Sarmatyzm należy do najbardziej kontrowersyjnych nurtów polskiej kultury. Przez długi czas oskarżano jego reprezentantów o ciemnotę, zacofanie i brak smaku. Jednak dzisiaj historycy zwracają uwagę na oryginalne aspekty sarmatyzmu, wyróżniające Rzeczpospolitą na tle ówczesnej Europy – podkreśla się demokratyczne tradycje polskiej szlachty, jej interesującą wyobraźnię, a także stworzenie pewnych form kulturalnych nieznanych gdzie indziej (np. portret trumienny).
Do najsłynniejszych reprezentantów tego nurtu w literaturze należą Wacław Potocki i Jan Chryzostom Pasek. Żyli mniej więcej w tym samym czasie, ich dorosłe lata przypadły na połowę burzliwego wieku XVII. Obaj brali udział w wojnach ze Szwecją (czasy Potopu) i aktywnie uczestniczyli w zwyczajnym życiu szlachty polskiej, wypełnionym sejmikami, czy też zwadami z sąsiadami. Nic więc dziwnego, że w ich dziedzictwie znajduje doskonały wyraz ówczesna mentalność, jej wady i zalety.
Potocki pozostawił po sobie serię mniejszych utworów, zebranych w tomie „Ogród fraszek”, a także wielki poemat „Transakcja wojny chocimskiej”. Wszystkie utwory autora wydano drukiem dopiero po jego śmierci – podobnie zresztą ma się sprawa z Paskiem (nie znaczy to jednak, że nie były one znane, bo mogły krążyć w odpisach rękopiśmiennych).
W krótszych utworach Potocki przedstawia życie codzienne szlachcica, związane choćby z byciem rajcą miejskim– rolę taką pełnił sam autor. W „Wojnie chocimskiej” ukazana zostaje wojna z Turkami z lat 20. XVII wieku (Potocki nie brał w niej udziału, urodził się kilka lat później) – utwór wypełnia tematyka patriotyczna i wezwania do służby ojczyźnie.
Jan Chryzostom Pasek nie był, w przeciwieństwie do Potockiego, poetą. Jego słynne dzieło to autobiograficzne „Pamiętniki”. Autor opisuje zarówno swoje żołnierskie przeżycia, jak i życie ziemianina, znanego sąsiadom z kłótliwości. Relacja owa nie jest pozbawiona drastycznych nieraz szczegółów – Pasek wspomina między innymi, jak w czasie wyprawy wojennej spał, używając w charakterze poduszki ciała martwego wroga.
Dzieła Potockiego i Paska oddają złożoność epoki. Obecne są w nich wątki patriotyczne, ale nie brak i wspomnień o mało idealistycznej pogoni za zyskiem, okradaniu trupów w czasie wojny, czy przekupstwie panującym wśród władz. Dzięki tej szczerości stają się one doskonałym wprowadzeniem w dzieje sarmackiej Polski.
Mały Nemeczek czuł się coraz gorzej. Jego przeziębienie zmieniło się w poważną chorobę która każdego dnia postępowała. Pomóc mu mogło tylko jedno bardzo...
Mieszkanie na wsi nie dla każdej osoby jest powodem do dumy. Wielu ludzi uważa że wieś nie jest dobrym miejscem do życia. Zarzucają jej zaściankowość brak perspektyw...
Definicja Indywidualizm romantyczny to pojęcie ściśle wiążące się z bohaterem twórczości charakterystycznej dla tej epoki. Oznacza ono postać wyjątkową wykraczającą...
Pozytywizm jako nurt ideowy rozwijał się na ziemiach polskich po upadku powstania styczniowego - jego początek datowany jest więc na rok 1864. Kolebką tego nowego prądu...
„Proces” Franza Kafki uznaje się za jedną z istotniejszych powieści XX wieku. Bogactwo treści jak i oryginalna forma inspirowały kolejne pokolenia czytelników....
„Zdążyć przed Panem Bogiem” to książkowy reportaż autorstwa Hanny Krall. Centralną postacią dzieła jest Marek Edelman jeden z przywódców powstania...
Aldous Huxley w „Nowym wspaniałym świecie” stworzył niezwykle sugestywny obraz społeczeństwa w odległej przyszłości. Jego dzieło powstało w 1932 roku i...
„Stary człowiek i morze” uchodzi za najwybitniejszą powieść Ernesta Hemingwaya i za najbardziej dojrzały wyraz filozofii pisarza. Bohater książki rybak Santiago...
Staś i Nel znajdowali się razem z Arabami na pustyni. Dzień był niezwykle ciepły a w powietrzu wyczuwalny był dziwny zapach. Beduini dostrzegli oznaki działalności złych...
