W 1789 roku francuski wynalazca Jean-Pierre Blanchard odbył nad Warszawą lot balonem. Wydarzenie to zainspirowało Adama Naruszowicza do napisania ody – z dzisiejszego punktu widzenia może się wydawać nieco komiczne, że utwór pod tytułem „Balon” ma sławić możliwości rozumu człowieczego. W końcu loty balonem zmieniły się od XVIII wieku w rozrywkę o raczej festynowym charakterze. Jednak nasza perspektywa zmienia się, gdy uświadomimy sobie, że ówczesne loty to pierwsze w dziejach ludzkości oderwanie się człowieka od ziemi – i wrażenie, jakie wywoływały, było zapewne podobne do tego, jakie sprawiały loty w kosmos w XX wieku. A być może, że nawet większe.
Podniosły nastrój wprowadzają już pierwsze wersy – pojawiają się odwołania symboliczne: Jowisz i Orzeł. Kojarzą się z mitologią (Jowisz) lub patriotyzmem (Orzeł), a także ruchem, potęgą i wyżynami, które do tej pory nie były dostępne dla człowieka. Wspominany zostaje również Ikar – pasażerowie balony podejmują jego „dzieło” (lot) i doprowadzają je do skutku. Lot Ikara skończył się tragedią, ale lot człowieka współczesnego udaje się – nasze czasy, mówi poeta (nasze – tzn. jego, czyli XVIII wiek) są równe w swojej podniosłości wydarzeniom mitologicznym, a nawet je przewyższają.
Utwór wysławia potęgę ludzkiego rozumu, który przekracza granice, jakie postawiła przed nim przyroda:
Choć się natura troistym grodzi
Ze stali murów opasem,
Rozum człowieczy wszędy przechodzi,
Niezłomny pracą i czasem.
Lot zmienia perspektywę. Autor opisuje, jak z punktu widzenia aeronautów ziemia staje się mała – Wisła przypomina kilka kropel wody, zaś Król, wódz, senator, kmieć pracowity to nie więcej jak robaczków plemię. Oczywiście opis ten dotyczy efektu optycznego, ale ma też znaczenie symboliczne. Otóż wszystko to, co było do tej pory potężne, staje się niewielkie w porównaniu z możliwościami, jakimi zaczyna dysponować człowiek. Potęga człowieka, sugeruje Naruszewicz, zmieni kształt świata w większym stopniu, niż można to dziś przypuszczać.
Utwór Naruszewicza jest optymistycznym wyznaniem wiary w możliwości ludzkiego umysłu. Człowiek pokonuje ograniczenia i sięga coraz wyżej – w tonie autora widać wdzięczność (wobec Boga, wobec losu) za możliwość życia w czasach, kiedy tyle nowych rzeczy zostaje osiągniętych – bo sama obserwacja tych triumfów ludzkości daje radość.
Ciekawostka: Początkowo utwór przypisywano Stanisławowi Trembeckiemu.
Forma utworu (kilka informacji)
-12 zwrotek po 4 wersy
-rymy naprzemienne (abab)
-styl podniosły
Safona to starożytna poetka grecka która założyła szkołę dla dziewcząt na wyspie Lesbos. Były one jednocześnie czcicielkami Afrodyty czego wyraz można znaleźć...
Streszczenie Opowieść o bursztynie Czas wściekłości boga Pośwista który pędził bałtyckie fale do brzegu był najlepszym okresem na zbieranie jantaru. Bursztyn...
Streszczenie Lot siedział u bramy Sodomy gdy zjawili się dwaj aniołowie. Zaprosił więc przybyszów na wieczerze. Mieszkający w Sodomie mężczyźni otoczyli dom Lota...
W 1584 roku ukazały się w Krakowie „Fraszki” Jana Kochanowskiego. Miało to miejsce niedługo przed jego śmiercią. W sumie poeta napisał kilkaset fraszek składających...
Jan Kochanowski wykorzystał popularny motyw wojny trojańskiej by w dramacie „Odprawa posłów greckich” zabrać głos w dyskusji nad sprawami państwa i polityki....
Satyra „Żona modna” Ignacego Krasickiego opowiada o szlachcicu Piotrze. Spotyka on swojego znajomego który gratuluje mu że udało mu się ożenić. Piotr...
„Z głową na karabinie” to wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pochodzący z grudnia 1943 roku. Baczyński uznawany jest za sztandarowego przedstawiciela pokolenia...
„Nuż w bżuhu” (1921) to bodaj najsłynniejszy dokument polskiego futuryzmu. Już w samej formie widać dążenie do nowatorstwa tak charakterystyczne dla tego ruchu....
Geneza Powieść „Mistrz i Małgorzata” powstawała w latach 1928 – 1940. Wydanie drukiem pełnej wersji powieści miało zaś miejsce dopiero w 1968 roku we...
