Ignacy Krasicki

Ignacy Krasicki to sztandarowa postać polskiego Oświecenia – polityk, pisarz, światowiec, człowiek o szerokich horyzontach intelektualnych. Urodził się w 1735 w Dubiecku, niedaleko Sanoka. Rodzina Krasickich należała do magnaterii i spokrewniona była z najwybitniejszymi rodzinami Rzeczypospolitej, posiadała również tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Niestety, do narodzin Ignacego majątek rodu zdążył w dużym stopniu stopnieć, stąd też decyzja o wejściu młodego szlachcica w szeregi stanu duchownego.

Święcenia kapłańskie Krasicki przyjął w 1759 roku, zaś następne dwa lata spędził w Rzymie, poświęcając się studiom. Po powrocie do Polski objął szereg stanowisk kościelnych – był m.in. kustoszem katedralnym we Lwowie. Po objęciu trony przez zaprzyjaźnionego z nim Stanisława Augusta Poniatowskiego, został wyznaczony biskupem warmińskim, z czym wiązała się funkcja senatora i tytuł książęcy. W późniejszym okresie zasiadł na stolicy arcybiskupiej w Gnieźnie.

Krasicki angażował się w szereg przedsięwzięć kulturalnych – m.in. w wydawanie słynnego „Monitora” (1765-1785) oraz gazety „Co Tydzień”. Uczestniczył aktywnie w słynnych obiadach czwartkowych, nie stronił też od działalności politycznej, biorąc udział w Sejmie Wielkim. Jego debiutem literackim był „Hymn do miłości Ojczyzny”, zaprezentowany w 1774 roku, kiedy autor miał już niemal czterdzieści lat. Stosunkowo późny debiut nie przeszkodził Krasickiemu w pozostawieniu olbrzymiej spuścizny. Warto odnotować także autoironię i przewrotność związaną z owym pierwszym utworem – uznany powszechnie za arcydzieło poezji patriotycznej i przyjęty jako hymn Szkoły Rycerskiej, został później przez autora włączony do poematu heroikomicznego „Myszeida”, opowiadającego o walkach kotów z myszami.

W następnych latach ukazał się szereg bardzo zróżnicowanych dzieł Krasickiego. W 1781 roku wydał on „Zbiór potrzebniejszych wiadomości”, będący encyklopedią, a pięć lat wcześniej – „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”, pierwszą polską powieść. Wyjątkowe miejsce w jego dorobku zajmują poematy heroikomiczne – wspomniana już „Myszeida” (1775), a także wydane anonimowo „Monachomachia” (1778) i „Antymonachomachia” (1780). Dwa ostatnie dzieła to satyra na bezczynność i zacofanie mnichów. Jakkolwiek dziwić może biskup, zjadliwie krytykujący zakonników, to pamiętać trzeba, iż Krasicki był przede wszystkim człowiekiem Oświecenia, kładącym nacisk na potęgę rozumu i zalety wyrafinowanej kultury. Zresztą święcenia kapłańskie nie wykluczały w tym czasie antyklerykalizmu, czego dowodem postawa Hugo Kołłątaja i Stanisława Staszica.

Krasicki znany jest jednak przede wszystkim jako autor ujmujących „Bajek” (1779), które doczekały się przekładów na wiele języków i doskonale odzwierciedlają ducha Oświecenia. Warto też zwrócić uwagę na tłumaczenia, dokonywane przez biskupa – przekładał między innymi Teokryta, Hezjoda i Dantego, a także słynne w owym czasie „Pieśni Osjana”.

Krasicki zmarł w Berlinie w 1801 roku, ale po prawie trzydziestu latach jego ciało przeniesiono do Gniezna. Do dzisiaj wiele jego dzieł pozostaje perłami błyskotliwego humoru i celnej satyry.