Sarmatyzm należy do najbardziej kontrowersyjnych nurtów polskiej kultury. Przez długi czas oskarżano jego reprezentantów o ciemnotę, zacofanie i brak smaku. Jednak dzisiaj historycy zwracają uwagę na oryginalne aspekty sarmatyzmu, wyróżniające Rzeczpospolitą na tle ówczesnej Europy – podkreśla się demokratyczne tradycje polskiej szlachty, jej interesującą wyobraźnię, a także stworzenie pewnych form kulturalnych nieznanych gdzie indziej (np. portret trumienny).
Do najsłynniejszych reprezentantów tego nurtu w literaturze należą Wacław Potocki i Jan Chryzostom Pasek. Żyli mniej więcej w tym samym czasie, ich dorosłe lata przypadły na połowę burzliwego wieku XVII. Obaj brali udział w wojnach ze Szwecją (czasy Potopu) i aktywnie uczestniczyli w zwyczajnym życiu szlachty polskiej, wypełnionym sejmikami, czy też zwadami z sąsiadami. Nic więc dziwnego, że w ich dziedzictwie znajduje doskonały wyraz ówczesna mentalność, jej wady i zalety.
Potocki pozostawił po sobie serię mniejszych utworów, zebranych w tomie „Ogród fraszek”, a także wielki poemat „Transakcja wojny chocimskiej”. Wszystkie utwory autora wydano drukiem dopiero po jego śmierci – podobnie zresztą ma się sprawa z Paskiem (nie znaczy to jednak, że nie były one znane, bo mogły krążyć w odpisach rękopiśmiennych).
W krótszych utworach Potocki przedstawia życie codzienne szlachcica, związane choćby z byciem rajcą miejskim– rolę taką pełnił sam autor. W „Wojnie chocimskiej” ukazana zostaje wojna z Turkami z lat 20. XVII wieku (Potocki nie brał w niej udziału, urodził się kilka lat później) – utwór wypełnia tematyka patriotyczna i wezwania do służby ojczyźnie.
Jan Chryzostom Pasek nie był, w przeciwieństwie do Potockiego, poetą. Jego słynne dzieło to autobiograficzne „Pamiętniki”. Autor opisuje zarówno swoje żołnierskie przeżycia, jak i życie ziemianina, znanego sąsiadom z kłótliwości. Relacja owa nie jest pozbawiona drastycznych nieraz szczegółów – Pasek wspomina między innymi, jak w czasie wyprawy wojennej spał, używając w charakterze poduszki ciała martwego wroga.
Dzieła Potockiego i Paska oddają złożoność epoki. Obecne są w nich wątki patriotyczne, ale nie brak i wspomnień o mało idealistycznej pogoni za zyskiem, okradaniu trupów w czasie wojny, czy przekupstwie panującym wśród władz. Dzięki tej szczerości stają się one doskonałym wprowadzeniem w dzieje sarmackiej Polski.
Wypracowanie z wykorzystaniem czasowników Niebo przyciąga nasz wzrok. Z radością zerkamy na kojącą niebieską kopułę w ciągu dnia. W nocy z zadumą kontemplujemy...
Powieść „W 80 dni dookoła świata” to chyba najpopularniejsze dzieło słynnego francuskiego pisarza Juliusza Verne. Nie ma się co dziwić! Rzadko można trafić...
Obraz Józefa Chełmońskiego pod tytułem „Bociany” to dzieło które postało 1900 roku. Malarz znany był z przedstawienia scen z życia oraz krajobrazów...
Definicja Stoicyzm to obok epikureizmu jedna z najważniejszych szkół filozoficznych powstała w starożytności. Za jego twórcę uważa się Zenona z Kition....
Jedną z najistotniejszych problemów XX wieku jest wina niezawiniona. W czasie obu wojen światowych ale również po ich końcu miliony ludzi zostało zamordowanych...
Odpowiedź na pytanie o to czy tolerancja jest wartością we współczesnym świecie nie jest odpowiedzią łatwą. Świat wysyła nam bowiem sprzeczne sygnały. Jednego...
Nowoczesna powieść historyczna narodziła się na początku XIX stulecia. Za jej ojca uważany jest Walter Scott szkocki pisarz autor dzieł takich jak „Rob Roy”...
Lektura „Ten obcy” skłania do refleksji na temat roli ciepła domu rodzinnego i jego znaczenia w życiu młodego nastoletniego człowieka. Dom rodzinny w życiu...
Rodion Raskolnikow główny bohater powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara” to młody student który w imię wymyślonej przez siebie idei...