Wojciech Kuczok – biografia i charakterystyka twórczości

Biografia

Wojciech Kuczok – polski prozaik, krytyk filmowy, scenarzysta, a także poeta i speleolog ( z zamiłowania). Przyszedł na świat 18 października 1972 r. w Chorzowie. Związany był z córką Agnieszki Osieckiej – Agatą Passent.

Jest absolwentem Uniwersytetu Śląskiego (studiował filmoznawstwo), a także doktorantem filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W młodości należał do grupy poetyckiej „Na Dziko”. Największą sławę przyniosła mu powieść „Gnój”, dzięki której stał się laureatem Paszportu „Polityki” (2003 r.), a także otrzymał Nagrodę Literacką NIKE (2004 r.) oraz nagrodę Krakowska Książka Miesiąca (marzec 2004 r.). Utwór traktuje o poważnym problemie wielu polskich rodzin (nie tylko w środowisku śląskim) jakim jest przemoc fizyczna rodziców wobec dzieci i jej zgubny wpływ na dorastanie i rozwój emocjonalny oraz psychiczny młodego człowieka. Powieść od razu zebrała pochlebne opinie od krytyków, co skłoniło autora do napisania na jej podstawie scenariusza do filmu „Pręgi” w reżyserii Magdaleny Piekorz (film w 2004 r. otrzymał główną nagrodę na festiwalu filmowym w Gdyni). Krytycy uznali, że „Gnój jest to powieść, która boli, zachwyca z chirurgiczną precyzją”.

W latach 2009 -2010 Wojciech Kuczok był stypendystą berlińskiej fundacji DAAD.

Jego największą pasją oprócz pisarstwa jest odkrywanie jaskiń. Jako speleolog w latach 1982 – 2010 spenetrował ponad 800 obiektów jaskiniowych. Wspólnie z synem odkrył też jaskinię w Beskidzie Śląskim. Ponadto brał również udział w eksploracji wielu innych jaskiń Polski i Europy. W 2012 r. otrzymał wyróżnienie „za odkrycie i eksplorację Jaskini Niedźwiedziej Górnej i Jaskini Hardej”.

Z dziennikarką Agatą Passent ma syna Antoniego, natomiast z poprzednich związków: córkę Zofię i syna Stanisława.

Charakterystyka twórczości

Kariera literacka Wojciecha Kuczoka rozpoczęła się od debiutanckiego tomiku „Opowieści samowitych” (1996 r.). Trzy lata później powstał zbiór opowiadań „Opowieści słychane”, w którym ujawnił się niespotykany talent pisarza, a także językowy słuch i niesamowita wręcz wrażliwość. Wydanie tej skromnej książeczki okazało się prawdziwą sensacją, której nie przebił już nawet „Gnój”. Utwór został nominowany do nagrody NIKE.

Następnym krokiem do sukcesu okazała się nominacja do Paszportów Polityki w 2003 r. za wydany rok wcześniej zbiór „Szkieleciarki”. Później kolejno zostały wydane: „Widmokrąg" (2004 r.), „Opowieści słychane" (2005 r.) oraz „To piekielne kino" (2006 r.). Największy sukces osiągnęła powieść „Gnój” (2003 r.), dzięki której Kuczok zyskał szerokie grono sympatyków.

Najnowsza powieść pisarza „Senność” ukazała się w 2008 r. i na jej kanwie autor po raz kolejny napisał scenariusz do filmu Magdaleny Piekorz o tym samym tytule. Kuczok był też autorem monodramu „Doktor Haust”, który w reżyserii Magdaleny Piekorz i w wykonaniu Michała Żebrowskiego od swej premiery w 2005 r. grany był 100 razy na deskach teatru w Warszawie i nie tylko.

Począwszy od 1992 r. Kuczok publikował swe wiersze i opowiadania na łamach pracy kulturalnej i literackiej. Był współpracownikiem "Tygodnika Powszechnego", "Res Publiki Nowej" i miesięcznika "Kino". W latach 2004 – 2005 pisał też felietony o tematyce sportowej do dziennika „Rzeczpospolita”, a także był felietonistą tygodnika „Newsweek” oraz dziennika „Metropol”. Współpracował też z miesięcznikiem „Zwierciadło” (cykliczne felietony o kinie) oraz z „Przeglądem sportowym” i „Gazeta Wyborczą”.

Jak zauważają krytycy, jego powieści pełne są naznaczonych kpiną portretów, które stają się pretekstem do snucia ironicznych uogólnień na temat ludzkiego losu i stanowią wiwisekcję rozmaitych etosów - rodzicielskiego, małżeńskiego, sąsiedzkiego, zawodowego.

Ważny utwór Kuczoka „Widmokrąg” zbiera opowiadania, z których część publikowana była w prasie niekoniecznie literackiej. Traktują one głównie o miłości choć temat ten ujęty został w zaskakujący sposób. Jedno z opowiadań przedstawia historię pewnej staruszki, która co roku w Zaduszki wyjeżdża na grób męża („Królowa bólu”). Pojawia się też historia zauroczenia miejskiego chłopca góralką przerwana przez rodziców z obawy przed zawszeniem („Cielęce tańce”).

Oprócz prozy Kuczok, jak to było już wspomniane, pisze eseistykę związaną ze sztuką filmową, a duet Kuczok – Piekorz ma już na swym koncie wiele udanych projektów. Przy wydawaniu „Senności” odwrócił jednak kolejność prac znaną z połączenia „Gnoju” i jego filmowej wersji. Teraz to scenariusz i kinowa wersja „Senności” były pierwsze. Po premierze filmu pojawiły się podzielone opinie krytyków na temat książki i jej adaptacji. Niektórzy zarzucali dziełom pewną szablonowość i schematyczne traktowanie postaci, ale pojawiły się też głosy, które chwaliły pisarza za inwencję językową i świetne wyczucie stylu.

Kuczok jest mistrzem w nakreślaniu językowej charakterystyki bohaterów; jego prozę cechuje plastyczność opisu, która umożliwia opowiadanie zajmujących, ciekawych historii i przedstawianie losów bohaterów wywodzących się z różnych środowisk.

Największą zaś jego zasługą jest to, że w łatwy sposób prowadzi on czytelnika po wykreowanym przez siebie świecie i umożliwia mu pełne zachłyśnięcie się w nim. W tym celu używa języka potocznego, ulicznego, a nierzadko i nasyconego śląską gwarą. Kuczok świetnie sprawdza się w tej roli, a jego zabawa słowem i podszywanie się pod swoje postacie sprawia, że czytelnik bez problemu odnajduje się w tym świecie.

Kuczok to pisarz, który z jednej strony potrafi zauroczyć subtelnością uczuć i wrażliwością, a z drugiej rozśmieszyć; czasami też pocieszyć.

Twórczość:

• „Opowieści samowite” (tom poezji),
• „Larmo”,
• „Opowieści słychane”,
• „Szkieleciarki” (zbiór opowiadań),
• „Gnój” (powieść),
• „Widmokrąg” (zbiór opowiadań),
• „Opowieści przebrane” (wybór opowiadań),
• „To piekielne kino” (zbiór esejów),
• „Senność” (powieść),
• „Moje projekcje” (zbiór felietonów i esejów),
• „Spiski. Przygody tatrzańskie” (powieść),
• „Poza światłem” (zbiór szkiców podróżniczych),
• „Obscenariusz” (zbiór opowiadań).