Wacław Potocki łączył działalność artystyczną z udaną karierą polityczną. Na niwie państwowej osiągnął m.in. godności sędziego grodzkiego bieckiego oraz podczaszego krakowskiego. Obracający się w najwyższych kręgach społecznych szlachcic doskonale orientował się w sytuacji politycznej kraju. Stąd nie może dziwić fakt, iż nierzadko budował swe utwory wokół wartości patriotycznych. Jedno z takich dzieł nosi tytuł „Zbytki polskie”.
Analiza
Utwór cechuje się budową stychiczną i składa się z 28 wersów. Napisany został trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie (wyjątkiem jest 20, który liczy 12 zgłosek). Układ rymów jest regularny – pojawiają się rymy parzyste (aa bb cc), żeńskie.
Dzieło należy do nurtu liryki pośredniej (podmiot liryczny nie zaznacza swojej obecności), a ze względu na tematykę zakwalifikować można je do poezji patriotycznej.
Wacław Potocki oparł wiersz „Zbytki polskie” na koncepcie, jakim jest wyliczenie. Ja mówiące rozpoczyna swą wypowiedź pytaniem retorycznym, a następnie stosuje liczne anafory, posługuje się paralelizmem składniowym (zdania cechujące się podobną budową) oraz wplata w tekst epitety (np. złociste sprzęty), porównanie ( Pogasną, jako w wodzie utopione świece) i przerzutnie. W dziele nie pojawia się wiele środków stylistycznych, a w dodatku zostało ono napisane językiem prostym, zrozumiałym – wszystko po to, by mogło dotrzeć także do ludzi gorzej wykształconych.
Interpretacja
O czymże Polska myśli i we dnie i w nocy? – oto pytanie, które stawia podmiot liryczny na początku wiersza. Przyświecająca mu refleksja prowadzi do wyliczenia kolejnych spraw zajmujących rodaków. Szybko okazuje się jednak, że nie są to problemy istotne dla harmonijnego i sprawnego rozwoju kraju. Wymienione zostają m. in. chęć zaprzęgania sześciu koni do karocy oraz posiadania złocistych sprzętów. Podmiot liryczny z precyzją i zaangażowaniem recytuje kolejne potrzeby palące mieszkańców Rzeczypospolitej. W 17 wersie pojawia się krótkie podsumowanie dotychczasowych słów: O tym szlachta, panowie, o tym myślą księża, / Choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża.
Kontekstem historycznym dzieła Potockiego było stulecie wojen, jakim niewątpliwie stał się dla Polski wiek XVII. Kolejne konflikty pochłaniały niewyobrażalne środki finansowe i trawiły państwo, osłabiając jego struktury. W tej sytuacji odpowiedzialność za losy kraju powinna stać się główną ideą przyświecającą działaniom jego mieszkańców. Jednak sytuacja, jaką ukazał podmiot liryczny, zdaje się zupełnie nie przystawać do idealistycznych oczekiwań.
Druga, chociaż niepodkreślona podziałem formalnym, część tekstu wprowadza gorzką refleksję nad przyszłym losem Rzeczypospolitej: Że te wszytkie ich pompy, wszytkie ich splendece / Pogasną, jako w wodzie utopione świece. / Przynajmniej kiedy się tak w świeckie rzeczy wdadzą, / Porzuciwszy niebieskie, niechaj o nich radzą, / Żeby dzieciom zostały, żeby w nich spokojnie / Dożyli niechaj myślą z pogany o wojnie. Podmiot liryczny zwraca zatem uwagę na tymczasowość i przemijalność dóbr, jakimi otacza się szlachta odwracająca się od Boga. Pragnie także, by umiłowaniu życia doczesnego towarzyszyła refleksja głębsza niż myśli o posiadaniu jak największej liczby rzeczy. Przy tym zauważa również niebezpieczeństwo nadciągające ze strony Turcji – zwiastun przyszłych niebezpieczeństw.
Ważną rolę w „Zbytkach polskich” pełni ironia, za pomocą której uwypuklony został nadmierny przepych towarzyszący szlachcie. Opisy szlachetnych ozdób, wspaniałych przedmiotów i olbrzymich bogactw wyraźnie kontrastują z wizją stopniowo kurczącej się ojczyzny. Jednak podmiot liryczny, mimo żywego zaangażowanie w sprawę, nie oczekuje od rodaków poświęcenia wszystkiego w imię Rzeczypospolitej. Podkreśla raczej, że potrzebna jest chrześcijańska postawa będąca połączeniem troski o siebie z dbałością i odpowiedzialnością za ojczyznę oraz jej mieszkańców
Streszczenie Główna bohaterka – Sara – to córka oficera która razem z nim zamieszkuje Indie. Jednakże dziewczynka ma zostać wysłana do Anglii....
„Przeprosiny Boga” Jana Kasprowicza to ludowa ballada pochodząca z ostatniego tomu utworów poety „Mój świat”. Tekst pod względem gatunkowym...
Streszczenie Ballada rozpoczyna się opisem położenia jeziora oraz zwrotem do adresata i zachętą do zobaczenia jeziora. Pojawia się opis jeziora Świteź zarówno...
„Kwiaty zła” Charlesa Baudelaire’a to jedna z najważniejszych książek poetyckich modernizmu która zapoczątkowała również najważniejsze...
„Powrót prokonsula” Zbigniewa Herberta to wiersz którego tematem są moralne rozważania rzymskiego urzędnika. Tekst można również odczytywać...
„Rzadko na moich wargach...” to liryk Jana Kasprowicza zamykający zbiór „Księga ubogich”. Wiersz powstał w okresie I wojny światowej wielkiej...
Streszczenie Orient Express staje się miejscem w którym dzieją się rzeczy niecodzienne. Jadący nim Hercules Poirot znajduje dla siebie miejsce jedynie dzięki kontaktom...
Ogólna charakterystyka Ewangelia według św. Łukasza jest trzecią z czterech nowotestamentowych Ewangelii. Jej autorem jest prawdopodobnie lekarz uczeń apostoła Pawła....
Interpretacja Mit o Dzeusie jest opowieścią o najważniejszym z bogów który władał całym Olimpem. Jest to mit który doskonale oddaje antropomorficzność...