Franciszek Karpiński

Franciszek Karpiński przyszedł na świat w rodzinie ubogiego szlachcica, w 1741 roku. Mimo stosunkowo złego usytuowania materialnego, rodzina zapewniła mu solidne wykształcenie – najpierw w jezuickim gimnazjum, później zaś we Lwowie. Tam też, po uzyskaniu doktoratu z filozofii, spotkał się z propozycją wstąpienia w szeregi stanu duchownego. Odmówił jednak i utrzymywał się z posady wychowawcy potomków magnackich rodów – przedtem jednak udało mu się dokończyć edukację we Wiedniu.

Chociaż tworzył od dłuższego czasu, książkowego debiutu doczekał dopiero w wieku 40 lat (tomik „Zabawki wierszem”). Udało mu się także uzyskać protekcję Adama Kazimierza Czartoryskiego – wpływowy arystokrata uczynił go swoim sekretarzem, a także zalecił uporządkowanie biblioteki. Dzięki przebywaniu w Warszawie poznał samego króla, jednak światowe życie zbrzydło mu po zaledwie kilku latach. Powrócił więc na prowincję, chociaż nie stronił od wizytowania stolicy od czasu do czasu.

W 1791 roku król obdarzył Karpińskiego dzierżawą wsi – ten zaś osiadł w niej, nazwawszy ją Karpinem. W 1792 drukiem ukazało się jedno z najważniejszych osiągnięć poety – religijne „Pieśni nabożne”. Jeśli nawet niektóre jego dzieła są dyskusyjne z artystycznego punktu widzenia, to trudno odmówić im nieustannej popularności – w końcu chyba każdy zna takie utwory, funkcjonujące jako pieśni kościelne lub kolędy, jak „Kiedy ranne wstają zorze”, „Bóg się rodzi, moc truchleje”, czy „Nie zna śmierci Pan żywota”. Oprócz tych ciągle wykonywanych utworów, Karpiński zdobył w swoim czasie popularność sielankami, takimi jak „Laura i Filon”. Wyrażały one światopogląd poety, ukształtowany w dużym stopniu przez Jana Jakuba Rousseau (pochwała wiejskiego, spokojnego i harmonijnego żywota, szczęśliwa prostota oraz szczere miłosne uniesienia, uznawane za istotniejsze niż blichtr życia w Warszawie).

Mimo, iż Karpiński nie stronił od romansów, a słynne „trzy Justyny” odgrywały ważną rolę w jego życiu i twórczości, to nie udało mu się założyć rodziny. Resztę życia spędził we wsi Chorowszczyzna. Tam też stworzył swój pamiętnik, inspirowany Rousseau i jego „Wyznaniami”. Karpiński zmarł w 1825 roku. Oprócz wspomnianych wyżej utworów, do jego spuścizny zalicza się kilka pieśni patriotycznych oraz niewielkie przekłady, m.in. Horacego oraz fragmentów „Pieśni Osjana”.