Napisany przez Jana Andrzeja Morsztyna epigramat „Niestatek [Prędzej kto wiatr]” znalazł się w pierwszej księdze zbioru poetyckiego „Lutnia”, który ostatecznie skomponowany został w 1661 r. Jest to dzieło charakterystyczne dla twórczości polskiego przedstawiciela nurtu barokowej poezji dworskiej – podejmuje ono temat miłości i kobiety, czyniąc to w sposób oparty na przemyślanym koncepcie.
Analiza
Utwór ma budowę stychiczną, składa się z szesnastu wersów napisanych trzynastozgłoskowcem ze średniówką po 7 sylabie. Układ rymów jest regularny – parzysty (aa bb cc itd.). Jest to przykład liryki pośredniej, opisowej (podmiot liryczny nie ujawnia się, „zasłania go” opis zjawisk).
Warstwa stylistyczna epigramatu cechuje się zróżnicowaniem. Przede wszystkim widoczne są anafory (słowo prędzej) rozpoczynające kolejne wersy. Ważne są także antytezy podkreślające niemożliwość wyliczanych kolejno zjawisk (np. Prędzej niemy zaśpiewa). Obok nich pojawiają się także epitety (morze burzliwe) oraz przerzutnie (np. Prędzej kto wiatr w wór zamknie, prędzej i promieni / Słonecznych).
Koncept utworu opiera się na wyliczeniu zjawisk niemożliwych, które w ostatnim wersie, będącym zarazem puentą, zestawione jest z wydarzeniem zupełnie przeciwnym, potencjalnie możliwym (taka konstrukcja nazywana jest ikonem). Jego istota tkwi w ukazaniu rozbieżności i wskazaniu, że, przynajmniej w mniemaniu podmiotu lirycznego, to ostatnie jest znacznie mniej prawdopodobne.
Interpretacja
„Niestatek [Prędzej kto wiatr]” to wiersz doskonale budujący napięcie. Kolejne wyliczenia tworzą nastrój niecierpliwej refleksji, wciąż odsuwając rozstrzygnięcie. Każdy z czynów zupełnie niemożliwych (np. morze burzliwe groźbą uspokoi) poprzedzony zostaje słowem prędzej, co sugeruje istnienie zjawiska zupełnie niewyobrażalnego, którym, co ciekawe, okazuje się stateczność kobiet. Ta zabawna i konfundująca puenta stanowi zarazem główne źródło informacji o podmiocie lirycznym. Na jej podstawie można domyślać się, iż jest to postać doświadczona w tych relacjach, być może kiedyś skrzywdzona. Dlatego wysuwa wobec kobiet oskarżenie o tytułowy brak stateczności.
Forma utworu, jego treść i zręczny koncept nasuwają są typowe dla barokowego marinizmu. Zgodnie z tym nurtem poetyckim kluczem do sukcesu było zszokować odbiorcę, skłonić go do refleksji. Polskiemu poecie niewątpliwie udało się zrealizować ten zamysł, ukazując zarazem swój na poły żartobliwy, na poły poważny problem.
„Dwie małpy Bruegla” to wiersz Wisławy Szymborskiej o charakterze ekfrazy a więc poetyckiego opisu dzieła malarskiego. Chodzi o obraz Pietera Bruegela –...
„W co wierzyć?” Zenona Przesmyckiego to wiersz będący manifestacją młodopolskiego dekadentyzmu i metafizycznej pustki. Mimo że sam Miriam w swoich manifestach...
„Niepewność” została napisana przez Adama Mickiewicza w czasie pobytu poety w Rosji (1824 – 1829) gdzie ukarany za przynależność do tajnych stowarzyszeń...
W utworze „Dewotka” Ignacy Krasicki wykpiwa fałszywą pobożność. Oto widzimy kobietę oddającą się modlitwie. Służąca krzątająca się wokoło robi coś...
„Trzy słowa najdziwniejsze” to wiersz Wisławy Szymborskiej który stanowi filozoficzną refleksję nad naturą języka i jego relacji z rzeczywistością....
Geneza czas i miejsce akcji Akcja noweli dzieje się na wsi w miejscu które zamieszkiwane jest przez Michasia oraz osobę go nauczającą. Można wywnioskować że przysparzająca...
„Śpieszmy się kochać ludzi” to chyba najbardziej znany wiersz księdza Jana Twardowskiego. Czy ktoś z nas nie słyszał tych słynnych słów „Śpieszmy...
Streszczenie Opowieść rozpoczyna się w marcowy dzień podczas jednej z lekcji. Uczniowie nie mogą doczekać się momentu w którym będą mogli wyjść do domu. Klasa...
Wiersz Jana Lechonia „Herostrates” nawiązuje do tytułowego Greka który w starożytności spalił świątynie Artemidy by zdobyć wieczną sławę. Jest to...
