Współczesny świat co raz zadziwia nas kolejnymi zmianami. Nowe technologie sprawiają, że życie ludzi jest coraz łatwiejsze, kolejne choroby zostają pokonane przez nowoczesną medycynę. Nasi przodkowie spędzali całe dnie, pracując na roli, nasi rodzice zaś pracują zazwyczaj osiem godzin dziennie, w klimatyzowanych pomieszczeniach. Jednym słowem: postęp! Czy jednak wszystko zmienia się na lepsze? No właśnie, nie do końca. Otóż często intelektualiści zwracają uwagę, że coraz mniej jest wśród nas patriotów, ludzi gotowych zaryzykować własną wygodę dla dobra ojczyzny i rodaków. To ponura obserwacja, bowiem tacy idealiści są bardzo potrzebni społeczeństwu. Skłania nas to do zastanowienia, dlaczego patrioci stają się „wymierającym gatunkiem”. Sądzę, że jest kilka powodów takiego stanu rzeczy.
Przede wszystkim coraz więcej osób żyje w wielu miejscach na raz. Pracują w Londynie, jeżdżą na delegacje do Paryża, a rodzinę mają w Polsce. Nie oznacza to oczywiście, że tacy ludzie nie mogą być patriotami – jednak jest to dla nich znacznie trudniejsze. W końcu patriota stara się pracować dla dobra ojczyzny dużej i małej (społeczność lokalna). Jeśli ktoś żyje w ciągłym ruchu, nie może angażować się w działalność społeczną lub polityczną – w końcu, jak możemy coś planować na dłuższą metę, skoro nie wiemy, czy jutro pracodawca nie wyśle nas na drugi koniec świata? Trudno nawet śledzić wydarzenia w swoim odległym kraju, skoro musimy też obserwować, co się dzieje w państwach, w których aktualnie przebywamy. W takiej sytuacji najwygodniejsze jest porzucenie patriotyzmu i odrzucenie odpowiedzialności za ojczyznę. Można się uznać za kosmopolitę i interesować tylko tym miejscem, w którym się obecnie żyje.
Inną rzeczą, która odciąga nas od służby krajowi, jest kariera. W końcu, żeby zarobić dobre pieniądze, trzeba się skupiać na rozwoju osobistym i swojej firmie. Zajmuje to dużo czasu i trudno w takiej sytuacji poświęcać kolejne godziny na analizowanie problemów ojczyzny. Nawet pójście na wybory nie jest oczywiste. „Co? Jakie wybory? To wymaga czasu, czytania programów wyborczych, a ja muszę skończyć projekt, który przyniesie mi mnóstwo pieniędzy”. Jak działać społecznie, kiedy kusi perspektywa awansu? „Człowieku, ja mam się udzielać w partii politycznej? Przecież czeka na mnie stanowisko kierownika działu – dzięki niemu będę mógł wreszcie zarobić na dobre wczasy!” Patriotyzm wymaga poświęceń, a trudno się zdecydować na jakiekolwiek poświecenie, kiedy świat kusi tyloma perspektywami!
Trudno w naszych czasach być patriotą. Nie mamy wojny, a suwerenność narodowa nie jest zagrożona. Paradoksalnie jednak, skłania nas to do pewnego patriotycznego „rozleniwienia”. Traktujemy Polskę jako coś, co istnienie z zasady. Uznajemy, że nie trzeba się starać dodatkowo, bo ona i tak będzie. Zamiast pracy dla ojczyzny, wybieramy karierę, rozwój osobisty lub wygodne życie za granicą. Oczywiście patriotyzm nie oznacza, że musimy z tego wszystkiego rezygnować. Jednak postarajmy się poświęcić choć godzinę w tygodniu na zainteresowania sprawami naszej ojczyzny.