Unikalne i sprawdzone teksty

Rozwiń myśl Czesława Miłosza: „Czymże jest poezja, która nie ocala narodów ani ludzi?” | wypracowanie

W wierszu Czesława Miłosza „Przedmowa” pada pytanie Czymże jest poezja, która nie ocala narodów ani ludzi? Jaka refleksja stała za tym retorycznym pytaniem?

Dla zrozumienie myśli poety ważne jest odnotowanie, iż utwór powstał w 1945 roku. Kontekst niejako sam się narzuca – była nim oczywiście II wojna światowa, która zakończyła się w tym roku. Przyniosła ona niezmierzone cierpienia, śmierć dziesiątków milionów ludzi, komory gazowe. Podobnie, jak wielu innym autorów w owym czasie, Miłosz stanął przed problemem, czy dotychczasowa kultura ma w ogóle jakiś sens, skoro nie mogła zapobiec tej monstrualnej rzezi? Niemcy uchodzili za naród kulturalny, zaczytany w Goethem i Heglu, zapatrzony w piękne gotyckie katedry i ryciny Durera – i ten kulturalny naród dokonał eksterminacji milionów Żydów, Słowian i Romów, zbudował obozy koncentracyjne i niemal bez sprzeciwu podążył za swoim szalonym wodzem, Adolfem Hitlerem. Również pozostałe ludy Europy nie pozostały niewinne. W takim razie należało się zastanowić, czy właśnie kultura nie zawiodła, skoro bycie czytelnikiem poezji i zbrodniarzem nie wyklucza się wzajemnie.

Ale nie chodzi tylko o powstrzymywanie zbrodni. W wierszu Miłosza pojawia się sugestia, że być może to, co dla poezji okazało się życiodajne – wielkie konflikty ideologiczne, spory światopoglądowe – dla innych stało się „śmiertelne”. W końcu poeci włoscy i rosyjscy zafascynowani byli faszyzmem i komunizmem, przyczyniali się do tego, że zwykli ludzie brali natchnienie nienawiści za piękno liryczne. Poeci nie potrafili też oprzeć się roli propagandystów, wysławiających potęgę owych zbrodniach reżimów:

Czym jest poezja, która nie ocala
Narodów ani ludzi?
Wspólnictwem urzędowych kłamstw.

Krytykowani są również ci artyści, którzy nie potrafią się odnieść do bieżących wydarzeń i zagrożeń, zamiast tego tworząc błahą literaturę do panieńskiego pokoju.

Czy należy więc odrzucić poezję? Wydaje się, że nie to miał na myśli Miłosz. Pisze on wyraźnie, że cel poezji został źle zrozumiany – zarówno przez innych, jak i przez niego samego. Poezja posiada wyjątkową moc, chociaż jej charakter nie zostaje wyjaśniony w wierszu.

Być może odpowiednia poezja, literatura i kultura potrafiłyby stworzyć klimat intelektualny, w którym tak straszny konflikt, jak II wojna światowa nie miałby miejsca. Nie jest wykluczone, że twórczość faktycznie ma taką moc – wystarczy spojrzeć na dzisiejszy świat i uświadomić sobie fakt, że pewne postawy, dawniej powszechne, są wykluczone (np. antysemityzm). I jest to w dużym stopniu zasługą intelektualistów.

Ale bardziej prawdopodobne, że Miłosz uważa, iż obecnie (tzn. po wojnie) rolą poezji będzie upamiętnienie zmarłych i ich tragedii. Poezja zawiodła i doszło do okrutnego konfliktu – a teraz jedynce, co może ona uczynić, to sprawić, by przetrwały wspomnienia o tych co odeszli (Tę książkę kładę tu dla ciebie, o dawny, / Abyś nas odtąd nie nawiedzał więcej).

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Co jest najważniejsze? Co jest...

Należę do osób które mają w zwyczaju przywiązywać się do różnych przedmiotów. Mam kilka kolekcji które bardzo sobie cenię i których...

Pan Tadeusz jako epopeja narodowa

Epopeja oznacza rozbudowany utwór poetycki o charakterze epickim który ukazuje ważne doniosłe z punktu widzenia danej zbiorowości wydarzenia historyczne kreując...

Rola lektur w życiu bohatera literackiego....

Literatura może zmienić życie na dobre lub na złe – taki wniosek wydaje się nasuwać po lekturze „Lalki” Bolesława Prusa oraz „Innego świata”...

Opis zimy i zimowego krajobrazu

Zima to najpiękniejsza pora roku. Jest też porą najbardziej tajemniczą i pobudzającą wyobraźnię. Zimą wcześniej zapada zmrok i na niebie szybko pojawiają się gwiazdy....

Sarmatyzm i szlachta w „Potopie”...

„Potop” roztacza przed czytelnikiem bogaty krajobraz Rzeczpospolitej z lat 1655 - 1660. Był to okres bujnego rozkwitu baroku epoki kojarzonej w historii polskiej...

Najciekawsza przygoda Tomka Sawyera...

Tomek Sawyer to chyba największy łobuz w dziejach literatury! Ten bohater książek amerykańskiego pisarza Marka Twaina przeżył tyle przygód i spłatał tyle psikusów...

Czy zwierzęta mogą być przyjaciółmi...

Pisarze i filozofowie przekonują nas że przyjaźń to jedna z najważniejszych rzeczy w życiu. Przyjaciel wysłucha nas wspomoże w trudnych chwilach poradzi jak zachować...

Czy Tezeusz to bohater bez skazy?

Odpowiedź na pytanie czy Tezeusz jest bohaterem bez skazy nie jest odpowiedzią łatwą. Odbiorca mitu widzi obraz człowieka którego po śmierci czczą rzesz ludzi....

Salvador Dali Oblicze wojny –...

„Oblicze wojny” to obraz namalowany techniką olejną na płótnie o wymiarach 100 x 79cm. Powstał on w czasie pobytu Salvadora Dalego w Stanach Zjednoczonych...