Unikalne i sprawdzone teksty

Niestatek [Oczy są ogień...], Jan Andrzej Morsztyn – interpretacja i analiza

Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” wszedł w skład pierwszej księgi zbioru poetyckiego „Lutnia”, którego kompletowanie poeta zakończył w 1661. Ze względu na budowę i treść zaliczyć można go do fraszek miłosnych, a więc krótkich utworów podejmujących tematykę uczucia w sposób humorystyczny i zwieńczonych wyrazistą puentą.

Analiza

Liryk składa się z zaledwie 8 wersów napisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Jest to dzieło stychiczne, a więc niepodzielone na strofy, chociaż treść sugeruje dwudzielną kompozycję. Układ rymów jest następujący: aabbaacc.

Fraszka wpisuje się w nurt liryki zwrotu do adresata, o czym świadczy apostrofa zawarta w czwartym wersie. Z kolei tematyka pozwala zaliczyć ją do liryki miłosnej.

Warstwa stylistyczna utworu zbudowana jest głównie na wyliczeniu metafor przyrównujących cechy fizyczne adresatki do różnych zjawisk i rzeczy (np. włosy pajęczyną, usta koralem). O ile pierwsze trzy wersy wartościują je pozytywnie, o tyle cztery ostatnie czynią to w sposób odwrotny. Koncept dzieła oparty jest więc na kontraście. We fraszce pojawiają się także epitety (np. szkapia kość).

Interpretacja

Trzy wersy rozpoczynające utwór przynoszą wyliczenie metaforycznych porównań, które opisują piękno adresatki komunikatu lirycznego. Obok zestawień utartych i skonwencjonalizowanych (oczy są ogień) pojawiają się także te bardziej nieoczywiste (płeć mlekiem zsiadłem). Skomponowana w ten sposób wypowiedź liryczna nie tylko opisuje piękną kobietę, ale także chwali jej przymioty, czyniąc to w sposób unaoczniający jej piękno.

Punktem przełomowym fraszki są czwarty i piąty wers, które stanowią zarazem apostrofę do adresatki, czyli nieokreślonej, lecz bliskiej podmiotowi lirycznemu kobiety: Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody. / Jak się zwadzimy (…). Po tym fragmencie następuje ponowne wyliczenie przymiotów fizycznych, lecz tym razem porównywane są one z rzeczami i zjawiskami, jakie wartościowane są negatywnie. Zmiana punktu widzenia ściśle wiąże się ze zmianą relacji zachodzących między parą.

Wyrafinowana forma oraz żartobliwa, humorystyczna treść fraszki Morsztyna sprawiają, że utwór jawi się jako typowy dla nurtu barokowej poezji dworskiej, zdając się być zabawą słowem. Warto jednak zwrócić uwagę, iż dzieło podkreśla relatywność piękna i brzydoty. W tym wypadku zależą one od relacji zachodzących między nadawcą komunikatu lirycznego a jego odbiorczynią

Rozwiń więcej

Losowe tematy

Rok 1984 – opracowanie interpretacja...

Geneza „Rok 1984” to powieść Georga Orwella opublikowana w 1949 roku. Orwell był lewicowcem całe życie wyznającym ideały socjalistyczne. Jednak w czasie hiszpańskiej...

Zbytki polskie Wacław Potocki –...

Wacław Potocki łączył działalność artystyczną z udaną karierą polityczną. Na niwie państwowej osiągnął m.in. godności sędziego grodzkiego bieckiego oraz podczaszego...

Alchemik – streszczenie skrótowe...

„Alchemik” to powieść która potwierdziła pozycję Paulo Coehlo na rynku literackim. Mimo negatywnych głosów krytyki wielu ludzi bardzo ceni rady...

Miło szaleć kiedy czas po temu...

Pieśń XX („Miło szaleć kiedy czas po temu”) łączy refleksję nad życiem charakterystyczną dla poważniejszych utworów Kochanowskiego z dowcipem i „biesiadnym”...

Legenda o przerwanym hejnale

Dawno temu przed wiekami ziemie polskie były grabione przez okrutnych bezlitosnych Tatarów. Kraków również znajdował się w poważnym niebezpieczeństwie....

Rozmowy z katem - opracowanie problematyka...

Geneza Kazimierz Moczarski był oficerem Armii Krajowej. Formacja ta stała się obiektem prześladowań przez strony powojennych władz komunistycznych. Moczarski został aresztowany...

My dzieci z dworca ZOO – streszczenie...

Streszczenie Są lata 70 – te XX w. Do Zachodniego Berlina przeprowadza się właśnie młoda Niemka – piętnastoletnia Christiane F. która zamieszkuje wraz...

Antygona Sofokles - streszczenie...

Streszczenie „Antygona” Sofoklesa rozpoczyna się od rozmowy sióstr Antygony i Ismeny o decyzji Kreona. Stwierdził on bowiem że jeden z ich braci Polinejkes...

Żywot człowieka poczciwego - opracowanie...

W 1568 roku Mikołaj Rej opublikował tzw. „Zwierciadło” utwór łączący fragmenty wierszowane i prozę. Prozą właśnie spisana została jego część...