Palinodia oznacza po grecku utwór odwołujący wcześniejsze oskarżenia. Taki tytuł nosi satyra Ignacego Krasickiego, w której pozornie odwołuje on zarzuty, jakie w innych utworach stawiał swoim współczesnym. Oczywiście, jak na naszego biskupa przystało, owo odwołanie jest tylko okazją do ponownego przypomnienia im, jakie są ich przewiny wobec bliźnich i państwa.
Utwór podzielić można na trzy fragmenty. Na początku pierwszego z nich poeta stwierdza, że pisanie satyr nie ma sensu – świata one nie naprawią, a mogą przysporzyć autorowi jedynie wrogów. Zamiast wyśmiewać współczesnych, lepiej zostać pochlebcą:
Na co pisać satyry? Choć się złe zbyt wzniosło,
Przestańmy. Świat poprawiać — zuchwałe rzemiosło.
Na złe szczerość wychodzi, prawda w oczy kole;
Więc już łajać przestanę, a podchlebiać wolę.
Poniżej następuje szereg pozornych pochlebstw, za pomocą których Krasicki punktuje wady wymienionych z imienia (ale nie nazwiska) ludzi. W końcu można tak przedstawić ich przewiny, by wydawały się zaletą (przynajmniej na pierwszy rzut oka). Zdrajca to nie zdrajca, ale człowiek, któremu trafiła się dobra okazja i potrafił z niej skorzystać, zaś rozpustnika można pochwalić za znajomość dowcipów, którymi uwodzi panny. Osobie podstępnej można powiedzieć, że przerosła nauki Machiavelliego – autora „Księcia”, traktatu o władzy, uznawanego za dzieło wybitnie cyniczne.
Druga część utworu zawiera odniesienia do starożytności. Autor zastanawia się nad przyczyną pisania satyr i stwierdza, że: Ci, co satyr udali się drogą, /Mszczą się na wielkich, że być wielkimi nie mogą. Oczywiście dalsze wersy potwierdzają, że Krasicki wcale tak nie myśli – wymienia bowiem wielkich antycznych autorów i oskarża ich o małość. Służy to tak naprawdę wywyższeniu satyry jako gatunku i podkreśleniu ważnej roli moralnej, jaką odgrywają autorzy ów gatunek wykorzystujący. Antyczni pisarze szydzili z możnych, czyniących zło, mimo, że ci mogli ich zgładzić (Gdy szydzili z konsulów mimo ich topory).
W części trzeciej autor wraca do czasów współczesnych i dalej wymienia wady swoich rodaków. Mówi o utracjuszach, którzy kpią z oszczędności ojców, chociaż dzięki niej dysponują majątkiem (który zresztą wkrótce stracą przez brak umiaru). Wspomina o oszustwie i pijaństwie. Na końcu utwory pojawia się groźba wyjawienia nazwisk tych wszystkich, których przywary poeta wyłożył z imienia. Rezygnuje jednak z tego pod kpiarskim pretekstem, że przyszłe pokolenia i tak zapamiętają ich „cnoty”.
„Palinodia” Krasickiego jest z jednej strony bolesnym rozrachunkiem ze złem, panoszącym się w jego czasach, z drugiej zaś – wielką pochwałą satyry, jako gatunku. To satyra bowiem pozwala rozpoznać wspomniane zło i wykpiwając je, przywraca moralny porządek świata.
Forma utworu (kilka informacji):
-trzynastozgłoskowiec (?)
-rymy parzyste (aabb)
-anafora