Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” wszedł w skład pierwszej księgi zbioru poetyckiego „Lutnia”, którego kompletowanie poeta zakończył w 1661. Ze względu na budowę i treść zaliczyć można go do fraszek miłosnych, a więc krótkich utworów podejmujących tematykę uczucia w sposób humorystyczny i zwieńczonych wyrazistą puentą.
Analiza
Liryk składa się z zaledwie 8 wersów napisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Jest to dzieło stychiczne, a więc niepodzielone na strofy, chociaż treść sugeruje dwudzielną kompozycję. Układ rymów jest następujący: aabbaacc.
Fraszka wpisuje się w nurt liryki zwrotu do adresata, o czym świadczy apostrofa zawarta w czwartym wersie. Z kolei tematyka pozwala zaliczyć ją do liryki miłosnej.
Warstwa stylistyczna utworu zbudowana jest głównie na wyliczeniu metafor przyrównujących cechy fizyczne adresatki do różnych zjawisk i rzeczy (np. włosy pajęczyną, usta koralem). O ile pierwsze trzy wersy wartościują je pozytywnie, o tyle cztery ostatnie czynią to w sposób odwrotny. Koncept dzieła oparty jest więc na kontraście. We fraszce pojawiają się także epitety (np. szkapia kość).
Interpretacja
Trzy wersy rozpoczynające utwór przynoszą wyliczenie metaforycznych porównań, które opisują piękno adresatki komunikatu lirycznego. Obok zestawień utartych i skonwencjonalizowanych (oczy są ogień) pojawiają się także te bardziej nieoczywiste (płeć mlekiem zsiadłem). Skomponowana w ten sposób wypowiedź liryczna nie tylko opisuje piękną kobietę, ale także chwali jej przymioty, czyniąc to w sposób unaoczniający jej piękno.
Punktem przełomowym fraszki są czwarty i piąty wers, które stanowią zarazem apostrofę do adresatki, czyli nieokreślonej, lecz bliskiej podmiotowi lirycznemu kobiety: Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody. / Jak się zwadzimy (…). Po tym fragmencie następuje ponowne wyliczenie przymiotów fizycznych, lecz tym razem porównywane są one z rzeczami i zjawiskami, jakie wartościowane są negatywnie. Zmiana punktu widzenia ściśle wiąże się ze zmianą relacji zachodzących między parą.
Wyrafinowana forma oraz żartobliwa, humorystyczna treść fraszki Morsztyna sprawiają, że utwór jawi się jako typowy dla nurtu barokowej poezji dworskiej, zdając się być zabawą słowem. Warto jednak zwrócić uwagę, iż dzieło podkreśla relatywność piękna i brzydoty. W tym wypadku zależą one od relacji zachodzących między nadawcą komunikatu lirycznego a jego odbiorczynią
W swojej twórczości Konstanty Ildefons Gałczyński chętnie sięgał po wątki kultury ludowej miast i miasteczek przetwarzając je jednak po swojemu. Jak pisał Czesław...
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Utwór Ignacego Krasickiego „Wstęp do bajek” otwiera wydany w 1779 roku tom „Bajki i przypowieści”. Wiersz ma formę wyliczenia – wymienione...
Antoni Słonimski napisał wiersz „Alarm” w 1940 roku. Tematem utworu jest atak hitlerowskich Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku i naloty bombowe na Warszawę....
Według przyjętych zasad gatunku utwory żałobne poświęcano osobom znaczącym mężom stanu wodzom wybitnym duchownym. Jan Kochanowski odszedł od tej reguły. „Treny”...
Przyjaźń to jedno z najwspanialszych darów jakie człowiek może otrzymać od losu! Zgadzają się z tym najwięksi filozofowie i poeci. Ja również posiadam...
Geneza czas i miejsce akcji „Pamiętnik z powstania warszawskiego” to bodaj najbardziej znane beletrystyczne dzieło Mirona Białoszewskiego. Książka stanowi rodzaj...
Tytułowy bohater „Makbeta” Williama Szekspira z pewnością jest jedną z najbardziej wyrazistych i najlepiej nakreślonych postaci w historii literatury. W czasie...
„Oda do radości” (Ode „An die Freude”) Fryderyka Schillera powstała w 1785 roku opublikowana została rok później. W kolejnych wydaniach (1803...