Biografia
Lew Tołstoj urodził się w 1828 roku w Jasnej Polanie, w Rosji. Pochodził z możnego arystokratycznego rodu, odziedziczył tytuł hrabiego. We wczesnym dzieciństwie stracił matkę, a kilka lat później ojca, wychowaniem pisarza i jego rodzeństwa zajęli się zaś bliscy krewni. Tołstoj już w domu odebrał staranną edukację, a następnie studiował orientalistykę i prawo na Uniwersytecie Kazańskim. Niestety przyszły pisarz miał również skłonność do hazardu i szybko przegrał odziedziczony majątek.
Na początku lat 50. XIX wieku Tołstoj służył w wojsku, a także walczył na Bałkanach w wojnie krymskiej. W tym czasie debiutował również jako pisarz i szybko zyskał uznanie wśród krytyki literackiej. Twórca dużo podróżował: był we Francji, w Szwajcarii, we Włoszech oraz w Niemczech. W 1862 roku ożenił się z osiemnastoletnią wówczas Zofią Bers, z którą zamieszkał w Jasnej Polanie.
Z tego niezbyt szczęśliwego małżeństwa przyszło na świat trzynaścioro dzieci. Żona Tołstoja nie tylko zajmowała się domem i dziećmi, ale była również redaktorką i korektorką dzieł męża. Aż siedem razy przepisała „Wojnę i pokój”. Dbała też o prawa autorskie i kontakty Tołstoja z wydawcami.
Pisarz niemal przez całe życie inspirował się filozofią Jana Jakuba Rousseau, dlatego bardzo wiele uwagi poświęcał chłopom. Wybudował dla dzieci włościan kilkanaście szkół i zajmował się działalnością pedagogiczną. Pod koniec życia popadł w poważny konflikt z rodziną, ponieważ cały majątek zapisał w testamencie swojemu ludowi. W 1910 roku z powodu tego zatargu opuścił dom. Podczas podróży pociągiem zachorował na zapalenie płuc i zmarł na stacji kolejowej Astapowo.
Charakterystyka twórczości
Lew Tołstoj jako pisarz zasłynął przede wszystkim z wielkich powieści ukazujących drobiazgową panoramę epoki. Oprócz powieści pisywał jednak również opowiadania, dramaty, teksty publicystyczne i traktaty. Drogę do wielkiej literatury otworzyły mu krótkie nowele i opowiadania autobiograficzne: „Dzieciństwo” (1852) i „Opowiadania sewastopolskie” (1856).
Największymi dziełami Tołstoja były natomiast „Wojna i pokój” (1863 – 1869) i „Anna Karenina” (1873 – 1877). „Wojna i pokój” to wielotomowa powieść historyczna z okresu wojen napoleońskich, pokazująca siłę narodu rosyjskiego w obliczu groźby unicestwienia przez francuskiego cesarza. Tołstoj zawarł tu również wykładnię swojej filozofii: umiłowanie pokoju, dążenie do polepszenia doli prostego ludu, docenianie instytucji rodziny oraz szukanie inspiracji w Ewangelii.
„Anna Karenina” z kolei to powieść, która w sensie fabularnym opowiada o niemoralnym romansie pięknej arystokratki z hrabią Aleksym Wrońskim. Jednocześnie jest to jednak również dzieło o głębokich sensach psychologicznych, a także wielka panorama rosyjskiego społeczeństwa. Za symboliczną uznaje się ostatnią scenę powieści, w której bohaterka popełnia samobójstwo, ginąc pod kołami „parowozu dziejów”.
Inną znaną powieścią Tołstoja jest „Zmartwychwstanie” (1899), warto również pamiętać o dramatach „Śmierć Iwana Iljicza”, „Sonata Kreutzerowska” (1889) czy traktacie „Spowiedź” (1882).