Unikalne i sprawdzone teksty

Przestrogi dla Polski - opracowanie

Pełen tytuł omawianej książki Stanisława Staszica to „Przestrogi dla Polski z teraźniejszych politycznych Europy związków i z praw natury wypadające, przez pisarza Uwag nad życiem Jana Zamoyskiego”. Wydana została anonimowo w 1790 roku. Warto zwrócić uwagę na tę datę – jest to czas Sejmu Wielkiego i gorączkowych starań o naprawę ustroju Rzeczypospolitej. Atmosferę tamtych dni i ich sporów oddaje choćby „Powrót Posła” Juliana Ursyna Niemcewicza.

Dzieło Staszica nie jest oczywiście sztuką teatralną, tylko poważnym traktatem politycznym. Autor, zaliczany do najwybitniejszych polskich myślicieli swoich czasów, poddaje pomysły, w jaki sposób naprawić państwo.

Staszic broni koncepcji monarchii konstytucyjnej – zarazem jego idee wyrastają z republikańskiego nacjonalizmu. To z woli narodu wywodzi się legitymizacja władzy – widać tu inspiracje koncepcjami Rousseau i Rewolucji Francuskiej, która wybuchła rok wcześniej.

Najwyższa moc i wola, czyli najwyższa udzielność istnie w Narodzie. Taka moc i wola jest ustawą samego Stwórcy. Przeto tylko ta władza pochodzi od Boga, którą wyraźnie sam Naród udziela.

Człowiek jest istotną społeczną (Człowiek do towarzystwa stworzony), a role, jakie pełnimy w społeczeństwie są pewną konwencją:

Nikt nie rodzi się z znamieniem poddaństwa, niepoczciwości, wzgardy i wstydu odebranego życia, jako nikt nie rodzi się z przywilejem szlachetności, panowania, szacunku i honoru. Tylko użyteczność stanowi między ludźmi różność.

Dzisiaj wydaje się to czymś oczywistym, ale trzeba pamiętać, że np. idea równości wobec prawa rozpowszechniła się w Europie dopiero w czasie późniejszych wojen napoleońskich.

Staszic uważa, iż rozwiązaniem problemów Polski jest wzmocnienie mieszczaństwa. Pod koniec traktatu wzywa wręcz:

Róbcie z młodzieży szlacheckiej i z miejskiej jeden naród. Niszczcie między niemi niechęć. Zakrzewiajcie wzajemną miłość.

Poprawie ulec musi również dola chłopów, bowiem im swobodniejszy będzie w kraju rolnik, tym lepiej będzie wszystkim innym stanom, kraj będzie bogaty.

Projekt Staszica był z pewnością ambitny. Zakłada reformę i wzmocnienie państwa, a także zmianę dominującej do tej pory koncepcji narodu (naród stanowili wyłącznie członkowie stanu szlacheckiego). Staszic nie ustrzega się błędów, w jego pismach znajdują się między innymi antysemickie akcenty. Warto jednak zwrócić uwagę, iż był to antysemityzm inny niż rasistowski antysemityzm znany z XX wieku – ludzie z okresu Oświecenia nie mogli sobie wyobrażać do jakich zbrodni doprowadzi niechęć do Żydów w późniejszych wiekach.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Mit o Heraklesie - opracowanie (interpretacja...

Interpretacja Mit o Heraklesie to opowieść o bohaterze który stał się późniejszym wzorcem do naśladowania dla Tezeusza. Mityczny Herakles to osoba niezwykle...

Mit o Zeusie - streszczenie plan...

StreszczenieDzeus był władcą Olimpu, który panował również nad piorunami i burzami. Niezwykle potężny bóg lubił przechwalać się s

Dlaczego klasycy – interpretacja...

„Dlaczego klasycy” to wiersz Zbigniewa Herberta który stanowi refleksję nad kanonem wartości etycznych oraz sztuką. Poeta dokonuje wyrazistego przeciwstawienia...

Kordian – opracowanie interpretacja...

Geneza Od 1831 r. Juliusz Słowacki przebywał na emigracji. Opuścił ojczyznę ze względu na ważną misję dyplomatyczną jaką mu powierzono. Odwiedziwszy Londyn –...

Boska komedia – streszczenie plan...

Streszczenie Dante w trzydziestym piątym roku swojego życia w nocy poprzedzającej Wielki Piątek odnajduje się w alegorycznie pojmowanym ciemnym lesie. Próbując się...

Legenda o przerwanym hejnale

Dawno temu przed wiekami ziemie polskie były grabione przez okrutnych bezlitosnych Tatarów. Kraków również znajdował się w poważnym niebezpieczeństwie....

Alarm – interpretacja

Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....

Wesele w Atomicach – opracowanie...

Geneza „Wesele w Atomicach” to krótkie opowiadanie Sławomira Mrożka które weszło w skład zbioru o tym samym tytule. Opublikowany został on w 1959...

Lalka – streszczenie plan wydarzeń...

Streszczenie Tom I Rozdział pierwszy: Jak wygląda firma J. Mincel i S. Wokulski przez szkło butelek? W renomowanej jadłodajni gdzieś na terenie Warszawy zamożni ludzie...