„Nierządem Polska stoi” to jedno z najważniejszych dzieł Wacława Potockiego. Jako poeta – polityk znał on bieżące problemy Rzeczypospolitej oraz rewelacyjnie orientował się w zawiłościach ówczesnego systemu. Wyraz niezadowolenia z kierunku, w jakim zmierza ojczyzna, oraz swoistą przestrogę dla odpowiedzialnych za Polskę postanowił zawrzeć właśnie w tym pochodzącym z „Ogrodu fraszek” wierszu.
Analiza
Jest to utwór stychiczny, który składa się z 20 wersów. Został napisany trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Układ rymów jest regularny (aabbcc itd.). Dominują rymy żeńskie, chociaż pojawiają się także niedokładne (stoi : swojej) oraz składane (na nie : ziemianie).
Język wiersza jest prosty, dzięki czemu był on zrozumiały także dla niewykształconego odbiorcy. Pojawiają się, co prawda, słowa constitucye oraz minucye (minucja – z łac. drobiazg, także gatunek literatury sowizdrzalskiej), które można odbierać jako nieco ironiczne. Wśród środków stylistycznych przeważają epitety (szlachta uboga, biedni ziemianie), obecne są także przerzutnie. Można jednak odnieść wrażenie, że poeta zrezygnował z ozdobników, by nie zaciemniać głównego przekazu dzieła.
„Nierządem Polska stoi” wpisuje się w nurt liryki pośredniej, która podejmuje tematykę patriotyczną.
Interpretacja
Tytuł dzieła oraz jego pierwszy wers (Nierządem, powiedział ktoś dawno, Polska stoi) utworu odbierane mogą być jako teza. Jej potwierdzenie mają stanowić kolejne linijki ukazujące przejawy wspomnianego wcześniej nierządu. By podkreślić ich zgubne skutki, poeta posługuje się interesującym konceptem, przywołując martwego, który, zobaczywszy sytuację w ojczyźnie, wróciłby do trumny, by nie ginąć z Polską ( Gdyby dziś pojźrał z grobu po ojczyźnie swojej, / Zawołałby co garła: wracam znowu, zkądem, / Żebym tak srogim z Polską nie ginął nierządem).
Czymże więc skażona jest ojczyzna? Pierwszym argumentem wytoczonym przez podmiot liryczny jest mnogość stanowionych praw. Nie dość, że tworzone są w pośpiechu, to jeszcze traktowane jako minucyje. Wspominając o tym, podmiot liryczny podkreśla jeszcze fakt, iż wydają je astrologowie, co można odczytywać jako zarzut mówiący, że nie odpowiadają za to specjalnie przygotowane osoby. Liczba różnych dokumentów i ustaw jest tak olbrzymia, że Założyłby naszemi Sukiennice prawy. Jednak nie chroni to kraju przed anarchią.
Drugim argumentem jest podkreślenie samowoli szlachty, a dokładniej tej najbogatszej warstwy. Ludzie ci zupełnie ignorowali prawo, gdy mogło wiązać się z konsekwencjami lub niewygodami (nie płacili podatków itp.), a z wielkim zapałem korzystali z niego przy regulacji drobnych sporów i niesnasek (Szlachcic który nie odda, zaraz mu po szląsku / Pozwy, egzekucye ślą na onym kąsku).
Obraz ojczyzny, jaki wyłania się z wiersza Potockiego, to pejzaż pełen zniszczeń i haniebnych zaniedbań. Kraj regularnie osłabiany jest przez ludzi, którzy powinni stanowić o jego sile, a zamiast tego tkwią w wewnętrznych sporach, drwią z ustaw i uciskają biedniejsze warstwy społeczeństwa. Jedynym rozwiązaniem tego problemu zdaje się być przywrócenie należytego porządku, a przede wszystkim umocnienie prawa kosztem samowoli szlacheckiej.
Geneza „Dzieci z Bullerbyn” – to powieść autorstwa szwedzkiej pisarki – Astrid Lindgren. Powstała w 1947 r. i stanowiła pierwszą część opisującą...
Karol Wojtyła to postać niezwykle istotna dla dziejów świata w XX stuleciu. Trudno rozważać jego ostatnie ćwierćwiecze bez uwzględnienia Jana Pawła II. Zadumani...
„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...
Streszczenie Któregoś wtorkowego dnia w letnie popołudnie pies o imieniu Ferdynand postanowił od teraz chodzić na dwóch łapach i ubierać się jak eleganccy...
„Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach” to cykl liryków tatrzańskich Jana Kasprowicza. Składa się on z czterech sonetów o tej samej tematyce....
„Apollo i Marsjasz” Zbigniewa Herberta to wiersz w którym poeta dokonuje reinterpretacji mitologii. Tekst pokazuje że prawdziwy pojedynek Marsjasza z Apollinem...
Geneza Gustaw Herling-Grudziński wydał „Inny świat” w 1951 roku w Anglii. Wcześniej powieść drukowano w odcinkach w londyńskich „Wiadomościach”....
„Confiteor” to manifest Młodej Polski autorstwa Stanisława Przybyszewskiego który ukazał się w 1899 roku na łamach krakowskiego „Życia”....
Streszczenie Historię Wielkiego Gatsby’ego opowiada czytelnikom Nick Carraway który był sąsiadem tytułowego bohatera. Latem 1922 r. Nick Carraway przeprowadził...