Unikalne i sprawdzone teksty

Rozwiń myśl Czesława Miłosza: „Czymże jest poezja, która nie ocala narodów ani ludzi?” | wypracowanie

W wierszu Czesława Miłosza „Przedmowa” pada pytanie Czymże jest poezja, która nie ocala narodów ani ludzi? Jaka refleksja stała za tym retorycznym pytaniem?

Dla zrozumienie myśli poety ważne jest odnotowanie, iż utwór powstał w 1945 roku. Kontekst niejako sam się narzuca – była nim oczywiście II wojna światowa, która zakończyła się w tym roku. Przyniosła ona niezmierzone cierpienia, śmierć dziesiątków milionów ludzi, komory gazowe. Podobnie, jak wielu innym autorów w owym czasie, Miłosz stanął przed problemem, czy dotychczasowa kultura ma w ogóle jakiś sens, skoro nie mogła zapobiec tej monstrualnej rzezi? Niemcy uchodzili za naród kulturalny, zaczytany w Goethem i Heglu, zapatrzony w piękne gotyckie katedry i ryciny Durera – i ten kulturalny naród dokonał eksterminacji milionów Żydów, Słowian i Romów, zbudował obozy koncentracyjne i niemal bez sprzeciwu podążył za swoim szalonym wodzem, Adolfem Hitlerem. Również pozostałe ludy Europy nie pozostały niewinne. W takim razie należało się zastanowić, czy właśnie kultura nie zawiodła, skoro bycie czytelnikiem poezji i zbrodniarzem nie wyklucza się wzajemnie.

Ale nie chodzi tylko o powstrzymywanie zbrodni. W wierszu Miłosza pojawia się sugestia, że być może to, co dla poezji okazało się życiodajne – wielkie konflikty ideologiczne, spory światopoglądowe – dla innych stało się „śmiertelne”. W końcu poeci włoscy i rosyjscy zafascynowani byli faszyzmem i komunizmem, przyczyniali się do tego, że zwykli ludzie brali natchnienie nienawiści za piękno liryczne. Poeci nie potrafili też oprzeć się roli propagandystów, wysławiających potęgę owych zbrodniach reżimów:

Czym jest poezja, która nie ocala
Narodów ani ludzi?
Wspólnictwem urzędowych kłamstw.

Krytykowani są również ci artyści, którzy nie potrafią się odnieść do bieżących wydarzeń i zagrożeń, zamiast tego tworząc błahą literaturę do panieńskiego pokoju.

Czy należy więc odrzucić poezję? Wydaje się, że nie to miał na myśli Miłosz. Pisze on wyraźnie, że cel poezji został źle zrozumiany – zarówno przez innych, jak i przez niego samego. Poezja posiada wyjątkową moc, chociaż jej charakter nie zostaje wyjaśniony w wierszu.

Być może odpowiednia poezja, literatura i kultura potrafiłyby stworzyć klimat intelektualny, w którym tak straszny konflikt, jak II wojna światowa nie miałby miejsca. Nie jest wykluczone, że twórczość faktycznie ma taką moc – wystarczy spojrzeć na dzisiejszy świat i uświadomić sobie fakt, że pewne postawy, dawniej powszechne, są wykluczone (np. antysemityzm). I jest to w dużym stopniu zasługą intelektualistów.

Ale bardziej prawdopodobne, że Miłosz uważa, iż obecnie (tzn. po wojnie) rolą poezji będzie upamiętnienie zmarłych i ich tragedii. Poezja zawiodła i doszło do okrutnego konfliktu – a teraz jedynce, co może ona uczynić, to sprawić, by przetrwały wspomnienia o tych co odeszli (Tę książkę kładę tu dla ciebie, o dawny, / Abyś nas odtąd nie nawiedzał więcej).

Rozwiń więcej

Losowe tematy

„Ten obcy” – dalsze losy bohaterów...

Dalsze losy czwórki głównych bohaterów powieści „Ten obcy” Ireny Jurgielewiczowej według mnie potoczyły się szczęśliwie. Wakacje właśnie...

Opowiadanie o moich feriach zimowych...

Był piękny słoneczny dzień. Razem z mamą i tatą wyszliśmy przed dom. Każdy z nas miał swoją własną walizkę z niezbędnymi rzeczami. Poza kurtkami i ciepłymi ubraniami...

Czy warto być dobrym człowiekiem?...

Zanim zastanowimy się czy warto być dobrym człowiekiem pomyślmy co znaczy dziś bycie dobrym. Przede wszystkim w czasach gdy ludzie coraz bardziej zajęci są samymi sobą...

O czym mówią moje książki nocą...

„Książka nie jest tak fajna jak film!” – powiedział ostatnio mój kolega. „W filmie widzisz co robią bohaterowie słyszysz jak rozmawiają....

„O doktorze Hiszpanie” i „Pijaństwo”...

Uczty i biesiady zawsze stanowiły ważny motyw w kulturze i literaturze – w samym Piśmie Świętym pojawia się motyw ucztowania przed Bogiem (Wj 18 12). Rzecz to zupełnie...

Jaką rolę odgrywa cierpienie w...

Jednym z poważniejszych problemów „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego jest rola cierpienia w ludzkim życiu. Pisarz opisuje jego znaczenie w kategoriach...

Wakacje w Polsce czy za granicą?...

W okresie wakacyjnym Polacy stają przed dylematem czy spędzić czasy w ojczyźnie czy wyjechać zagranicę. Co roku ten sam problem te same rozważania. Dawniej gdy wakacje...

Jak ludzie mogą być dla siebie...

Żyjemy w trudnych czasach gdy każdy z nas od najmłodszych lat jest zajęty tyloma różnymi sprawami że nie ma czasu dla innych ludzi. Tacy są nasi rodzice i tacy...

Prometeusz skowany Peter Paul Rubens...

„Prometeusz skowany” to przedstawienie mitologicznej sceny które zostało dokonane przez Rubensa. Opis Obraz przedstawia mężczyznę który przykuty...