„Krótkość żywota” należy do najbardziej rozpoznawalnych i cenionych wierszy Daniela Naborowskiego. Ten liczący zaledwie dwanaście wersów utwór podejmuje tematykę charakterystyczną dla barokowej poezji metafizycznej, a więc przemijanie i tymczasowość ludzkiego pobytu w świecie doczesnym.
Analiza
Jest to dzieło stychiczne, napisane trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Pojawiają się w nim regularne rymy parzyste (żeńskie, dokładne). Należy ono do nurtu liryki zwrotu do adresata (odbiorcą jest każdy czytelnik), refleksyjno – filozoficznej.
Warstwa stylistyczna dzieła służy przede wszystkim budowie podniosłego nastroju. Odpowiednio dobrane słowa podkreślają szybkość upływu czasu. Przejawia się to m. in. w apostrofie, epitetach (krótka rozprawa, lotny czas) oraz wyliczeniu umieszczonym w piątym wersie. Warto zwrócić uwagę na jednosylabowość umieszczonych w nim rzeczowników. Jedną z najważniejszych figur utworu jest obecna w nim animizacja. Ponadto w dziele pojawiają się przerzutnie oraz antytezy (kolebka grobem, matka mogiła).
Interpretacja
Podmiot liryczny zwraca się do odbiorcy z pozycji mędrca. Jego słowa odzwierciedlają nieunikniony i szybki upływ czasu. Swoje wypowiedzi konstruuje on w taki sposób, by każde słowo dawało wyraz przemijania. Słońce więcej nie wschodzi to, które raz minie, / Kołem niehamowanym lotny czas uchodzi – dwuwiersz ten akcentuje niepowtarzalność każdego momentu, nawiązując także do filozofii Heraklita z Efezu. Antyczny myśliciel opracował koncepcję zmienności opartą na wizji rzeki. Podobnie można odbierać cykl koła przedstawiony w „Krótkości żywota” – chociaż wszystko zdaje się podobnym, odbywającym się w myśl tych samych reguł, zawsze jest inne, a to, co było, już nie wraca.
Obok refleksji nad przemijaniem w dziele pojawia się także motyw śmierci. Jest ona nierozłącznie wpisana w życie, co znajduje swe odbicie w tekście (np. kolebka grobem). Jednak wizja zawarta w wierszu Naborowskiego podkreśla jej nieuchronność i niespodziewaną szybkość (Krótka rozprawa: jutro - coś dziś jest, nie będziesz, / A żeś był, nieboszczyka imienia nabędziesz oraz Między śmiercią, rodzeniem byt nasz, ledwie może / Nazwan być czwartą częścią mgnienia).
Wiersz Naborowskiego wyraża nie tylko przemijalność ludzkiego życia, ale stanowi także refleksję nad odwiecznym cyklem, według którego układają się koleje losu. Samej śmierci można przypisać podwójny wymiar – fizyczny oraz duchowy, który wprowadza kontekst epoki. Zatem pocieszeniem, jednak niezawartym w utworze, może być charakterystyczna dla epoki wizja zmierzania w stronę Boga.