Utwór „Niestatek [Oczy są ogień]” wszedł w skład pierwszej księgi zbioru poetyckiego „Lutnia”, którego kompletowanie poeta zakończył w 1661. Ze względu na budowę i treść zaliczyć można go do fraszek miłosnych, a więc krótkich utworów podejmujących tematykę uczucia w sposób humorystyczny i zwieńczonych wyrazistą puentą.
Analiza
Liryk składa się z zaledwie 8 wersów napisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Jest to dzieło stychiczne, a więc niepodzielone na strofy, chociaż treść sugeruje dwudzielną kompozycję. Układ rymów jest następujący: aabbaacc.
Fraszka wpisuje się w nurt liryki zwrotu do adresata, o czym świadczy apostrofa zawarta w czwartym wersie. Z kolei tematyka pozwala zaliczyć ją do liryki miłosnej.
Warstwa stylistyczna utworu zbudowana jest głównie na wyliczeniu metafor przyrównujących cechy fizyczne adresatki do różnych zjawisk i rzeczy (np. włosy pajęczyną, usta koralem). O ile pierwsze trzy wersy wartościują je pozytywnie, o tyle cztery ostatnie czynią to w sposób odwrotny. Koncept dzieła oparty jest więc na kontraście. We fraszce pojawiają się także epitety (np. szkapia kość).
Interpretacja
Trzy wersy rozpoczynające utwór przynoszą wyliczenie metaforycznych porównań, które opisują piękno adresatki komunikatu lirycznego. Obok zestawień utartych i skonwencjonalizowanych (oczy są ogień) pojawiają się także te bardziej nieoczywiste (płeć mlekiem zsiadłem). Skomponowana w ten sposób wypowiedź liryczna nie tylko opisuje piękną kobietę, ale także chwali jej przymioty, czyniąc to w sposób unaoczniający jej piękno.
Punktem przełomowym fraszki są czwarty i piąty wers, które stanowią zarazem apostrofę do adresatki, czyli nieokreślonej, lecz bliskiej podmiotowi lirycznemu kobiety: Póki mi, panno, dotrzymujesz zgody. / Jak się zwadzimy (…). Po tym fragmencie następuje ponowne wyliczenie przymiotów fizycznych, lecz tym razem porównywane są one z rzeczami i zjawiskami, jakie wartościowane są negatywnie. Zmiana punktu widzenia ściśle wiąże się ze zmianą relacji zachodzących między parą.
Wyrafinowana forma oraz żartobliwa, humorystyczna treść fraszki Morsztyna sprawiają, że utwór jawi się jako typowy dla nurtu barokowej poezji dworskiej, zdając się być zabawą słowem. Warto jednak zwrócić uwagę, iż dzieło podkreśla relatywność piękna i brzydoty. W tym wypadku zależą one od relacji zachodzących między nadawcą komunikatu lirycznego a jego odbiorczynią
Geneza „Iliadzie” przypisuje się autorstwo Homera mimo iż jest to kwestia sporna. Jest ona prawdopodobnie dziełem które poprzedza „Odyseję”...
Autorstwo i czas powstania Utwór o incipicie „Posłuchajcie bracia miła...” znany też pod tytułami: „Lament (Plankt) świętokrzyski” oraz „Żale...
Bohaterem bajki Ignacego Krasickiego „Pan i pies” jest tytułowe zwierzę. Sam właściciel nie pojawia się bezpośrednio w utworze dowiadujemy się tylko o jego...
Księga I. Mór. Gniew. Gniew Achillesa który wywołany jest sporem z królem Agamemnonem naczelnym wodzem wyprawy wojsk achajskich przeciwko Troi to główny...
„Gawęda o miłości ziemi ojczystej” Wisławy Szymborskiej to wiersz należący do liryki patriotycznej. Poetka wyraża w nim zachwyt nad pięknem rodzinnego kraju...
Streszczenie Królestwo niebieskiego porównane jest do człowieka który siał dobre nasiona. Jednakże w nocy jego nieprzyjaciel nasiał chwastów pomiędzy...
Geneza czas i miejsce akcji Powieść ukazała się w roku 1911 wcześniej publikowana była w odcinkach na łamach prasy. Czas akcji przedstawionej w utworze to lata 1884 –...
Geneza „Kolumbowie rocznik 20” to najsłynniejsza z powieści Romana Bratnego. Dzieło to doczekało się w swoim czasie statusu kultowego i dało nazwę całemu...
Wiesz Franciszka Karpińskiego „Do Justyny. Tęskność na wiosnę” należy do najbardziej znanych przykładów polskiej XVIII-wiecznej liryki miłosnej. W...
