Wacław Potocki łączył działalność artystyczną z udaną karierą polityczną. Na niwie państwowej osiągnął m.in. godności sędziego grodzkiego bieckiego oraz podczaszego krakowskiego. Obracający się w najwyższych kręgach społecznych szlachcic doskonale orientował się w sytuacji politycznej kraju. Stąd nie może dziwić fakt, iż nierzadko budował swe utwory wokół wartości patriotycznych. Jedno z takich dzieł nosi tytuł „Zbytki polskie”.
Analiza
Utwór cechuje się budową stychiczną i składa się z 28 wersów. Napisany został trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie (wyjątkiem jest 20, który liczy 12 zgłosek). Układ rymów jest regularny – pojawiają się rymy parzyste (aa bb cc), żeńskie.
Dzieło należy do nurtu liryki pośredniej (podmiot liryczny nie zaznacza swojej obecności), a ze względu na tematykę zakwalifikować można je do poezji patriotycznej.
Wacław Potocki oparł wiersz „Zbytki polskie” na koncepcie, jakim jest wyliczenie. Ja mówiące rozpoczyna swą wypowiedź pytaniem retorycznym, a następnie stosuje liczne anafory, posługuje się paralelizmem składniowym (zdania cechujące się podobną budową) oraz wplata w tekst epitety (np. złociste sprzęty), porównanie ( Pogasną, jako w wodzie utopione świece) i przerzutnie. W dziele nie pojawia się wiele środków stylistycznych, a w dodatku zostało ono napisane językiem prostym, zrozumiałym – wszystko po to, by mogło dotrzeć także do ludzi gorzej wykształconych.
Interpretacja
O czymże Polska myśli i we dnie i w nocy? – oto pytanie, które stawia podmiot liryczny na początku wiersza. Przyświecająca mu refleksja prowadzi do wyliczenia kolejnych spraw zajmujących rodaków. Szybko okazuje się jednak, że nie są to problemy istotne dla harmonijnego i sprawnego rozwoju kraju. Wymienione zostają m. in. chęć zaprzęgania sześciu koni do karocy oraz posiadania złocistych sprzętów. Podmiot liryczny z precyzją i zaangażowaniem recytuje kolejne potrzeby palące mieszkańców Rzeczypospolitej. W 17 wersie pojawia się krótkie podsumowanie dotychczasowych słów: O tym szlachta, panowie, o tym myślą księża, / Choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża.
Kontekstem historycznym dzieła Potockiego było stulecie wojen, jakim niewątpliwie stał się dla Polski wiek XVII. Kolejne konflikty pochłaniały niewyobrażalne środki finansowe i trawiły państwo, osłabiając jego struktury. W tej sytuacji odpowiedzialność za losy kraju powinna stać się główną ideą przyświecającą działaniom jego mieszkańców. Jednak sytuacja, jaką ukazał podmiot liryczny, zdaje się zupełnie nie przystawać do idealistycznych oczekiwań.
Druga, chociaż niepodkreślona podziałem formalnym, część tekstu wprowadza gorzką refleksję nad przyszłym losem Rzeczypospolitej: Że te wszytkie ich pompy, wszytkie ich splendece / Pogasną, jako w wodzie utopione świece. / Przynajmniej kiedy się tak w świeckie rzeczy wdadzą, / Porzuciwszy niebieskie, niechaj o nich radzą, / Żeby dzieciom zostały, żeby w nich spokojnie / Dożyli niechaj myślą z pogany o wojnie. Podmiot liryczny zwraca zatem uwagę na tymczasowość i przemijalność dóbr, jakimi otacza się szlachta odwracająca się od Boga. Pragnie także, by umiłowaniu życia doczesnego towarzyszyła refleksja głębsza niż myśli o posiadaniu jak największej liczby rzeczy. Przy tym zauważa również niebezpieczeństwo nadciągające ze strony Turcji – zwiastun przyszłych niebezpieczeństw.
Ważną rolę w „Zbytkach polskich” pełni ironia, za pomocą której uwypuklony został nadmierny przepych towarzyszący szlachcie. Opisy szlachetnych ozdób, wspaniałych przedmiotów i olbrzymich bogactw wyraźnie kontrastują z wizją stopniowo kurczącej się ojczyzny. Jednak podmiot liryczny, mimo żywego zaangażowanie w sprawę, nie oczekuje od rodaków poświęcenia wszystkiego w imię Rzeczypospolitej. Podkreśla raczej, że potrzebna jest chrześcijańska postawa będąca połączeniem troski o siebie z dbałością i odpowiedzialnością za ojczyznę oraz jej mieszkańców
„Dusiołek” należy do najbardziej znanych wierszy Bolesława Leśmian. Polski poeta wskrzesza w nim świat ludowych legend i podań. Czytelnik zostaje już na początku...
„Dżuma” to najsłynniejsza powieść Alberta Camusa. Jej głównym bohatera a także narratorem (co okazuje się pod koniec dzieła) jest lekarz Bernard Rieux....
Streszczenie Dziwny dom Na ulicy Wierzbowej 13 stał blok który miał 13 pięter. Raz przyszedł do niego listonosz który miał listy polecone dla mieszkańców...
Wiersz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Nike” pochodzi z 1926 roku. Był to okres fascynacji autorki japońską poezją haiku – i właśnie takim polskim...
„Biblia królowej Zofii” zwana inaczej „Biblią Szaroszpatacką” to jeden z ważniejszych zabytków istotny nie tylko z powodów religijnych...
„Marność” Daniela Naborowskiego to krótka licząca zaledwie 10 wersów fraszka która podejmuje tematykę refleksyjno – filozoficzną....
Streszczenie Hej wysoko ci u nas technika stanęła wysoko... Pan młody posiadał leżące pod lasem laboratorium dwa reaktory oraz zakład chemicznej syntezy. Z kolei majątek...
Streszczenie „Balladyna” Słowackiego poprzedzona została listem dedykacyjnym który autor zaadresował do Zygmunta Krasińskiego. Nadawca przytacza zasłyszaną...
Geneza czas i miejsce akcji Opowieść o losach sierotki oraz krasnoludków rozgrywa się w kilku miejscach. Pierwszym z nich jest zamek krasnali który zamieszkują...