Biografia
Zbigniew Nienacki (właśc. Zbigniew Tomasz Nowicki) – polski pisarz i publicysta urodzony 1 stycznia 1929 r. w Łodzi (zmarł w Morągu 23 września 1994 r.); twórca słynnej serii powieści przygodowych dla młodzieży o Panu Samochodziku – historyku i detektywie.
Wokół życia prywatnego pisarza narosło przez lata wiele plotek i konfabulacji. Ojciec Zbigniewa był archiwistą i urzędnikiem, natomiast matka, Cecylia z Daneckich – nauczycielką. To ona zaszczepiła w nim zamiłowanie do edukowania młodzieży.
W chwili wybuchu wojny Zbigniew Nienacki miał 10 lat. Jego rodzina została wysiedlona do Słupi Skierniewickiej, jednak w styczniu 1945 r. udało im się powrócić do dawnego mieszkania w Łodzi. Bolesne wspomnienia z tamtego okresu pisarz zawarł w powieści „Podniesienie”.
Po zakończeniu wojny rozpoczął naukę w Liceum ogólnokształcącym nr 3. Choć nie miał matury, dostał się na studia do państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. W 1949 r. (rok po rozpoczęciu studiów) wyjechał jednak na stypendium do Moskwy i w efekcie studiów nie ukończył. Z Moskwy powrócił do Polski w 1950 r. z łatką „antystalinowca”, co skutkowało wstrzymaniem druku jego pierwszej książki – „Chłopców”, a także wyrzuceniem ojca z pracy.
Niedługo potem Nienacki przyjął się do pracy jako reporter działu rolnego i recenzent w „Głosie Robotniczym”. Pracując w nim, zaczął używać pseudonimu Zbigniew Nienacki. W tym czasie ożenił się też z Heleną Dębską i miał z nią syna Marka, który został lekarzem. Rodzina nie przeszkadzała Nienackiemu w kontynuowaniu kariery pisarskiej. Ważnym momentem w jego życiu był też przeprowadzka do Jerzwałdu, gdzie poznał swą nową partnerkę – Alicję Janeczek.
Swe teksty historyczne, literackie i filmoznawcze zamieszczał też w tygodniku „Odgłosy” (tomy reportaży „Ucieczka z przedmieścia”, a także powieść w odcinkach „Zabójstwo Herakliusza Pronobisa”).
W latach 1962 – 1965 pracował w charakterze ławnika sądowego w Sądzie Rejonowym w Łodzi, co opisał też w wydanym w 1965 r. „Sumieniu”. Działał też w Związku Literatów Polskich oraz otrzymał liczne nagrody za swoje powieści (m. in. nagrodę miasta Łodzi za „Podniesienie” i „Worek Judaszów”, czy nagrodę za powieść „Liście dębu”). W 1977 r. został nagrodzony Orlim Piórem przez czytelników Płomyka, a za całokształt twórczości dla dzieci i młodzieży uhonorowano go nagrodą w 1991 r.
Zbigniew Nienacki był wyznawcą ideologii komunistycznej – należał do PZPR, ORMO, PRON, a także ZLP. Ponadto propagował działalność UB, a w prasie publikował artykuły krytykujące „Solidarność”.
Charakterystyka twórczości
Nienacki debiutował już w wieku 17 lat (pierwsza powieść dla młodzieży – „Związek poszukiwaczy skarbów”).
Właściwym debiutem literackim pisarza była jednak powieść „Uroczysko” wydana w 1957 r., która jednak (podobnie jak „Skarb Atanaryka” czy reportaż „Pozwolenie na przywóz lwa”) nie cieszyła się początkowo zbytnią popularnością. Nienacki pisał też wiersze, które publikował w „Kuźnicy” i „Szpilkach”.
Większą sławę przyniosły mu późniejsze utwory – kolejno wychodziły: „Worek Judaszów” (1961), „Podniesienie” (1963), „Laseczka i tajemnica” (1963), „Z głębokości” (1964), aż w końcu powieść dla młodzieży – „Wyspa Złoczyńców” (1964), która zapoczątkowała cykl o panu Tomaszu – historyku i detektywie – amatorze, najsłynniejszym bohaterze w całej twórczości pisarza. Tak naprawdę to Pan Samochodzik przyniósł największą sławę Nienackiemu.
Okolice Jerzwałdu dokąd pisarz przeniósł się w 1967 r. stały się tłem jego późniejszych książek pisanych dla dorosłych, w których jednak zarzucano mu nadmiar erotyki, a także niestronienie od pornografii. Burzę medialną wywołała głównie powieść „Raz w roku w Skiroławkach” . Mocno kontrowersyjna była też powieść „Uwodziciel”.
W 1969 r. ukazał się „Niesamowity dwór”, a w 1970 r. „Nowe przygody Pana Samochodzika”.
Zbigniew Nienacki był też autorem wielu sztuk teatralnych, wśród których warto wymienić chociażby takie jak: „Termitiera”, „Golem”, „Myszy króla Popiela”, „Nekropolis” czy „Na Kasjopei zaraza”. Ponadto zrealizował widowiska telewizyjne („Krwawa ręka” i „Dziewięć złotych naczyń”) jak również spełniał się jako artysta – malował i rzeźbił.
Bardzo ważnym utworem Nienackiego była powieść historyczna „Dagome iudex” (1989 – 1990), w której zobrazował początki państwa polskiego. Powieść ta została napisana w gatunku fantasy i pisarz uznał ją za najbardziej wybitną w swoim dorobku literackim.
Niektóre z powieści Nienackiego zostały też przeniesione na ekran („Wyspa Złoczyńców” Stanisława Jędryki czy „Pan Samochodzik i niesamowity dwór” Janusza Kidawy).
Książki pisarza zostały przetłumaczone na wiele języków, w tym m. in. niemiecki, ukraiński, rosyjski, węgierski, gruziński, ormiański.
Nienacki jako zwolennik ideologii komunistycznej poprał w 1981 r. na łamach prasy wprowadzenie w Polsce stanu wojennego. W 2010 r. „Rzeczpospolita” ujawniła, że pisarz współpracował z wywiadem cywilnym, posługując się pseudonimem „Eremita”, ale akta, które, by tego dowodziły zostały zniszczone. Faktem jest jednak, że Nienacki udzielał informacji służbom PRL.
Seria książek o Panu Samochodziku nawiązywała do postaci oraz tematów ówczesnej PRL – owskiej popkultury (skarb templariuszy, zakon różokrzyżowców, dzieje wolnomularstwa). W utworach pojawiają się takie postaci jak np. James Bond, Kapitan Nemo czy Fantomas.
Nienacki nadał swój indywidualny rys powieści sensacyjno – przygodowej, w której historia łączy się z dydaktyką i uwrażliwianiem czytelników na ważne sprawy, a także z wykształceniem w nich odruchu reagowania na zło. Ponadto w swych utworach umiejętnie przemycał też różne ciekawostki dotyczące choćby archeologii, przyrody czy antropologii.
W postaci pana Tomasza można upatrywać alter – ego samego pisarza i choć bohater ten był dość konserwatywny, to jednak wyznawane przez niego wartości, dążenie do prawdy i sprawiedliwości, a także altruizm i poszanowanie drugiego człowieka, żądza przygód i nowych wyzwań czynią z niego postać, o której chce się czytać z niesłabnącą do dziś ciekawością i zainteresowaniem.
Twórczość:
Seria o panu Samochodziku:
• „Pozwolenie na przywóz lwa”
• „Uroczysko”
• „Skarb Atanaryka”
• „Wyspa Złoczyńców”
• „Pan Samochodzik i templariusze”
• „Księga strachów”
• „Niesamowity dwór”
• „Nowe przygody Pana Samochodzika”
• „Pan Samochodzik i zagadki Fromborka”
• „Pan Samochodzik i Fantomas”
• „Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic”
• „Pan Samochodzik i Winnetou”
• „Pan Samochodzik i Niewidzialni”
• „Pan Samochodzik i złota rękawica”
• „Pan Samochodzik i człowiek z UFO”
•„ Pan Samochodzik i nieuchwytny kolekcjoner”
• „Pan Samochodzik i testament rycerza Jędrzeja”
Powieści dla dorosłych:
• „Worek Judaszów”
• „Podniesienie”
• „Laseczka i tajemnica”
• „Z głębokości”
• „Sumienie”
• „Liście dębu”
• „Mężczyzna czterdziestoletni”
• „Uwodziciel”
• „Raz w roku w Skiroławkach”
• „Wielki las”
• „Dagome iudex”
Biografia i charakterystyka twórczości Michael Ende – niemiecki pisarz literatury dziecięcej i młodzieżowej. Urodził się 12 listopada 1929 r. w Garmisch-Partenkirchen...
Adam Ważyk był postacią ważną w polskiej kulturze XX wieku chociaż dzisiaj o autorze „Poematu dla dorosłych” pamiętają głównie historycy literatury...
Stanisław Grochowiak należy do najbardziej znanych polskich artystów okresu powojennego. Obecnie pamięta się go przede wszystkim jako poetę chociaż do jego spuścizny...
Carlo Collodi naprawdę nazywał się Carlo Lorenzini i urodził się we Florencji w 1826 roku. Pochodził z chłopskiej rodziny i miał dziesięcioro rodzeństwa chociaż większość...
Borys Pasternak uważany jest za jednego z gigantów rosyjskiej literatury XX wieku. Był też niewątpliwie postacią barwną i w pewnym sensie tragiczną. Urodził się...
Olga Tokarczuk należy do najpopularniejszych współczesnych polskich pisarek. Jej utwory przekładane są na obce języki i zdobywają liczne nagrody literackie –...
Ken Kesey to z pewnością jedna z najbarwniejszych postaci amerykańskiej literatury może nawet najbarwniejsza. A pamiętać trzeba że wśród literatów z USA...
Biografia Nancy H. Kleinbaum – amerykańska pisarka dziennikarka i publicystka. Urodziła się w 1948 r. W latach 1966 – 1970 studiowała na Northwestern University...
Halina Poświatowska należy do legendarnych postaci polskiej literatury. Po części wynika to z tyleż tragicznych co barwnych losów poetki – liczne romanse zmagania...