W 1789 roku francuski wynalazca Jean-Pierre Blanchard odbył nad Warszawą lot balonem. Wydarzenie to zainspirowało Adama Naruszowicza do napisania ody – z dzisiejszego punktu widzenia może się wydawać nieco komiczne, że utwór pod tytułem „Balon” ma sławić możliwości rozumu człowieczego. W końcu loty balonem zmieniły się od XVIII wieku w rozrywkę o raczej festynowym charakterze. Jednak nasza perspektywa zmienia się, gdy uświadomimy sobie, że ówczesne loty to pierwsze w dziejach ludzkości oderwanie się człowieka od ziemi – i wrażenie, jakie wywoływały, było zapewne podobne do tego, jakie sprawiały loty w kosmos w XX wieku. A być może, że nawet większe.
Podniosły nastrój wprowadzają już pierwsze wersy – pojawiają się odwołania symboliczne: Jowisz i Orzeł. Kojarzą się z mitologią (Jowisz) lub patriotyzmem (Orzeł), a także ruchem, potęgą i wyżynami, które do tej pory nie były dostępne dla człowieka. Wspominany zostaje również Ikar – pasażerowie balony podejmują jego „dzieło” (lot) i doprowadzają je do skutku. Lot Ikara skończył się tragedią, ale lot człowieka współczesnego udaje się – nasze czasy, mówi poeta (nasze – tzn. jego, czyli XVIII wiek) są równe w swojej podniosłości wydarzeniom mitologicznym, a nawet je przewyższają.
Utwór wysławia potęgę ludzkiego rozumu, który przekracza granice, jakie postawiła przed nim przyroda:
Choć się natura troistym grodzi
Ze stali murów opasem,
Rozum człowieczy wszędy przechodzi,
Niezłomny pracą i czasem.
Lot zmienia perspektywę. Autor opisuje, jak z punktu widzenia aeronautów ziemia staje się mała – Wisła przypomina kilka kropel wody, zaś Król, wódz, senator, kmieć pracowity to nie więcej jak robaczków plemię. Oczywiście opis ten dotyczy efektu optycznego, ale ma też znaczenie symboliczne. Otóż wszystko to, co było do tej pory potężne, staje się niewielkie w porównaniu z możliwościami, jakimi zaczyna dysponować człowiek. Potęga człowieka, sugeruje Naruszewicz, zmieni kształt świata w większym stopniu, niż można to dziś przypuszczać.
Utwór Naruszewicza jest optymistycznym wyznaniem wiary w możliwości ludzkiego umysłu. Człowiek pokonuje ograniczenia i sięga coraz wyżej – w tonie autora widać wdzięczność (wobec Boga, wobec losu) za możliwość życia w czasach, kiedy tyle nowych rzeczy zostaje osiągniętych – bo sama obserwacja tych triumfów ludzkości daje radość.
Ciekawostka: Początkowo utwór przypisywano Stanisławowi Trembeckiemu.
Forma utworu (kilka informacji)
-12 zwrotek po 4 wersy
-rymy naprzemienne (abab)
-styl podniosły
Mit o Midasie i oślich uszach Król Midas był władcą z którego zadrwił sobie Apollo. Pewnego dnia Apollo – patron śpiewaków i wieszczy urządził...
Tytułowy bohater tragedii Williama Szekspira przejął władzę bezlitośnie mordując prawowitego króla. Zasiadłszy na tronie szybko stał się człowiekiem znienawidzonym...
Geneza „Lalka” czyli jedno z najważniejszych dzieł w dorobku Bolesława Prusa była publikowana w „Kurierze Codziennym” w latach 1887 - 1889. Pierwsze...
„Pierwsza fotografia Hitlera” Wisławy Szymborskiej to wiersz który pod względem poetyki przypomina ekfrazę. Różnica polega jednak na tym że przedmiotem...
Definicja mitu Mity to historie które były dziełem całego społeczeństwa. Początkowo powstawały one jako legendy opowiadane które były przekazywane ustnie....
Streszczenie Rozdział I - Piotruś wkracza na widownię Gdy Wendy miała dwa lata przyszła do swojej mamy i przyniosła jej piękny kwiatek. Musiała wtedy wyglądać szczególnie...
Streszczenie „Wakacje Mikołajka” są czwartą częścią kultowej serii przygód małego chłopca pochodzącego z Francji autorstwa Rene Goscinnego. Wersja...
Streszczenie Antek był chłopcem zamieszkującym wieś nad Wisłą. Od najmłodszych lat musiał on pomagać swojej rodzinie. Początkowo zajmował się siostrą następnie...
„Niebo” Wisławy Szymborskiej to wiersz w którym mamy do czynienia z filozoficzną refleksją nad światem i intelektualnymi kategoriami służącymi do jego...
