Daniel Naborowski

Biografia

Daniel Naborowski znany jest jako jeden z najwybitniejszych i najlepiej wykształconych twórców polskiego baroku. Przyszedł on na świat w 1573 r. w Krakowie. Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej wyznającej kalwinizm, toteż nie mógł studiować na Akademii Krakowskiej. Jednak fakt ten nie przeszkodził mu w realizacji ambitnych planów.

W 1590 r. Naborowski rozpoczął studia w Wittenberdze – na jednym z najbardziej prestiżowych uniwersytetów ówczesnej Europy. Następnie wiele podróżował, nadal zdobywając wiedzę. Wspomniana wcześniej Wittenberga oraz Orlean, Strasburg, Padwa i Bazylea były miastami, w których poeta zdobywał wiedzę z zakresów prawa i medycyny. Co ciekawe – we Włoszech uczęszczał także na prywatne lekcje mechaniki u samego Galileusza.

Po powrocie do Rzeczypospolitej Naborowski związał się z dworem litewskich Radziwiłłów. Pełnił tam rozmaite funkcje – nadwornego medyka, dyplomaty oraz nauczyciela. Dwa ostatnie zadania ułatwiała mu doskonała znajomość języków obcych – głównie niemieckiego, francuskiego i włoskiego, ale także łaciny i starożytnej greki.

Życiorys Naborowskiego nie jest dokładnie znany. Wiadomo, iż przed ukończeniem 40 roku życia był żonaty, lecz związek ten nie należał do udanych. Pewnym jest także fakt, że jako kalwinista poświęcał wiele energii na szerzenie wyznawanej przez siebie religii na terenach Litwy. W 1637 został mianowany sędzią grodzkim w Wilnie. Zmarł trzy lata później, także w dzisiejszej stolicy Litwy.

Twórczość

Przez długi czas twórczość Daniela Naborowskiego pozostawała nieznana. Najprawdopodobniej kilka z jego dzieł zostało opublikowanych w XVII stuleciu, ale ze względu na brak ujednoliconego zbioru uległy one rozproszeniu. W większości przetrwały w szlacheckich zapiskach zwanych sylwami (wpisywane były w pamiętniki itp.). Rozpowszechnione zostały dopiero w XX stuleciu, dzięki staraniom Jarosława Marka Rymkiewicza – cenionego poety i badacza literatury.

Działalność artystyczna była najprawdopodobniej tylko dodatkiem do innych aktywności Naborowskiego. Mimo to jego dzieła odznaczają się doskonałością formy, wyrafinowanymi metaforami oraz starannym doborem motywów charakterystycznych dla epoki. Tworzył on głównie w nurcie poezji metafizycznej, dając wyraz rozdarciu człowieka między renesansową pochwałą życia a marnością świata i nieuchronnością przemijania. Często posługiwał się także marynistyczną metaforą życia jako żeglowania po burzliwym morzu.

Naborowski wykorzystywał także złożone i niezwykle pomysłowe koncepty. Doskonałym przykładem ich użycia jest jeden z najbardziej cenionych utworów barokowego poety – „Na oczy królewny angielskiej”, w którym podmiot liryczny stopniowo buduje napięcie poprzez porównania, by następnie gwałtownie je rozładować wyrazistą puentą.

W twórczość Naborowskiego nierozłącznie wpisane były także motywy religijne. Świat doczesny jest miejscem niedoskonałym, pełnym skaz, zaś życie ludzkie przemija i cechuje się nietrwałością (motywy wanitatywne). Kontrast stanowią Bóg i sfera niebiańska – wieczne, piękne i nieprzemijające. Między tymi wartościami znajduje się człowiek – istota bezradna i maleńka wobec mrocznych tajemnic świata.

Spod pióra Naborowskiego wyszło również wiele tłumaczeń (m. in. dzieł Petrarki i du Bartasa) oraz rozpraw o charakterze dydaktyczno – moralistycznym.

Najważniejsze dzieła:
„Na oczy królewny angielskiej”, „Krótkość żywota”, „Błąd ludzki”, „Marność”, „Treny na śmierć Księcia Radziwiłła, kasztelana wileńskiego”.