Wacław Potocki łączył działalność artystyczną z udaną karierą polityczną. Na niwie państwowej osiągnął m.in. godności sędziego grodzkiego bieckiego oraz podczaszego krakowskiego. Obracający się w najwyższych kręgach społecznych szlachcic doskonale orientował się w sytuacji politycznej kraju. Stąd nie może dziwić fakt, iż nierzadko budował swe utwory wokół wartości patriotycznych. Jedno z takich dzieł nosi tytuł „Zbytki polskie”.
Analiza
Utwór cechuje się budową stychiczną i składa się z 28 wersów. Napisany został trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie (wyjątkiem jest 20, który liczy 12 zgłosek). Układ rymów jest regularny – pojawiają się rymy parzyste (aa bb cc), żeńskie.
Dzieło należy do nurtu liryki pośredniej (podmiot liryczny nie zaznacza swojej obecności), a ze względu na tematykę zakwalifikować można je do poezji patriotycznej.
Wacław Potocki oparł wiersz „Zbytki polskie” na koncepcie, jakim jest wyliczenie. Ja mówiące rozpoczyna swą wypowiedź pytaniem retorycznym, a następnie stosuje liczne anafory, posługuje się paralelizmem składniowym (zdania cechujące się podobną budową) oraz wplata w tekst epitety (np. złociste sprzęty), porównanie ( Pogasną, jako w wodzie utopione świece) i przerzutnie. W dziele nie pojawia się wiele środków stylistycznych, a w dodatku zostało ono napisane językiem prostym, zrozumiałym – wszystko po to, by mogło dotrzeć także do ludzi gorzej wykształconych.
Interpretacja
O czymże Polska myśli i we dnie i w nocy? – oto pytanie, które stawia podmiot liryczny na początku wiersza. Przyświecająca mu refleksja prowadzi do wyliczenia kolejnych spraw zajmujących rodaków. Szybko okazuje się jednak, że nie są to problemy istotne dla harmonijnego i sprawnego rozwoju kraju. Wymienione zostają m. in. chęć zaprzęgania sześciu koni do karocy oraz posiadania złocistych sprzętów. Podmiot liryczny z precyzją i zaangażowaniem recytuje kolejne potrzeby palące mieszkańców Rzeczypospolitej. W 17 wersie pojawia się krótkie podsumowanie dotychczasowych słów: O tym szlachta, panowie, o tym myślą księża, / Choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża.
Kontekstem historycznym dzieła Potockiego było stulecie wojen, jakim niewątpliwie stał się dla Polski wiek XVII. Kolejne konflikty pochłaniały niewyobrażalne środki finansowe i trawiły państwo, osłabiając jego struktury. W tej sytuacji odpowiedzialność za losy kraju powinna stać się główną ideą przyświecającą działaniom jego mieszkańców. Jednak sytuacja, jaką ukazał podmiot liryczny, zdaje się zupełnie nie przystawać do idealistycznych oczekiwań.
Druga, chociaż niepodkreślona podziałem formalnym, część tekstu wprowadza gorzką refleksję nad przyszłym losem Rzeczypospolitej: Że te wszytkie ich pompy, wszytkie ich splendece / Pogasną, jako w wodzie utopione świece. / Przynajmniej kiedy się tak w świeckie rzeczy wdadzą, / Porzuciwszy niebieskie, niechaj o nich radzą, / Żeby dzieciom zostały, żeby w nich spokojnie / Dożyli niechaj myślą z pogany o wojnie. Podmiot liryczny zwraca zatem uwagę na tymczasowość i przemijalność dóbr, jakimi otacza się szlachta odwracająca się od Boga. Pragnie także, by umiłowaniu życia doczesnego towarzyszyła refleksja głębsza niż myśli o posiadaniu jak największej liczby rzeczy. Przy tym zauważa również niebezpieczeństwo nadciągające ze strony Turcji – zwiastun przyszłych niebezpieczeństw.
Ważną rolę w „Zbytkach polskich” pełni ironia, za pomocą której uwypuklony został nadmierny przepych towarzyszący szlachcie. Opisy szlachetnych ozdób, wspaniałych przedmiotów i olbrzymich bogactw wyraźnie kontrastują z wizją stopniowo kurczącej się ojczyzny. Jednak podmiot liryczny, mimo żywego zaangażowanie w sprawę, nie oczekuje od rodaków poświęcenia wszystkiego w imię Rzeczypospolitej. Podkreśla raczej, że potrzebna jest chrześcijańska postawa będąca połączeniem troski o siebie z dbałością i odpowiedzialnością za ojczyznę oraz jej mieszkańców
„Potęga smaku” Zbigniewa Herberta to wiersz który odnosi się do konkretnej sytuacji społeczno-politycznej Polski a mianowicie czasów PRL-u. Tekst...
Streszczenie Dante w trzydziestym piątym roku swojego życia w nocy poprzedzającej Wielki Piątek odnajduje się w alegorycznie pojmowanym ciemnym lesie. Próbując się...
Jednym z najciekawszych a zarazem najbardziej tajemniczych motywów pojawiających się w „Makbecie” Williama Szekspira jest sen. Już sama sceneria w której...
Streszczenie Żył kiedyś pewien konstruktor który wymyślał najdziwniejsze urządzenia i aparaty. Kiedyś zbudował pięknie śpiewającą maszynkę - okruszynkę a...
Streszczenie Żył sobie warszawski szewczyk imieniem Lutek. Chociaż ciężko pracował był biedny i trudno wiązał koniec z końcem. Raz dowiedział się że w podziemiach...
Odpowiedź na pytanie czy jestem koleżeński nie jest łatwa. Ciężko mi ocenić swoją osobę i stwierdzić jednoznacznie czy moje zachowanie można uznać za koleżeńskie...
Geneza czas i miejsce akcji Opowieść po raz pierwszy ukazała się drukiem w roku 1882. Czas akcji obejmuje około 5 lat od momentu pojawienie się Helenki w domu Eweliny Krzyckiej...
Geneza Czwarta część „Dziadów” powstała w latach 1820 – 1821 w czasie pobytu Mickiewicza w Kownie (stąd „Dziady” kowieńsko –...
„Konopielka” Edwarda Redlińskiego zaczyna się opisem poranka we wsi Taplary. Poznajemy gospodarstwo Kaziuka głównego bohatera. Okazuje się że w nocy krowa...