Biografia
Edmund Niziurski – polski prozaik, dramaturg, publicysta i scenarzysta, jak również socjolog i prawnik. Twórca popularnych książek dla dzieci i młodzieży („Księga urwisów”, „Sposób na Alcybiadesa”, „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”). Urodził się 10 lipca 1925 r. w Kielcach, natomiast zmarł 9 października 2013 r. w Warszawie.
Pochodził z rodziny urzędniczej. Był najstarszym spośród trojga dzieci Stanisława Niziurskiego i Leokadii z Grethów. Pobierał naukę w Gimnazjum im. J. Śniadeckiego w Kielcach jednak jego dalszą edukację przerwała wojna, podczas której wraz z rodziną został ewakuowany na Węgry. Tutaj uczył się w gimnazjum polskim dla uchodźców.
W 1940 r. powrócił do Polski. Pracował jako robotnik, a także praktykant rolny w majątku pod Ostrowcem Świętokrzyskim. Nauki pobierał na tajnych kompletach w Ostrowcu, gdzie w 1943 r. zdał egzamin maturalny. W tym czasie rozpoczął też eksternistyczne studia prawnicze w Jeleńcu. Studia te kontynuował po wojnie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a także na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Ponadto studiował też dziennikarstwo na Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Krakowie (lata 1946 – 1947) i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1947 r.). Studia prawnicze ukończył w 1947 r., uzyskując tytuł magistra.
W tym też roku ożenił się z Zofią Barbarą Kowalską i mieszkał z nią w Katowicach i Kielcach, a w 1952 r. przeniósł się do Warszawy.
Swoją pasję literacką miał okazję rozwijać pracując w tygodniku „Wieś”. Należał do Związku Literatów Polskich, a w 1952 r. został członkiem ZAIKS- u. Należał też do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich oraz do PZPR.
W 2008 r. z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Charakterystyka twórczości
Debiut Niziurskiego przypada na rok 1944, kiedy to w „Biuletynie Informacyjnym” opublikował swój wiersz. Pracował też po wojnie w czasopismach „Płomyk”, „Świat młodych”, „Wieś”, a także w Polskim Radiu jako autor słuchowisk.
Najbardziej znany był z utworów pisanych dla dzieci i młodzieży. Pisał je barwnie, wykorzystując absurdalny humor słowny. Utwory przyjemne w lekturze i pełne humoru skłaniały jednak do refleksji. Niziurski napisał też kilka powieści dla dorosłych, jak choćby „Przystań Eskulapa”, „Pięć manekinów”, „Wyraj”, „Eminencje i bałłabancje”. Jego utwory przełożono na wiele języków, w tym chiński.
Niziurski zawierał w swych utworach dynamiczną, sensacyjną akcję. Jego powieści charakteryzują się osobliwym stylem narracji, a także humorem zarówno słownym, jak i sytuacyjnym. W utworach przeznaczonych dla dzieci starał się ukazywać świat oczami ucznia, nie narzucając przy tym nachalnie młodemu czytelnikowi pouczeń dydaktycznych i moralizatorskich.
Ponieważ Niziurski był silnie związany z kielecczyzną, miejscem akcji jego powieści są najczęściej fikcyjne miejscowości (Wilczków, Niekłaj, Odrzywoły), które można znaleźć w tym rejonie. Część opowiadań („Dzwonnik od świętego Floriana”) rozgrywa się w okresie międzywojennym i przedstawia strajki chłopstwa w okresie sanacji.
Niziurski wykorzystywał też w swych późniejszych utworach elementy realizmu magicznego lub groteskę, dzięki czemu tworzone przez niego powieści miały wysokie walory artystyczne („Siódme wtajemniczenie”, „Awantury kosmiczne”).
Pozostałe utwory miały wymowę o wiele bardziej pesymistyczną. Ich bohaterami byli w przeważającej części outsiderzy, którzy mieli problem w przystosowaniu się do szkolnego otoczenia, gdzie wrogami byli nie tylko nauczyciele, ale i inni uczniowie.
Język jakim posługiwał się Niziurski był pełen humoru słownego. Jego indywidualny styl pisarski cechowało stosowanie groteskowych nazwisk i imion, np. Wieńczysław Nieszczególny, Chryzostom Cherlawy, Zygmunt Gnacki. Bohaterowie posługują się mieszaniną slangu młodzieżowego, a także wyrażeniami typowymi dla języka naukowego czy będącymi po prostu przykładami kreacji autorskiej. Niziurski był świetnym obserwatorem życia i zwyczajów młodzieży niemniej jednak, ze względu na cykl wydawniczy powieści, jego bohaterowie posługują się najczęściej językiem anachronicznym, nieprzystającym do współczesnych realiów i nie odpowiadającym współczesnemu językowi, który bardzo szybko się zmienia.
Powieści i opowiadania dla dorosłych:
Gorące dni (1951)
Śmierć Lawrence’a (1956), zbiór opowiadań
Przystań Eskulapa (1958), powieść kryminalna
Pięć manekinów (1959), powieść kryminalna
Salon wytrzeźwień (1964)
Wyraj (1964)
Eminencje i bałłabancje (1975)
A potem niech biją dzwony (1976), powieść.
Opowiadania i powieści dla młodzieży:
Księga urwisów (1954), powieść
Dzwonnik od świętego Floriana (1955), zbiór opowiadań
Lizus (1956), zbiór opowiadań
Lalu Koncewicz, broda i miłość (1959), opowiadanie w Na przełaj
Niewiarygodne przygody Marka Piegusa (1959), powieść
Wielka heca (1962), opowiadanie
Awantura w Niekłaju (1962), powieść
Jutro klasówka (1962), zbiór opowiadań
Sposób na Alcybiadesa (1964), powieść
Siódme wtajemniczenie (1969), powieść
Klub włóczykijów, czyli Trzynaście przygód stryja Dionizego i jego ekipy (1970), powieść
Naprzód, Wspaniali! (1971), powieść; dalszy ciąg to Awantury kosmiczne
Osobliwe przypadki Cymeona Maksymalnego (1975), powieść
Adelo, zrozum mnie! (1977), powieść; dalszy ciąg Awantur kosmicznych
Awantury kosmiczne (1978), powieść
Gwiazda Barnarda (1987), powieść
Przygody Bąbla i Syfona (1993), powieść
Bąbel i Syfon na tropie (1994), powieść
Nowe Przygody Marka Piegusa (również niewiarygodne) (1997), powieść
Największa przygoda Bąbla i Syfona (1999), powieść.
Biografia Zbigniew Herbert urodził się w 1924 roku we Lwowie w rodzinie urzędnika bankowego. Ukończył VIII Gimnazjum i Liceum im. Jana Kazimierza we Lwowie. Po wybuchu II...
Stefan Żeromski należał do najpopularniejszych polskich autorów przełomu XIX i XX wieku. Jego twórczość stanowiła istotny głos w sprawach społecznych obyczajowych...
Biografia Czesław Janczarski (pseudonim Jan Antkiewicz) – polski poeta twórca literatury dziecięcej oraz tłumacz z języka rosyjskiego. Urodził się na Wołyniu...
Biografia Jack London (prawdziwe nazwisko John Griffith Chaney) – amerykański pisarz urodził się 12 stycznia 1876 r. w San Francisco natomiast zmarł 22 listopada 1916...
Vladimir Nabokov to jeden z największych oryginałów i skandalistów literackich XX wieku. Trudno usytuować go wśród innych pisarzy trudno nawet osadzić...
Krystyna Drzewiecka z wykształcenia historyk zasłynęła jako autorka interesujących i jedynych w swoim rodzaju książek dla najmłodszych czytelników. Szersze grono...
Biografia Zofia Nałkowska należy do grona najwybitniejszych i najbarwniejszych postaci w historii polskiej literatury. Autorka „Granicy” zasłynęła nie tylko...
Bolesław Leśmian wyróżnia się wśród polskich poetów XX wieku oryginalnością. Wydaje się że przez całe swoje życie stał obok głównego...
Biografia Zofia Kossak–Szczucka – wybitna polska powieściopisarka współzałożycielka tajnych organizacji: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom...