Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” wszedł w skład pierwszej księgi zbioru poetyckiego „Lutnia”, którego kompletowanie poeta zakończył w 1661. Ze względu na budowę i treść zaliczyć można go do fraszek miłosnych, a więc krótkich utworów podejmujących tematykę uczucia w sposób humorystyczny i zwieńczonych wyrazistą puentą.
Analiza
Liryk składa się z zaledwie 8 wersów napisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Jest to dzieło stychiczne, a więc niepodzielone na strofy, chociaż treść sugeruje dwudzielną kompozycję. Układ rymów jest następujący: aabbaacc.
Fraszka wpisuje się w nurt liryki zwrotu do adresata, o czym świadczy apostrofa zawarta w czwartym wersie. Z kolei tematyka pozwala zaliczyć ją do liryki miłosnej.
Warstwa stylistyczna utworu zbudowana jest głównie na wyliczeniu metafor przyrównujących cechy fizyczne adresatki do różnych zjawisk i rzeczy (np. włosy pajęczyną, usta koralem). O ile pierwsze trzy wersy wartościują je pozytywnie, o tyle cztery ostatnie czynią to w sposób odwrotny. Koncept dzieła oparty jest więc na kontraście. We fraszce pojawiają się także epitety (np. szkapia kość).
Interpretacja
Trzy wersy rozpoczynające utwór przynoszą wyliczenie metaforycznych porównań, które opisują piękno adresatki komunikatu lirycznego. Obok zestawień utartych i skonwencjonalizowanych (oczy są ogień) pojawiają się także te bardziej nieoczywiste (płeć mlekiem zsiadłem). Skomponowana w ten sposób wypowiedź liryczna nie tylko opisuje piękną kobietę, ale także chwali jej przymioty, czyniąc to w sposób unaoczniający jej piękno.
Punktem przełomowym fraszki są czwarty i piąty wers, które stanowią zarazem apostrofę do adresatki, czyli nieokreślonej, lecz bliskiej podmiotowi lirycznemu kobiety: Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody. / Jak się zwadzimy (…). Po tym fragmencie następuje ponowne wyliczenie przymiotów fizycznych, lecz tym razem porównywane są one z rzeczami i zjawiskami, jakie wartościowane są negatywnie. Zmiana punktu widzenia ściśle wiąże się ze zmianą relacji zachodzących między parą.
Wyrafinowana forma oraz żartobliwa, humorystyczna treść fraszki Morsztyna sprawiają, że utwór jawi się jako typowy dla nurtu barokowej poezji dworskiej, zdając się być zabawą słowem. Warto jednak zwrócić uwagę, iż dzieło podkreśla relatywność piękna i brzydoty. W tym wypadku zależą one od relacji zachodzących między nadawcą komunikatu lirycznego a jego odbiorczynią
Geneza Opowieść o dziejach Ani która zamieszkała na Zielonym Wzgórzu inspirowana była rzeczywistym wydarzeniem. Znana autorce para chciała adoptować chłopca...
„Sonet szalony” Leopolda Staffa to wiersz pochodzący z tomu „Ptakom niebieskim” (1903). Jest on wyrazem filozofii pochwały życia i twórczej...
Streszczenie Mendel to 67 letni mężczyzna który od niemalże 30 lat prowadzi swój zakład introligatorski w miejscu w którym rozpoczyna się akcja. Staruszek...
„Kwiaty polskie” Juliana Tuwima powstawały w latach 1940 – 1953 aż do śmierci poety. Autor tworzył dzieło na emigracji podczas pobytu w Brazylii i w Stanach...
Streszczenie Głównymi bohaterami utworu Astrid Lindgren są dwaj bracia: młodszy – 9 – letni Karol i starszy – 13 – letni Jonatan Lew. Pierwszy...
„Epitafium Rzymowi” Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego jak sama nazwa wskazuje jest utworem reprezentującym gatunek literacki wywodzący się z antycznej Grecji i powstały...
„Oda do młodości” to utwór który stanowi przedstawienie cech klasycznych i romantycznych na zasadzie kontrastów. Dostrzec można krytykę klasycznego...
„Wędrówką życie jest człowieka” to wiersz Edwarda Stachury. Można powiedzieć że jak żadne inne jego dzieło ten krótki utwór streszcza...
Streszczenie To co dla jednych stanowi element krajobrazu dla innych jest godnym uwagi i mamiącym. Z okna swej izby kobieta każdego dnia wpatrywała się w wydobywający się...
