Biografia
Józef Baka przyszedł na świat w roku 1707 lub 1706 na terenie dzisiejszej Białorusi. Wywodził się on z zamożnej rodziny szlacheckiej - wiadomo, iż jego ojciec skarbnikiem mścisławskim, właścicielem Śliżyna i Januszewicz.
Przyszły poeta związał swoje życie z zakonem jezuitów, do którego wstąpił 16 lipca 1723 r. W tym czasie kształcił się w Akademii Wileńskiej, a następnie, już po złożeniu ślubów zakonnych (15 sierpnia 1740), uczył w kolegiach jezuickich i wykładał retorykę na Akademii Wileńskiej.
Kolejnym etapem w życiu Józefa Baki była działalność misjonarska. Na pewno uczestniczył w misji duksztańskiej, jaka prowadzona była na terenach dzisiejszej Litwy. Początkowo było to niewielkie przedsięwzięcie, które znacznie rozrosło się dzięki datkom żony Jana Ludwika Platera - nowego właściciela Krasławia. To właśnie dla niego napisał Józef Baka swój pierwszy utwór, czyli panegiryk zatytułowany „Comitia ... honorum Ioannis Ludovici Plater".
W późniejszych latach duchowny - poeta ustabilizował własną aktywność misyjną. Osiedliwszy się w miejscowości Błoń (dzisiejsza Białoruś), uprosił ojca, by ten oddał mu część rodzinnych dóbr. Szybko zostały one sprzedane, a uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczył Baka na budowę ośrodka misyjnego (Missio Bakana), którego został zarządcą. W tym okresie często podróżował po okolicznych włościach, nauczając i wygłaszając kazania.
Nie wiadomo, dlaczego Józef Baka przeniósł się do Wilna, gdzie spędził ostatnie lata życia. W dzisiejszej stolicy Litwy na pewno prowadził działalność duszpasterską, lecz brakuje dokładnych informacji na temat tego etapu w jego biografii. Pewnym jest natomiast fakt, iż w 1773 r. Akademia Wileńska uhonorowała go tytułem doktora teologii.
Józef Baka zmarł 2 czerwca 1780 r. w Warszawie. Nie jest znany powód, dla którego udał się do tego miasta. Jako jezuitę pochowano go w podziemiach kościoła Matki Bożej Łaskawej.
Charakterystyka twórczości
Ksiądz Baka pisał zarówno w języku polskim, jak i w łacinie. Był on jednym z najbardziej wyrazistych i oryginalnych przedstawicieli nurtu metafizycznego w rodzimej poezji barokowej. W swojej twórczości łączył motywy religijne, eschatologiczne i moralistyczne z obrazami charakterystycznych zachowań i zwyczajów ludzi swej epoki. Nie stronił on od kolokwializmów, języka potocznego i rubasznego, dwuznaczności i kalamburów, często posługując się prostymi środkami wyrazu - rytmicznymi wyliczeniami, skumulowanymi czasownikami i powtórzeniami . Ponadto jego plastyczna wyobraźnia pomagała mu w kreowaniu wyrazistych i niezwykle ekspresyjnych obrazów.
Iście mistrzowskim przykładem zdolności retorycznych Józefa Baki jest „Comitia honorum et aviti splendoris Joannis Ludovici Plater". Autor wykazał się w nim pomysłowością i doskonałą sprawnością językową, co znajduje odzwierciedlenie w licznych i ciekawie skomponowanych epitetach, aliteracjach i porównaniach.
Z kolei „Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej" oraz „Uwagi śmierci niechybnej" stanowią przykład dzieł balansujących na granicy twórczości metafizycznej i operującej groteską oraz czarnym humorem parodii (brutalizacje opisów itp.). Całość nastręcza licznych trudności interpretacyjnych, stanowiąc tekst trudny w odbiorze.
Twórczość Józefa Baki przez długi czas uważana była za przykład grafomanii i wzór literackiej pospolitości. Po części wynikało to zapewne z faktu, iż barok postrzegany był negatywnie przez generacje działające w epoce oświecenia. Dopiero w XX stuleciu zaczęto patrzeć na nią w nieco inny sposób, dostrzegając oryginalność Baki i wielowymiarowość jego poezji. Często podkreśla się także fakt, iż twórczość jezuity stanowiła swego rodzaju preludium surrealizmu, dadaizmu, ekspresjonizmu, a nawet poezji lingwistycznej.
Biografia Janusz Korczak (właśc. Henryk Goldszmit) urodził się w Warszawie 22 lipca 1878 lub 1879 r. a zmarł 6 sierpnia 1942 r. w Treblince. Był pedagogiem twórcą...
Biografia William Szekspir powszechnie uważany jest za najważniejszego i najlepszego spośród autorów tworzących w języku angielskim. Jego dorobek artystyczny...
Biografia Melchior Wańkowicz - pisarz dziennikarz i publicysta - przyszedł na świat 10 stycznia 1892 r. w Kałużycach (dzisiejsza Białoruś). Wywodził się z ziemiańskiej...
Vladimir Nabokov to jeden z największych oryginałów i skandalistów literackich XX wieku. Trudno usytuować go wśród innych pisarzy trudno nawet osadzić...
Józef Wybicki należy do wyjątkowych postaci polskiego panteonu narodowego. „Mazurek Dąbrowskiego” którego był autorem stał się hymnem Rzeczypospolitej...
Biografia Tomasz Mann urodził się w 1875 roku w Lubece. Pochodził z zamożnej mieszczańskiej rodziny jego ojciec był handlarzem zboża i senatorem miasta. Po śmierci ojca...
Julian Tuwim urodził się w Łodzi w 1894 roku. Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej – jest to bardzo istotny fakt dla zrozumienia poety ponieważ zmagał się...
Biografia Joanna Chmielewska (właśc. nazwisko Irena Kuhn) – polska pisarka autorka powieści sensacyjnych kryminalnych i obyczajowych znana również z twórczości...
Urodzony w 1530 roku Jan Kochanowski herbu Korwin uznawany jest za jednego z najważniejszych polskich twórców renesansowych. Wybitność tego autora przekracza...