„Kruk i lis” Krasickiego porusza temat pojawiający się również w innych bajkach (np. w „Szczur i kot”). Mianowicie utwór dotyczy zapatrzenia w siebie i podatności na pochlebstwo.
Zwierzęta i ich rozmowa zaczerpnięte zostały z bajek Ezopa. Na początku przytoczona zostaje prawda moralna, jaka udowodniona zostanie udowodniona w dalszej części wiersza:
Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym - mówi Krasicki.
Bohaterami są oczywiście tytułowe zwierzęta: kruk i lis. Lis od dawna jest w kulturze symbolem sprytu i/lub podstępności i nie inaczej jest u Krasickiego.
Na drzewie siedzi kruk, trzymający w dziobie spory kawałek sera (ser ogromny). Jedzenie kusi lisa, który staje pod drzewem i zaczyna wychwalać ptaka. Mówi mu:
Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące, jednakie.
Kruk z przyjemnością słucha tych bezwstydnych pochlebstw i nie podejrzewa lisa o zamiar zdobycia sera. Więc kiedy lis prosi go, by zaśpiewał, z ochotą otwiera dziób, zapominając o trzymanym w nim posiłku – jedzenie spada na ziemie, skąd zabiera je lis i ucieka.
Krasicki ukazuje, jak łatwo oszukać człowieka (bo przecież w bajkach zwierzęta symbolizują ludzi) za pomocą pochwał. Kruk jest ptakiem, który nie potrafi śpiewać, a jednak ulega lisowi, mówiącemu o nim:
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie.
Trzeba nieustannie być czujnym, by nie popaść w samozadowolenie, wywołane przez pochlebców. Bowiem przy bezkrytycznym podejściu do samego siebie można być bardzo łatwo oszukanym.
Forma utworu (kilka informacji):
-różna ilość sylab w poszczególnych wersach (wersy pięciozgłoskowe, siedmiozgłoskowe, ośmiozgłoskowe, jedenastozgłoskowe, trzynastozgłoskowe)
-rymy parzyste (aabb)