Unikalne i sprawdzone teksty

Sonet X, John Donne – interpretacja i analiza

„Sonet X” Johna Donne’a rozpoczyna się (w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka) niezwykle odważnym, wręcz wyzywającym zwrotem adresowanym do Śmierci: Śmierci, próżno się pysznisz. Już na tej podstawie można wywnioskować, iż utwór należy do barokowego nurtu poezji metafizycznej, czyli prądu podejmującego głównie tematykę religijną i filozoficzną.

Analiza

Utwór ma budowę stychiczną, co oznacza, że nie jest podzielony na strofy. Liczy 14 wersów, które napisane zostały trzynastozgłoskowcem. Jest on przykładem liryki zwrotu do adresata, a ze względu na temat podjętych rozważań reprezentuje lirykę refleksyjno – filozoficzną.

Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Już na początku uwagę zwraca sam koncept, czyli rozwiązanie charakterystyczne dla poezji baroku, który stworzony został w oparciu o rozmowę podmiotu lirycznego z poddaną personifikacji Śmiercią. Dzieło rozpoczyna się więc rozbudowaną apostrofą do adresata. Następnie pojawiają się epitety doprecyzowujące poglądy podmiotu lirycznego (np. licha siła). Warto przyjrzeć się także wyliczeniom pomagającym określić charakter Śmierci (Losu, przypadku, królów, desperatów sługo), oraz licznym powtórzeniom samego słowa śmierć.

Kompozycja tekstu w dużej mierze warunkowana jest licznymi przerzutniami. Wpływają one na jego rytmikę, nadając mu charakter podniosłego monologu. Rytm wyznaczają także rymy okalające, a więc o strukturze abba (ostatnie dwa wersy rymują się parzyście).

Interpretacja

Podmiot liryczny, chociaż zwraca się do Śmierci z pozycji człowieka, nie lęka się jej, niemal na początku swej wypowiedzi dając jej do zrozumienia, że jej siła jest licha. Następnie podkreśla, że ludzie, których powaliła, nie umrą, a ominie to także jego (Skoro ci, których — myślisz -jużeś powaliła, / Nie umrą, biedna Śmierci; mnie też to ominie).

Kolejnym punktem jego wypowiedzi jest porównanie mające na celu umniejszyć przerażającą siłę adresatki utworu, jeszcze bardziej ująć jej przerażającej mocy. Nadawca komunikatu lirycznego porównuje ją do snu, jaki uważa za przyjemny i dający ulgę duszy. Skoro więc sen postrzegany jest jako coś dobrego, Śmierć także musi być miła (Już sen, który jest twoim obrazem jedynie, / Jakże miły: tym bardziej więc musisz być miła).

Następnie podmiot liryczny posługuje się wyliczeniem, starając się obalić wizję bezlitosnej i okrutnej kostuchy. By to uczynić, nazywa ją sługą wojny, królów, przypadku, losu itp., eksponując brak jej wolnej woli, a więc odmawiając jej panowania nad światem.

Nowym ciosem skierowanym w potęgę Śmierci jest porównanie jej do środków odurzających. Nadawca komunikatu lirycznego nie tylko przyznaje im pierwszeństwo (Łatwiej w maku czy w czarach sen znaleźć niż w tobie / I w twych ciosach; więc czemu puszysz się tak długo?), ale także podkreśla opieszałość adresatki.

Ostatni dwuwiersz przynosi zaskakującą i druzgocącą dla Śmierci konstatację: Ze snu krótkiego zbudzi się dusza człowieka / W wieczność, gdzie Śmierci nie ma; Śmierci, śmierć cię czeka. Dusza stanowi tutaj metaforę (synekdochę) całej ludzkości, która znajduje się w drodze ku wieczności. Osiągnięcie przez nią celu zaowocuje paradoksalnym końcem, a mianowicie śmiercią Śmierci, co jeszcze dobitniej uwidacznia fakt, iż istnienie Śmierci uzależnione jest od istnienia ludzkości.

„Sonet X” Johna Donne’a nie jest wyrazem buntu przeciw przemijaniu. Podmiot liryczny ma pełną świadomość trwającego nieprzerwanie cyklu. Wyraźnie podkreśla jednak, że tymczasowość ziemskiej egzystencji prowadzi w stronę wieczności, zaprzeczając tym samym potędze śmierci, którą tak często przywoływano w barokowej sztuce.

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Sprężyna – streszczenie problematyka...

Streszczenie Główną bohaterką osiemnastego – ostatniego tomu „Jeżycjady” pt. „Sprężyna” jest Łucja Pałys – córka Idy...

Kazania sejmowe - opracowanie

„Kazania Sejmowe” Piotrka Skargi przez lata uznawano za dzieło o proroczym wręcz charakterze. Ich autor przewidzieć miał upadek i rozbiory Rzeczypospolitej a...

Miło szaleć kiedy czas po temu...

Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...

Hymn o miłości – interpretacja...

Hymn to uroczysta pieśń która chwali w niniejszym utworze Boga. Charakteryzuje się wzniosłym nastrojem a podmiot liryczny wypowiada się by zaprezentować jakieś...

Kazania sejmowe - streszczenie

Piotr Skarga był kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy jezuitą jedną z najważniejszych postaci polskiej reformacji. Jego najważniejsze dzieła to bardzo popularne...

Wieża – opracowanie problematyka...

Geneza „Wieża” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego po raz pierwszy opublikowana została w lipcu 1958 r. w paryskiej „Kulturze”. Opowiadanie to powstało...

But w butonierce – interpretacja...

„But w butonierce” to bodaj najbardziej znany wiersz jaki spisał poeta-futurysta Bruno Jasieński. Już po tytule widać sposób w jaki autor zamierza obchodzić...

Kazanie o miłości ku Ojczyźnie...

Opublikowane w 1597 roku „Kazania sejmowe” Piotra Skargi należą do arcydzieł literatury staropolskiej. Wśród kazań szczególne znaczenie ma kazanie...

To lubię – interpretacja i analiza...

Streszczenie Ballada „To lubię” rozpoczyna się zwrotem do Maryli. Jest ona zachęcana do spojrzenia na piękny krajobraz. Na skraju lasu znajduje się cerkiew w...