jednym z najważniejszych haseł pozytywizmu....

Chłopi i ich widzenie świata –...

Władysław Reymont rekonstruuje w „Chłopach” specyficzną strukturę wiejskiej społeczności i jej mentalność. Spojrzenie na świat członków lipieckiej...

Krytyka wad ludzkich w twórczości...

Twórczość Ignacego Krasickiego ma charakter dydaktyczny – ten typ literatury mającej przekazać czytelnikowi prawdy moralne był skądinąd bardzo popularnych...

Opis miniatury francuskiej „Architekt...

„Architekt wszechświata” to miniatura nieznanego autorstwa której powstanie datowane jest na około XIII wieku. Przedstawiona na miniaturze postać zdaje...

Prometeizm w Dziadach

Prometeusz był jedną z najbliższych człowiekowi postaci mitologicznych. Nie tylko ukształtował on tę słabą istotę z gliny i tchnął w nią ducha ale także przeciwstawił...

Dramat – definicja wyznaczniki...

Definicja Dramat to jeden z trzech rodzajów literackich który posiada szereg swoich odmian i gatunków w zależności od poruszanej tematyki a także i tego...

Charakterystyka porównawcza Stanisławy...

W noweli „Siłaczka” (1895) Stefan Żeromski odmalował dylematy i postawy polskiej inteligencji pod koniec XIX wieku. Polska znajdowała się wówczas pod...

Świętoszek Moliera jako przykład...

„Świętoszek” Moliera słusznie jest uznawany za znakomitą satyrę na hipokryzję religijną. Jednak nie wyczerpuje się w tym znaczenie utworu. Stanowi on bowiem...

Opis maskotki

Na półce w moim pokoju leży pluszowy królik. Maskotka która kiedyś wydawała mi się olbrzymia ma w rzeczywistości około pół metra wysokości....