Jane Austen – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Jane Austen urodziła się 16 grudnia 1775 r. w Steventon. Wywodziła się ona z poważanej rodziny ziemiańskiej, jej ojciec - George Austen - był duchownym anglikańskim, matka - Cassandra - kontynuowała arystokratyczną linię Leighów. Chociaż drzewo genealogiczne Jane Austen prezentowało się okazale, rodzina nie odznaczała się szczególnie wysokim dochodem ani stanem posadania.

W wieku ośmiu lat Jane Austen wysłana została do Oxfordu, gdzie nad jej edukacją przyszłej autorki i towarzyszącej jej siostry (Cassandry) czuwać miała pani Ann Cawley. Wkrótce całe trio wyjechało do Southampton, a efekty tej wyprawy mogły okazać się nad wyraz ponure. Obie dziewczynki zachorowały na tyfus, choroba omal nie wydostała z Jane Austen ostatniego tchnienia. Po tym wydarzeniu Jane uczyła się w domu, który opuściła dopiero, wyjeżdżając do szkoły z internatem. Tam, ponownie w towarzystwie siostry, poznawała podstawy francuskiego, gramatyki, muzyki, tańca, szydełkowania itp. Niebawem jednak dały o sobie znać problemy finansowe rodziny - obie dziewczyny zmuszone były przerwać naukę.

Braki w edukacji nadrabiała Jane Austen, namiętnie korzystając z książek, które pożyczała od braci (miała ich aż sześciu) lub ojca. Do jej ulubionych lektur należały m. in. powieści Samuela Richardsona, Fanny Burney oraz Ann Radcliffe. W tym czasie przyszła autorka „Dumy i uprzedzenia” miała już za sobą pierwsze próby literackie. Jej dzieła powstawały jednak głównie dla rodziny i jej samej. Co ciekawe - wśród juweniliów Austen znalazła się powieść o tytule „Love and Friendship” („Miłość i przyjaźń”), dość czytelnie wyśmiewająca konwencję ówczesnych romansów i poniekąd stanowiąca zapowiedź przyszłych utworów autorki. Najprawdopodobniej powstała ona, gdy Austen miała 14 lat.

Wchodząc w dorosłość, Jane Austen wciąż mieszkała w domu rodzinnym. Czas dzieliła między typowe dla epoki kobiece obowiązki oraz swą pasję - literaturę. Ok 1795 r. ukończyła powieść „Lady Susan”, która powszechnie uważana jest za jedno z najbardziej wartościowych dzieł w jej dorobku. Najpewniej już rok później rodzina Jane Austen poznała treść powieści „Elinor i Marianne”, która w 1811 roku ukazała się pod tytułem „Rozważna i romantyczna”. W tym czasie powstały też pierwsze szkice „Dumy i uprzedzenia” oraz „Opactwa Northanger”.

Przekroczywszy wiek 20 lat, nawiązała Jane Austen znajomość z Tomem Lefroyem. Z korespondencji adresowanej do siostry wynikało, że para bardzo przypadła sobie do gustu, jednak z powodu kwestii majątkowych młody prawnik i obiecująca aktorka nigdy nie stanęli na ślubnym kobiercu.

W roku 1800, gdy ojciec Jane Austen przeszedł na emeryturę, rodzina przeniosła się do Bath, modnej miejscowości wypoczynkowej. Pięć lat później George Austen zmarł, zostawiając żonie i córce dochód w wysokości 450 funtów rocznie. Wkrótce obie kobiety przeprowadziły się do Southampton, gdzie dzięki pomocy synów i braci mogły prowadzić godne i spokojne życie, często goszcząc członków najbliższej rodziny.

W latach 1800 - 1809 nawiązała Jane Austen kilka relacji z mężczyznami. Wszystkie one owiane były jednak tajemnicą, lecz wiadomo, że żadna nie zakończyła się małżeństwem. Najbliższą takiego finału zdawała się być znajomość z Harrisem Bigg-Witherem. Oświadczyny zamożnego młodzieńca zostały początkowo przyjęte przez Jane Austen, ale autorka ostatecznie odrzuciła je, a uczyniła to najprawdopodobniej z powodu wątpliwej urody mężczyzny i odbiegającego od jej wymagań intelektu.

Rok 1809 przyniósł kolejną przeprowadzkę. Tym razem panie Austen przeniosły się do Hampshire. W rodzinnych stronach Jane Austen zaczęła wprowadzać poprawki do swych dzieł, a następnie przedstawiać je wydawcom. W 1811 ukazała się „Rozważna i romantyczna” (jednak nie pod nazwiskiem autorki), która okazała się sukcesem. Rok 1813 przyniósł „Dumę i uprzedzenie”, później ukazał się „Mansfield Park”. Pierwsze publikacje pod nazwiskiem autorki miały miejsce dopiero po jej śmierci.

W 1886 r., gdy Jane Austen pracowała nad powieścią „Sanditon”, stan zdrowia autorki uległ pogorszeniu. Zgodnie z zaleceniem lekarza przeniosła się do Winchesteru, jednak zmiana ta nie przyniosła efektu. Jane Austen zmarła 18 lipca 1816 r. Przyczyna jej śmierci nadal pozostaje nieznana, choć pojawiły się teorie, że zgon spowodowany został chorobą Addisona.

Charakterystyka twórczości

Powieści Jane Austen na stałe weszły do kanonu brytyjskiej literatury. W swoich dziełach nie tylko w wierny sposób ukazywała ona obyczajowość społeczeństwa, zwłaszcza jego zamożnych warstw, do których sama przecież należała, ale także kreśliła fascynujące i zabawne intrygi, ożywiając je swym wyjątkowym stylem literackim.

Warto odnotować, że kreowane przez Jane Austen bohaterki to często kobiety samodzielne i inteligentne, których postawy kontrastują z tymi charakterystycznymi dla epoki. Elżbieta Bennet, główna bohaterka „Dumy i uprzedzenia”, to postać bezpośrednia, świadoma swej wartości. Pan Darcy - czarujący i zamożny kawaler - musi sprostać wielu wyzwaniom, by ostatecznie zdobyć jej serce.

Twórczość Jane Austen miała ogromny wpływ na ukształtowanie się gatunku powieści obyczajowej i romantycznej (czyli przedstawiającej miłość). Niebanalne obserwacje autorki i jej ciekawy styl sprawiły, że znalazła ona wielu naśladowców, a jej utwory wciąż cieszą się ogromną popularnością.

Najważniejsze dzieła

„Lady Susan” (1795), „Rozważna i romantyczna” (1811), „Duma i uprzedzenie” (1813), „Mansfield Park” (1814), „Opactwo Northanger” (1817).